Дру́га твоего́ или́ дру́га о́тча не оставля́й: въ до́мъ же бра́та своего́ не вни́ди неблагополу́чно: лу́чше дру́гъ бли́зъ, не́же бра́тъ дале́че живы́й.

Му́дръ бу́ди, сы́не, да весели́тся се́рдце твое́, и отврати́ от себе́ поно́слива словеса́.

Хи́трый злы́мъ находя́щымъ укрыва́ется: безу́мнiи же наше́дше тщету́ постра́ждутъ.

Отими́ ри́зу его́, пре́йде бо досади́тель, и́же чужда́я погубля́етъ.

И́же а́ще благослови́тъ дру́га у́тро ве́лiимъ гла́сомъ, от клену́щаго ни чи́мже ра́знствовати возмни́тся.

Ка́пли изгоня́ютъ человѣ́ка въ де́нь зи́менъ изъ до́му его́, та́ко и жена́ клеветли́вая изъ своего́ до́му.

Сѣ́веръ же́стокъ вѣ́тръ, и́менемъ же прiя́тенъ нарица́ется.

Желѣ́зо желѣ́за остри́тъ: му́жъ же поощря́етъ лице́ дру́жне.

И́же насажда́етъ смоко́вницу, снѣ́сть плоды́ ея́: а и́же храни́тъ го́спода своего́, че́стенъ бу́детъ.

Я́коже су́ть неподо́бна ли́ца ли́цамъ, си́це ниже́ сердца́ человѣ́ковъ.

А́дъ и поги́бель не насыща́ются: та́кожде и о́чи человѣ́честiи несы́ти.^–

^–Ме́рзость Го́сподеви утвержда́яй о́чи, и ненака́заннiи невозде́ржни язы́комъ.

Искуше́нiе сребру́ и зла́ту раздеже́нiе: му́жъ же искуша́ется усты́ хва́лящихъ его́.^–

^–Се́рдце беззако́нника взыску́етъ зла́я, се́рдце же пра́во взыску́етъ ра́зума.

А́ще бiе́ши безу́мнаго посредѣ́ со́нмища срамля́я его́, не отъи́меши безу́мiя его́.

Разу́мнѣ разумѣва́й ду́ши ста́да твоего́, и да приста́виши се́рдце твое́ ко твои́мъ стада́мъ.

Я́ко не во вѣ́къ му́жеви держа́ва и крѣ́пость, ниже́ предае́тъ от ро́да въ ро́дъ.

Прилѣжи́ о зла́цѣхъ су́щихъ на по́ли и пожне́ши траву́, и собира́й сѣ́но наго́рное,

да и́маши о́вцы на одѣя́нiе: почита́й по́ле, да бу́дутъ ти́ а́гнцы.

Сы́не, от мене́ и́маши рѣче́нiя крѣ́пка въ жи́знь твою́ и въ жи́знь твои́хъ служи́телей.

Бѣ́гаетъ нечести́вый ни еди́ному же гоня́щу, пра́ведный же я́ко ле́въ упова́я.

За грѣхи́ нечести́выхъ су́дове востаю́тъ: му́жъ же хи́трый угаси́тъ я́.

Проде́рзый въ нече́стiихъ оклевета́етъ ни́щыя, я́коже до́ждь си́льный не поле́зенъ:

та́ко оста́вившiи зако́нъ хва́лятъ нече́стiе, лю́бящiи же зако́нъ огражда́ютъ себѣ́ стѣ́ну.

Му́жiе злі́и не уразумѣ́ютъ суда́, и́щущiи же Го́спода уразумѣ́ютъ о все́мъ.

Лу́чше ни́щь ходя́й во и́стинѣ, не́жели бога́тъ ло́жь.

Храни́тъ зако́нъ сы́нъ разу́мный: а и́же пасе́тъ несы́тость, безче́ститъ отца́ своего́.

Умножа́яй бога́тство свое́ съ ли́хвами и прибы́тки ми́лующему ни́щыя собира́етъ е́.

Укланя́яй у́хо свое́ не послу́шати зако́на и са́мъ моли́тву свою́ омерзи́лъ.

И́же льсти́тъ пра́выя на пути́ злѣ́мъ, во истлѣ́нiе са́мъ впаде́тъ: беззако́ннiи же мину́ютъ блага́я и не вни́дутъ въ ня́.

Прему́дръ у себе́ му́жъ бога́тый, убо́гiй же разуми́въ пре́зритъ его́.

