И язы́къ о́гнь, лѣ́пота непра́вды: си́це и язы́къ водворя́ется во у́дѣхъ на́шихъ, скверня́ все́ тѣ́ло, и паля́ ко́ло рожде́нiя на́шего, и опаля́яся от гее́нны:

вся́ко бо естество́ звѣре́й же и пти́цъ, га́дъ же и ры́бъ, укроща́ется и укроти́тся естество́мъ человѣ́ческимъ,

язы́ка же никто́же мо́жетъ от человѣ́къ укроти́ти: не удержи́мо [бо] зло́, испо́лнь я́да смертоно́сна.

Тѣ́мъ благословля́емъ Бо́га и Отца́, и тѣ́мъ клене́мъ человѣ́ки бы́вшыя по подо́бiю Бо́жiю:

от тѣ́хже у́стъ исхо́дитъ благослове́нiе и кля́тва. Не подоба́етъ, бра́тiе моя́ возлю́бленная, си́мъ та́ко быва́ти.

[Зач. 55.] Еда́ ли исто́чникъ от еди́наго у́стiя источа́етъ сла́дкое и го́рькое?

Еда́ мо́жетъ, бра́тiе моя́, смоко́вница ма́слины твори́ти, или́ виногра́дная лоза́ смо́квы? Та́кожде ни еди́нъ исто́чникъ сла́ну и сла́дку твори́тъ во́ду.

Кто́ прему́дръ и худо́гъ въ ва́съ, да пока́жетъ от до́браго житiя́ дѣла́ своя́ въ кро́тости и прему́дрости.

А́ще же за́висть го́рьку и́мате и рве́нiе въ сердца́хъ ва́шихъ, не хвали́теся, ни лжи́те на и́стину:

нѣ́сть сiя́ прему́дрость свы́ше низходя́щи, но зе́мна, душе́вна, бѣсо́вска:

идѣ́же бо за́висть и рве́нiе, ту́ нестрое́нiе и вся́ка зла́ ве́щь.

А я́же свы́ше прему́дрость, пе́рвѣе у́бо чиста́ е́сть, пото́мъ же ми́рна, кротка́, благопокорли́ва, испо́лнь ми́лости и плодо́въ благи́хъ, несумѣ́нна и нелицемѣ́рна.

Пло́дъ же пра́вды въ ми́рѣ сѣ́ется творя́щымъ ми́ръ.

Отку́ду бра́ни и сва́ры въ ва́съ? Не отсю́ду ли, от сласте́й ва́шихъ, вою́ющихъ во у́дѣхъ ва́шихъ?

Жела́ете, и не и́мате: убива́ете и зави́дите, и не мо́жете улучи́ти: сваря́етеся и бо́рете, и не и́мате, зане́ не про́сите:

про́сите, и не прiе́млете, зане́ злѣ́ про́сите, да въ сласте́хъ ва́шихъ иждиве́те.

Прелюбодѣ́е и прелюбодѣ́йцы, не вѣ́сте ли, я́ко любы́ мíра сего́ вражда́ Бо́гу е́сть, и́же бо восхо́щетъ дру́гъ бы́ти мíру, вра́гъ Бо́жiй быва́етъ.

Или́ мните́, я́ко всу́е Писа́нiе глаго́летъ: къ за́висти жела́етъ ду́хъ, и́же всели́ся въ ны́?

Бо́лшую же дае́тъ благода́ть: тѣ́мже глаго́летъ: Госпо́дь го́рдымъ проти́вится, смире́ннымъ же дае́тъ благода́ть.

[Зач. 56.] Повини́теся у́бо Бо́гу, проти́витеся же дiа́волу, и бѣжи́тъ от ва́съ.

Прибли́житеся Бо́гу, и прибли́жится ва́мъ: очи́стите ру́цѣ, грѣ́шницы, испра́вите сердца́ ва́ша, двоеду́шнiи:

постражди́те и слези́те и пла́читеся: смѣ́хъ ва́шъ въ пла́чь да обрати́тся, и ра́дость въ сѣ́тованiе:

смири́теся предъ Го́сподемъ, и вознесе́тъ вы́.

Не оклевета́йте дру́гъ дру́га, бра́тiе: оклевета́яй бо бра́та, или́ осужда́яй бра́та своего́, оклевета́етъ зако́нъ и осужда́етъ зако́нъ: а́ще же зако́нъ осужда́еши, нѣ́си творе́цъ зако́на, но судiя́.