По́мощiю пра́ведныхъ мно́га быва́етъ сла́ва, на мѣ́стѣхъ же нечести́выхъ погиба́ютъ человѣ́цы.

Покрыва́яй нече́стiе свое́ не успѣ́етъ во блага́я, повѣ́дая же обличе́нiя возлю́бленъ бу́детъ.

Блаже́нъ му́жъ, и́же бои́тся всѣ́хъ за благоговѣ́нiе, а жестосе́рдый впа́даетъ во зла́я.

Ле́въ а́лченъ и во́лкъ жа́жденъ, и́же тира́нствуетъ {мучи́тельски облада́етъ}, ни́щь сы́й, надъ язы́комъ убо́гимъ.

Ца́рь ску́денъ уро́комъ вели́къ клеветни́къ [быва́етъ], а ненави́дяй непра́вды до́лго лѣ́тъ поживе́тъ.

Му́жа, и́же въ винѣ́ сме́ртнѣ, выруча́яй бѣгле́цъ бу́детъ, а не утвержде́нъ.^–

^–Наказу́й сы́на, и возлю́битъ тя́ и да́стъ лѣ́поту твое́й души́, не послу́шаетъ язы́ка законопресту́пна.

Ходя́й пра́ведно по́мощь прiи́метъ, ходя́й же въ стро́потны пути́ увя́знетъ.

Дѣ́лаяй свою́ зе́млю насы́тится хлѣ́бовъ, гоня́й же пра́здность насы́тится нищеты́.

Му́жъ вѣ́ры досто́йный мно́го благослови́тся, злы́й же не безъ муче́нiя бу́детъ.

И́же не срамля́ется лица́ пра́ведныхъ, не бла́гъ: таковы́й за укру́хъ хлѣ́ба прода́стъ му́жа.

Тщи́тся обогати́тися му́жъ зави́дливъ, и не вѣ́сть, я́ко ми́лостивый возоблада́етъ и́мъ.

Облича́яй человѣ́чы пути́ благода́ть и́мать па́че язы́комъ ласка́ющаго.

И́же отверга́етъ отца́ или́ ма́терь и мни́тся не согрѣша́ти, се́й соприча́стникъ е́сть му́жу нечести́ву.

Невѣ́рный му́жъ су́дитъ ту́не, а и́же надѣ́ется на Го́спода, въ прилѣжа́нiи бу́детъ.

И́же надѣ́ется на де́рзо се́рдце, таковы́й безу́менъ: а и́же хо́дитъ въ прему́дрости, спасе́тся.

И́же дае́тъ убо́гимъ, не оскудѣ́етъ: а и́же отвраща́етъ о́ко свое́, въ ску́дости бу́детъ мно́зѣ.

На мѣ́стѣхъ нечести́выхъ стеня́тъ пра́веднiи, въ поги́бели же и́хъ умно́жатся пра́веднiи.

Лу́чше му́жъ облича́яй, не́жели му́жъ жестоковы́йный: внеза́пу бо пали́му ему́, нѣ́сть исцѣле́нiя.

Похваля́емымъ пра́веднымъ, возвеселя́тся лю́дiе: нача́лствующымъ же нечести́вымъ, стеня́тъ му́жiе.

Му́жу лю́бящу прему́дрость, весели́тся оте́цъ его́: а и́же пасе́тъ любодѣ́йцы, погуби́тъ бога́тство.

Ца́рь пра́веденъ возвыша́етъ зе́млю, му́жъ же законопресту́пникъ раскопова́етъ.

И́же уготовля́етъ на лице́ своему́ дру́гу мре́жу, облага́етъ ю́ на своя́ но́ги.

Согрѣша́ющему му́жу ве́лiя сѣ́ть: пра́ведный же въ ра́дости и въ весе́лiи бу́детъ.

Умѣ́етъ пра́ведный су́дъ твори́ти убо́гимъ, а нечести́вый не разумѣ́етъ ра́зума, и убо́гому нѣ́сть ума́ разумѣва́ющаго.

Му́жiе беззако́ннiи сожго́ша гра́дъ, му́дрiи же отврати́ша гнѣ́въ.

Му́жъ му́дръ су́дитъ язы́ки, му́жъ же злы́й гнѣ́ваяйся посмѣва́емь быва́етъ, а не устраша́етъ.

Му́жiе крове́й прича́стни возненави́дятъ преподо́бнаго, пра́вiи же взы́щутъ ду́шу его́.

Ве́сь гнѣ́въ сво́й произно́ситъ безу́мный: прему́дрый же скрыва́етъ по ча́сти.

Царю́ послу́шающу словесе́ непра́ведна, вси́, и́же подъ ни́мъ, законопресту́пницы.

Заимода́вцу и должнику́, дру́гъ со дру́гомъ соше́дшымся, посѣще́нiе твори́тъ обѣ́ма Госпо́дь.

Царю́ во и́стинѣ судя́щему ни́щымъ, престо́лъ его́ во свидѣ́телство устро́ится.

Я́звы и обличе́нiя даю́тъ му́дрость: о́трокъ же заблужда́яй срамля́етъ роди́тели своя́.

Мно́гимъ су́щымъ нечести́вымъ мно́зи грѣси́ быва́ютъ, пра́веднiи же, о́нымъ па́дающымъ, устраша́еми быва́ютъ.

Наказу́й сы́на твоего́, и упоко́итъ тя́ и да́стъ лѣ́поту души́ твое́й.

Не бу́детъ сказа́тель язы́ку законопресту́пну, храня́й же зако́нъ блаже́нъ.

Не нака́жется словесы́ ра́бъ же́стокъ: а́ще бо и уразумѣ́етъ, но не послу́шаетъ.

А́ще уви́диши му́жа ско́ра въ словесѣ́хъ, разумѣ́й, я́ко упова́нiе и́мать па́че его́ безу́мный.

И́же ласкосе́рдъ бу́детъ от дѣ́тства, порабо́тится, на послѣ́докъ же болѣ́зновати бу́детъ о се́мъ.

Му́жъ гнѣвли́вый воздвиза́етъ сва́ръ, му́жъ же я́рый открыва́етъ грѣхи́.

Досажде́нiе му́жа смиря́етъ, а смире́нныя утвержда́етъ Госпо́дь въ сла́вѣ.

И́же сообща́ется та́тю, ненави́дитъ своея́ души́: а́ще же кля́тву предложе́нную слы́шавшiи не возвѣстя́тъ,

убоя́вшеся и постыдѣ́вшеся человѣ́ковъ, преткну́тся: надѣ́явыйся же на Го́спода возвесели́тся. Нече́стiе му́жу дае́тъ соблажне́нiе: упова́яй же на Влады́ку спасе́тся.

Мно́зи угожда́ютъ ли́цамъ нача́лниковъ: от Го́спода же сбыва́ется пра́вда му́жу.

Ме́рзость пра́веднику му́жъ непра́веденъ: ме́рзость же законопресту́пному пу́ть правоведя́й.

Синодальный

1 Притчи Соломона о царе; 8 тяжба; 11 приличные слова; 17 друзья; 21 голодный враг: горящие угли; 23 острый язык; 25 другие притчи.

И это притчи Соломона, которые собрали мужи Езекии, царя Иудейского.

Слава Божия – облекать тайною дело, а слава царей – исследывать дело.

Как небо в высоте и земля в глубине, так сердце царей – неисследимо.

Отдели примесь от серебра, и выйдет у серебряника сосуд:

удали неправедного от царя, и престол его утвердится правдою.

Не величайся пред лицем царя, и на месте великих не становись;

потому что лучше, когда скажут тебе: «пойди сюда повыше», нежели когда понизят тебя пред знатным, которого видели глаза твои.

Не вступай поспешно в тяжбу: иначе что будешь делать при окончании, когда соперник твой осрамит тебя?

Веди тяжбу с соперником твоим, но тайны другого не открывай,

дабы не укорил тебя услышавший это, и тогда бесчестие твое не отойдет от тебя.^–
^25:10a^–[Любовь и дружба освобождают: сбереги их для себя, чтобы не сделаться тебе достойным поношения; сохрани пути твои благоустроенными.]

Золотые яблоки в серебряных прозрачных сосудах – слово, сказанное прилично.

Золотая серьга и украшение из чистого золота – мудрый обличитель для внимательного уха.

Что прохлада от снега во время жатвы, то верный посол для посылающего его: он доставляет душе господина своего отраду.

Что тучи и ветры без дождя, то человек, хвастающий ложными подарками.

Кротостью склоняется к милости вельможа, и мягкий язык переламывает кость.

Нашел ты мед, – ешь, сколько тебе потребно, чтобы не пресытиться им и не изблевать его.