Еди́нъ е́сть Законополо́жникъ и Судiя́, могі́й спасти́ и погуби́ти: ты́ же кто́ еси́ осужда́яй дру́га?

Слы́шите ны́нѣ, глаго́лющiи: дне́сь или́ у́трѣ по́йдемъ во о́нъ гра́дъ, и сотвори́мъ ту́ лѣ́то еди́но, и ку́плю дѣ́емъ и приобрѣте́нiе:

и́же не вѣ́сте, что́ у́трѣ случи́тся: ка́я бо жи́знь ва́ша, па́ра бо е́сть, я́же вма́лѣ явля́ется, пото́мъ же исчеза́етъ.

Вмѣ́сто е́же бы глаго́лати ва́мъ: а́ще Госпо́дь восхо́щетъ, и жи́ви бу́демъ, и сотвори́мъ сiе́ или́ о́но:

ны́нѣ же хва́литеся въ горды́нехъ ва́шихъ: вся́ка хвала́ такова́ зла́ е́сть.

Вѣ́дущему у́бо добро́ твори́ти, и не творя́щему, грѣ́хъ ему́ е́сть.

Синодальный

1 Язык – неудержимое зло. 13 Мудрость свыше чиста, мирна...

[Зач. 54.] Братия мои! не многие делайтесь учителями, зная, что мы подвергнемся большему осуждению,

ибо все мы много согрешаем. Кто не согрешает в слове, тот человек совершенный, могущий обуздать и все тело.

Вот, мы влагаем удила в рот коням, чтобы они повиновались нам, и управляем всем телом их.

Вот, и корабли, как ни велики они и как ни сильными ветрами носятся, небольшим рулем направляются, куда хочет кормчий;

так и язык – небольшой член, но много делает. Посмотри, небольшой огонь как много вещества зажигает!

И язык – огонь, прикраса неправды; язык в таком положении находится между членами нашими, что оскверняет все тело и воспаляет круг жизни, будучи сам воспаляем от геенны.

Ибо всякое естество зверей и птиц, пресмыкающихся и морских животных укрощается и укрощено естеством человеческим,

а язык укротить никто из людей не может: это – неудержимое зло; он исполнен смертоносного яда.

Им благословляем Бога и Отца, и им проклинаем человеков, сотворенных по подобию Божию.

Из тех же уст исходит благословение и проклятие: не должно, братия мои, сему так быть.

[Зач. 55.] Течет ли из одного отверстия источника сладкая и горькая вода?

Не может, братия мои, смоковница приносить маслины или виноградная лоза смоквы. Также и один источник не может изливать соленую и сладкую воду.

Мудр ли и разумен кто из вас, докажи это на самом деле добрым поведением с мудрою кротостью.

Но если в вашем сердце вы имеете горькую зависть и сварливость, то не хвалитесь и не лгите на истину.

Это не есть мудрость, нисходящая свыше, но земная, душевная, бесовская,

ибо где зависть и сварливость, там неустройство и всё худое.

Но мудрость, сходящая свыше, во-первых, чиста, потом мирна, скромна, послушлива, полна милосердия и добрых плодов, беспристрастна и нелицемерна.

Плод же правды в мире сеется у тех, которые хранят мир.

1 Против распрей и гордости. 11 Против суда без милости. 13 Против надменной самонадеянности.

Откуда у вас вражды и распри? не отсюда ли, от вожделений ваших, воюющих в членах ваших?

Желаете – и не имеете; убиваете и завидуете – и не можете достигнуть; препираетесь и враждуете – и не имеете, потому что не про́сите.

Про́сите, и не получаете, потому что про́сите не на добро, а чтобы употребить для ваших вожделений.

Прелюбодеи и прелюбодейцы! не знаете ли, что дружба с миром есть вражда против Бога? Итак, кто хочет быть другом миру, тот становится врагом Богу.

Или вы думаете, что напрасно говорит Писание: «до ревности любит дух, живущий в нас»?

Но тем бо́льшую дает благодать; посему и сказано: Бог гордым противится, а смиренным дает благодать.

[Зач. 56.] Итак покоритесь Богу; противостаньте диаволу, и убежит от вас.