Не учащай входить в дом друга твоего, чтобы он не наскучил тобою и не возненавидел тебя.

Что молот и меч и острая стрела, то человек, произносящий ложное свидетельство против ближнего своего.

Что сломанный зуб и расслабленная нога, то надежда на ненадежного [человека] в день бедствия.

Что снимающий с себя одежду в холодный день, что уксус на рану, то поющий песни печальному сердцу.^–
^25:20a^–[Как моль одежде и червь дереву, так печаль вредит сердцу человека.]

Если голоден враг твой, накорми его хлебом; и если он жаждет, напой его водою:

ибо, [делая сие,] ты собираешь горящие угли на голову его, и Господь воздаст тебе.

Северный ветер производит дождь, а тайный язык – недовольные лица.

Лучше жить в углу на кровле, нежели со сварливою женою в пространном доме.

Что холодная вода для истомленной жаждой души, то добрая весть из дальней страны.

Что возмущенный источник и поврежденный родник, то праведник, падающий пред нечестивым.

Как нехорошо есть много меду, так домогаться славы не есть слава.

Что город разрушенный, без стен, то человек, не владеющий духом своим.

1 Глупцы; 13 ленивец; 17 ссора, наушник, коварство.

Как снег летом и дождь во время жатвы, так честь неприлична глупому.

Как воробей вспорхнет, как ласточка улетит, так незаслуженное проклятие не сбудется.

Бич для коня, узда для осла, а палка для глупых.

Не отвечай глупому по глупости его, чтобы и тебе не сделаться подобным ему;

не отвечай глупому по глупости его, чтобы он не стал мудрецом в глазах своих.

Подрезывает себе ноги, терпит неприятность тот, кто дает словесное поручение глупцу.

Неровно поднимаются ноги у хромого, – и притча в устах глупцов.

Что влагающий драгоценный камень в пращу, то воздающий глупому честь.

Что колючий терн в руке пьяного, то притча в устах глупцов.

Сильный делает все произвольно: и глупого награждает, и всякого прохожего награждает.

Как пес возвращается на блевотину свою, так глупый повторяет глупость свою.

Видал ли ты человека, мудрого в глазах его? На глупого больше надежды, нежели на него.

Ленивец говорит: «лев на дороге! лев на площадях!»

Дверь ворочается на крючьях своих, а ленивец на постели своей.

Ленивец опускает руку свою в чашу, и ему тяжело донести ее до рта своего.

Ленивец в глазах своих мудрее семерых, отвечающих обдуманно.

Хватает пса за уши, кто, проходя мимо, вмешивается в чужую ссору.

Как притворяющийся помешанным бросает огонь, стрелы и смерть,

так – человек, который коварно вредит другу своему и потом говорит: «я только пошутил».

Где нет больше дров, огонь погасает, и где нет наушника, раздор утихает.

Уголь – для жара и дрова – для огня, а человек сварливый – для разжжения ссоры.

Слова наушника – как лакомства, и они входят во внутренность чрева.

Что нечистым серебром обложенный глиняный сосуд, то пламенные уста и сердце злобное.

Устами своими притворяется враг, а в сердце своем замышляет коварство.

Если он говорит и нежным голосом, не верь ему, потому что семь мерзостей в сердце его.

Если ненависть прикрывается наедине, то откроется злоба его в народном собрании.

Кто роет яму, тот упадет в нее, и кто покатит вверх камень, к тому он воротится.

Лживый язык ненавидит уязвляемых им, и льстивые уста готовят падение.

1 Похвальба; гнев, друг; 10 сосед вблизи и брат вдали; 11 различные притчи; 23 похвала прилежному земледельцу.

Не хвались завтрашним днем, потому что не знаешь, что́ родит тот день.

Пусть хвалит тебя другой, а не уста твои, – чужой, а не язык твой.

Тяжел камень, весок и песок; но гнев глупца тяжелее их обоих.

Жесток гнев, неукротима ярость; но кто устоит против ревности?

Лучше открытое обличение, нежели скрытая любовь.

Искренни укоризны от любящего, и лживы поцелуи ненавидящего.

Сытая душа попирает и сот, а голодной душе все горькое сладко.

Как птица, покинувшая гнездо свое, так человек, покинувший место свое.

Масть и курение радуют сердце; так сладок всякому друг сердечным советом своим.

Не покидай друга твоего и друга отца твоего, и в дом брата твоего не ходи в день несчастья твоего: лучше сосед вблизи, нежели брат вдали.

Будь мудр, сын мой, и радуй сердце мое; и я буду иметь, что отвечать злословящему меня.

Благоразумный видит беду и укрывается; а неопытные идут вперед и наказываются.

Возьми у него платье его, потому что он поручился за чужого, и за стороннего возьми от него залог.

Кто громко хвалит друга своего с раннего утра, того сочтут за злословящего.

Непрестанная капель в дождливый день и сварливая жена – равны:

кто хочет скрыть ее, тот хочет скрыть ветер и масть в правой руке своей, дающую знать о себе.

Железо железо острит, и человек изощряет взгляд друга своего.

Кто стережет смоковницу, тот будет есть плоды ее; и кто бережет господина своего, тот будет в чести.

Как в воде лицо – к лицу, так сердце человека – к человеку.

Преисподняя и Аваддон – ненасытимы; так ненасытимы и глаза человеческие.^–
^27:20a^–[Мерзость пред Господом дерзко поднимающий глаза, и неразумны невоздержанные языком.]

Что плавильня – для серебра, горнило – для золота, то для человека уста, которые хвалят его.^–
^27:21a^–[Сердце беззаконника ищет зла, сердце же правое ищет знания.]

Толки́ глупого в ступе пестом вместе с зерном, не отделится от него глупость его.

Хорошо наблюдай за скотом твоим, имей попечение о стадах;

потому что богатство не навек, да и власть разве из рода в род?

Прозябает трава, и является зелень, и собирают горные травы.

Овцы – на одежду тебе, и козлы – на покупку поля.

И довольно козьего молока в пищу тебе, в пищу домашним твоим и на продовольствие служанкам твоим.

1 Притеснение, беззаконие, непорочный бедный; 10 праведники и нечестивые; 18 верный человек и стремящийся скоро разбогатеть; надменный и нищий.

Нечестивый бежит, когда никто не гонится за ним; а праведник смел, как лев.

Когда страна отступит от закона, тогда много в ней начальников; а при разумном и знающем муже она долговечна.

Человек бедный и притесняющий слабых то же, что проливной дождь, смывающий хлеб.

Отступники от закона хвалят нечестивых, а соблюдающие закон негодуют на них.

Злые люди не разумеют справедливости, а ищущие Господа разумеют всё.

Лучше бедный, ходящий в своей непорочности, нежели тот, кто извращает пути свои, хотя он и богат.

Хранящий закон – сын разумный, а знающийся с расточителями срамит отца своего.

Умножающий имение свое ростом и лихвою соберет его для благотворителя бедных.

Кто отклоняет ухо свое от слушания закона, того и молитва – мерзость.

Совращающий праведных на путь зла сам упадет в свою яму, а непорочные наследуют добро.

Человек богатый – мудрец в глазах своих, но умный бедняк обличит его.

Когда торжествуют праведники, великая слава, но когда возвышаются нечестивые, люди укрываются.

Скрывающий свои преступления не будет иметь успеха; а кто сознается и оставляет их, тот будет помилован.

Блажен человек, который всегда пребывает в благоговении; а кто ожесточает сердце свое, тот попадет в беду.

Как рыкающий лев и голодный медведь, так нечестивый властелин над бедным народом.

Неразумный правитель много делает притеснений, а ненавидящий корысть продолжит дни.

Человек, виновный в пролитии человеческой крови, будет бегать до могилы, чтобы кто не схватил его.

Кто ходит непорочно, то будет невредим; а ходящий кривыми путями упадет на одном из них.

Кто возделывает землю свою, тот будет насыщаться хлебом, а кто подражает праздным, тот насытится нищетою.

Верный человек богат благословениями, а кто спешит разбогатеть, тот не останется ненаказанным.

Быть лицеприятным – нехорошо: такой человек и за кусок хлеба сделает неправду.

Спешит к богатству завистливый человек, и не думает, что нищета постигнет его.

Обличающий человека найдет после бо́льшую приязнь, нежели тот, кто льстит языком.

Кто обкрадывает отца своего и мать свою и говорит: «это не грех», тот – сообщник грабителям.

Надменный разжигает ссору, а надеющийся на Господа будет благоденствовать.

Кто надеется на себя, тот глуп; а кто ходит в мудрости, тот будет цел.

Дающий нищему не обеднеет; а кто закрывает глаза свои от него, на том много проклятий.