Приблизьтесь к Богу, и приблизится к вам; очистите руки, грешники, исправьте сердца, двоедушные.

Сокрушайтесь, плачьте и рыдайте; смех ваш да обратится в плач, и радость – в печаль.

Смиритесь пред Господом, и вознесет вас.

Не злословьте друг друга, братия: кто злословит брата или судит брата своего, тот злословит закон и судит закон; а если ты судишь закон, то ты не исполнитель закона, но судья.

Един Законодатель и Судия, могущий спасти и погубить; а ты кто, который судишь другого?

Теперь послушайте вы, говорящие: «сегодня или завтра отправимся в такой-то город, и проживем там один год, и будем торговать и получать прибыль»;

вы, которые не знаете, что случится завтра: ибо что такое жизнь ваша? пар, являющийся на малое время, а потом исчезающий.

Вместо того, чтобы вам говорить: «если угодно будет Господу и живы будем, то сделаем то или другое», –

вы, по своей надменности, тщеславитесь: всякое такое тщеславие есть зло.

Итак, кто разумеет делать добро и не делает, тому грех.

Грузинский (древн.)

Языки

ნუ მრავალნი ჰმოძღურით, ძმანო ჩემნო! უწყოდეთ, რამეთუ უდიდესი სასჯელი მოვიღოთ.

რამეთუ ფრიად ვსცთებით ყოველნივე. რომელი სიტყჳთ არა სცთებოდის, იგი სრული კაცი არს, შემძლებელ არს იგი აღჳრ-სხმად ყოვლისავე გუამისა.

უკუეთუ ცხენსა აღჳრნი აღუსხნით დამორჩილებად ჩუენდა იგი, და ყოველი გუამი მისი მოვაქციით.

აჰა ესერა, ნავებიცა იგი დიდ-დიდები და ფიცხელთაგან ქართა მიმოტაცებულნი მოიქცევიან მცირისაგან საჭისა, ვიდრეცა-იგი ჰნებავნ მისლვად მმართებელსა მას მათსა.

ეგრეცა, ენაჲ მცირე ასოჲ არს და დიდად მაღლოის. აჰა ესერა, მცირემან ცეცხლმან რავდენი ნივთი აღაგზნის!

და ენაჲ ეგრეთვე ცეცხლ არს, სამკაული სიცრუისაჲ. ენაჲ დადგრომილ არს ასოთა შინა ჩუენთა, რომელი შეაგინებს ყოველსა გუამსა და აღაგზნებს ურმის თუალსა მას შესაქმისასა და აღგზნებულ არს გეჰენიისაგან.

რამეთუ ყოველივე ბუნებაჲ მჴეცთა და მფრინველთაჲ და ქუეწარმავალთაჲ და მცურვალთაჲ დაიმწყსების და დამწყსილ არს ბუნებასა ქუეშე კაცთასა.

ხოლო ენაჲ კაცთაჲ ვერვის ჴელ-ეწიფების დამწყსად, დაუპყრობელი ბოროტი, სავსე გესლითა მაკუდინებელითა,

რამეთუ მით ვაკურთხევთ ღმერთსა და მამასა. და მითვე ვსწყევთ კაცთა, რომელნი მსგავსად ღმრთისა შექმნულ არიან.

მიერვე პირით გამოვალს კურთხევაჲ და წყევაჲ. არა ჯერ-არს, ძმანო ჩემნო საყუარელნო, ესე ესრეთ ყოფად.

ნუუკუე წყაროჲსაგან მისვე თუალისა აღმოდინ ტკბილი და მწარე?

ეგების-მეა, ძმანო ჩემნო, ვითარმცა ლეღვმან ზეთის ხილი გამოიღო, გინა ვენაჴმან ლეღჳ? ეგრეთვე ვერცა ერთი წყაროჲ მარილიანსა და ტკბილსა წყალსა აღმოცენებად.

ვინ არს ბრძენ და მეცნიერ თქუენ შორის, აჩუენენ კეთილად სლვისაგან საქმენი თჳსნი სიმშჳდითა სიბრძნისაჲთა.

ხოლო უკუეთუ შური მწარე გაქუნდეს და ჴმდომაჲ გულთა შინა თქუენთა, ნუ იქადით და სტყუით ჭეშმარიტებასა ზედა.

არა არს ესე სიბრძნე ზეგარდამოსრული, არამედ ქუეყანისჲ, მშჳნვიერი და საეშმაკოჲ.

რამეთუ სადა არს შური და ჴდომაჲ, მუნ შფოთი და ყოველი ბოროტისა საქმჱ.

ხოლო ზეგარდმოჲ სიბრძნე პირველად სიწმიდე არს და მერმე მშჳდობაჲ, სახიერებაჲ, მორჩილებაჲ, სავსე წყალობითა და ნაყოფითა საქმეთა კეთილთაჲთა განუკითხველ და შეუორგულებელ.

რამეთუ ნაყოფი სიმართლისაჲ დაეთესვის მშჳდობით მათთჳს, რომელნი ჰყოფენ მშჳდობასა.

ვინაჲ არიან ბრძოლანი და ლალვანი თქუენ შორის? ანუ არა მიერვე გულის თქუმათაგან თქუენთა, რომელნი განწყობილ არიან ასოთა შინა თქუენთა?

გული გითქუამს და არა გაქუს, კაც-ჰკლავთ და იშურებით და ვერ ძალ-გიც მიმთხუევად, ილალვით და იბრძვით და არა გაქუს, რამეთუ არა ითხოვთ.

ითხოვთ და ვერ მიიღებთ, რამეთუ ბოროტად ითხოვთ, რაჲთა გულის თქუმათა შინა თქუენთა განილინეთ.

მეძავნო და მემრუშენო, არა უწყითა, რამეთუ სიყუარული სოფლისაჲ ამის მტერობა არს ღმრთისაჲ? აწ უკუე რომელსა უნდეს მეგობარ ყოფად ამის სოფლისა, მტერად ღმერთსა აღუდგების.

ანუ ჰგონებთა, ვითარმედ ცუდად იტყჳს წიგნი: საშურებელად ჰსურის სულსა, რომელი დამკჳდრებულ არს ჩუენ თანა?

უფროჲს მოცემად მადლი; ამისთჳს იტყჳს: ამპარტავანთა შეჰმუსრავს ღმერთი, ხოლო მდაბალთა მოსცის მადლი.

დაემორჩილენით ღმერთსა და წინა-აღუდეგით ეშმაკსა, და ივლტოდის თქუენგან.

მიეახლენით ღმერთსა, და მოგეახლოს თქუენ. განიწმიდენით ჴელნი, ცოდვილნო, და უბიწო ყვენით გულნი, ორგულნო.

დამდაბლდით და ტიროდეთ და იგლოვდით. სიცილი თქუენი გლოვად გარდაიქეცინ და სიხარული თქუენი მწუხარებად.

დამდაბლდით წინაშე უფლისა, და აღგამაღლნეს თქუენ.

ნუ ძჳრსა იტყჳთ, ძმანო ჩემნო, ურთიერთას. რომელი ძჳრსა იტყოდის ძმისათჳს და განიკითხვიდეს ძმასა თჳსსა, განიკითხავს სჯულსა და სჯის სჯულსა; უკუეთუ სჯულსა ჰსჯი, არა ხარ მყოფელ სჯულისა, არამედ განმკითხველ.

ერთი არს სჯულის მდებელი და განმკითხველი, რომელი შემძლებელ არს ცხორებად და წარწყმედად. შენ ვინ ხარ, რომელი განიკითხავ მოყუასსა?

აწ უკუე თქუენცა, რომელნი-ეგე იტყჳთ: დღეს გინა ხვალე წარვიდეთ მას რომელსამე ქალაქსა და დავყოთ მუნ წელიწადი ერთი და ვივაჭროთ და შევიძინოთ.

რომელთა-ეგე არა იცით ხვალისაჲ, რამეთუ ვითარი არს ცხორებაჲ თქუენი? ვითარცა კუამლი ხართ, რომელნი მცირედ ჟამ ჩანნ და მერმე განქარდის.

ამის წილ რომელი გიღირს თქუენ თქუმად: უკუეთუ უფალსა უნდეს და ვცხონდეთ და ვყოთ ესე გინა იგი.

ხოლო აწ იქადით სილაღითა თქუენითა, ყოველივე სიქადული ესევითარი ბოროტ არს.

რომელმან იცოდის კეთილი საქმე და არა ქმნეს, ცოდვა არს მისა.