Когда возвышаются нечестивые, люди укрываются, а когда они падают, умножаются праведники.

1 Праведник, льстец, развратник; мудрый, 12 правитель, обличение; «без откровения свыше народ необуздан»; гнев, гордость и судьба.

Человек, который, будучи обличаем, ожесточает выю свою, внезапно сокрушится, и не будет ему исцеления.

Когда умножаются праведники, веселится народ, а когда господствует нечестивый, народ стенает.

Человек, любящий мудрость, радует отца своего; а кто знается с блудницами, тот расточает имение.

Царь правосудием утверждает землю, а любящий подарки разоряет ее.

Человек, льстящий другу своему, расстилает сеть ногам его.

В грехе злого человека – сеть для него, а праведник веселится и радуется.

Праведник тщательно вникает в тяжбу бедных, а нечестивый не разбирает дела.

Люди развратные возмущают город, а мудрые утишают мятеж.

Умный человек, судясь с человеком глупым, сердится ли, смеется ли, – не имеет покоя.

Кровожадные люди ненавидят непорочного, а праведные заботятся о его жизни.

Глупый весь гнев свой изливает, а мудрый сдерживает его.

Если правитель слушает ложные речи, то и все служащие у него нечестивы.

Бедный и лихоимец встречаются друг с другом; но свет глазам того и другого дает Господь.

Если царь судит бедных по правде, то престол его навсегда утвердится.

Розга и обличение дают мудрость; но отрок, оставленный в небрежении, делает стыд своей матери.

При умножении нечестивых умножается беззаконие; но праведники увидят падение их.

Наказывай сына твоего, и он даст тебе покой, и доставит радость душе твоей.

Без откровения свыше народ необуздан, а соблюдающий закон блажен.

Словами не научится раб, потому что, хотя он понимает их, но не слушается.

Видал ли ты человека опрометчивого в словах своих? на глупого больше надежды, нежели на него.

Если с детства воспитывать раба в неге, то впоследствии он захочет быть сыном.

Человек гневливый заводит ссору, и вспыльчивый много грешит.

Гордость человека унижает его, а смиренный духом приобретает честь.

Кто делится с вором, тот ненавидит душу свою; слышит он проклятие, но не объявляет о том.

Боязнь пред людьми ставит сеть; а надеющийся на Господа будет безопасен.

Многие ищут благосклонного лица правителя, но судьба человека – от Господа.

Мерзость для праведников – человек неправедный, и мерзость для нечестивого – идущий прямым путем.

Грузинский

Языки

ესეც სოლომონის იგავებია, რომელიც იუდას მეფის ხიზკიას კაცებმა შეკრიბეს.

საქმის დამალვა ღვთის დიდებაა, მეფეთა დიდება კი საქმის გამოაშკარავებაა.

როგორც ზეცაა მაღალი და მიწა ღრმა, ისე მეფეთა გულიც გამოუკვლეველია.

ვერცხლს წიდა მოაშორე და ოქრომჭედელს ჭურჭლად ექნება.

მეფეს ბოროტეული მოაშორე და მისი ტახტი სიმართლით გამტკიცდება.

მეფის წინაშე ნუ იტრაბახებ და დიდკაცთა ადგილზე ნუ დადგები;

რადგან სჯობს გითხრან, აქ ამოდიო, ვიდრე დიდებულის წინაშე დაგამდაბლონ.

ნუ იჩქარებ თვალით დანახულის მიტანას სამსჯავროზე, თორემ რაღას იზამ, როცა ბოლოს შენი მახლობელი შეგარცხვენს?

დავით კი ედავე შენს მახლობელს, მაგრამ არ გასცე სხვისი საიდუმლო;

თორემ გამგონე გაგკიცხავს და სახელი გაგიტყდება.

მოსწრებული სიტყვა მოვერცხლილი ოქროს ვაშლებია;

ოქროს საყურე და ბაჯაღლოს სამკაულია ბრძენის შეგონება გამგონე ყურისთვის.

თოვლის სიგრილე მკის დროს იგივეა, რაც ერთგული მაცნე მისი გამგზავნელისთვის - იგი თავის ბატონს სულს უბრუნებს.

რაღა ღრუბლები და ქარი წვიმის გარეშე და რაღა ფუჭი ძღვენით მოქადული კაცი.

მოთმინებით მოდრკება მთავარი და რბილი ენა ძვალს შემუსრავს.

თუ თაფლი იპოვე, იმდენი ჭამე, რამდენიც შეგერგება, რომ არ გატყვრე და უკან არ ამოანთხიო.

მეზობლის სახლში ხშირად ნუ ივლი, რომ არ მობეზრდე და არ შეგიძულოს.

ლახტი, მახვილი და წამახული ისარია კაცი, რომელიც ცრუმოწმედ გამოდის თავისი მახლობლის წინააღმდეგ.

ჭიანი კბილი და დადამბლავებული ფეხი სანდო არ არის, როგორც მოღალატე კაცი გასაჭირში.

გინდა ტანსაცმელი გაგიხდია კაცისთვის და ძმარი დაგისხამს ჭრილობაზე, გინდა გულმწუხრისთვის მხიარული სიმღერა გიმღერია.

თუ შენი მტერი მშიერია, პური აჭამე; თუ სწყურია, წყალი ასვი;

რადგან ამით მის თავზე მუგუზლებს დააგროვებ და უფალი გადაგიხდის.

ჩრდილოეთის ქარი წვიმას იწვევს, ჩურჩული კი სახის მოღუშვას.

სხვენის კუნჭულში ცხოვრება სჯობია ანჩხლ დედაკაცთან ერთად სასახლეში ყოფნას.

რაღა ცივი წყალი მწყურვალისთვის და რაღა სასიხარულო ამბავი შორეული ქვეყნიდან.

რაღა ამღვრეული ნაკადული და გაბინძურებული წყარო და რაღა ბოროტეულის წინაშე წაფორხილებული მართალი.

ბევრი თაფლის ჭამა არ არის კარგი, მაგრამ სხვისი დიდების ძიება სასახელოა.

რაღა უგალავნო ქალაქი და რაღა კაცი, რომელიც საკუთარ თავს ვერ პატრონობს.

როგორც ზაფხულისთვის თოვლი და მკისთვის წვიმაა შეუფერებელი, ასევე ბრიყვისთვის - პატივი.

როგორც ჩიტი შეინავარდებს, როგორც მერცხალი აფრინდება, ასევე უმიზეზო წყევლა-კრულვაც არ შესრულდება.

მათრახი ცხენისთვის არის, ლაგამი - ვირისთვის, ჯოხი კი - ბრიყვთა ზურგისთვის.

ბრიყვს მისი სირეგვნისაებრ ნუ უპასუხებ, რომ თავად მისი მსგავსი არ გახდე.

ბრიყვს მისი სირეგვენისებრ უპასუხე, რომ თავისი თავი ბრძენი არ ეგონოს.

საკუთარ ფეხებს იკვეთავს და თავს იწვალებს, ვინც ბრიყვს სიტყვას აბარებს.

რაღა კოჭლის თეძოები და რაღა იგავი ბრიყვის ბაგეზე.

რაღა შურდულზე ქვის მიმბმელი და რაღა ბრიყვის პატივისმცემელი.

რაღა ეკლიანი ჯოხი მთვრალის ხელში და რაღა იგავი ბრიყვის პირში.

რაღა მშვილდოსანი, რომელიც ყველას ესვრის, და რაღა ბრიყვის და ლოთის დამქირავებელი.

როგორც ძაღლი უბრუნდება თავის ნანთხევს, ასევე იმეორებს ბრიყვი თავის სირეგვნეს.

თუ გინახავს კაცი, რომელსაც თავი ბრძენად მიაჩნდეს? ბრიყვს მასზე მეტი იმედი აქვს.

ზარმაცი ამბობს, გზაზე ლომია, შუა ქუჩაში ლომიაო.

კარი თავის ანჯამაზე ტრიალებს, ზარმაცი - თავის ლოგინზე.

ზარმაცი ხელს ჯამში კი ჩაყოფს, მისი პირთან მიტანა კი ეზარება.

ზარმაცს თავისი თავი უდრო ბრძენი ჰგონია, ვიდრე შვიდი კაცი, გონივრული პასუხის გამცემი.

რაღა ძაღლის ყურებში ჩაფრენილი კაცი და რაღა სხვის კამათში ჩარეული.

რაღა ცეცხლის, ისრების და სიკვდილის მსროლელი ოინბაზი,

და რაღა კაცი, რომელიც ატყუებს თავის თვისტომს და ეუბნება, გეხუმრებიო.

სადაც შეშა არ არის, ცეცხლი ჩაქრება; სადაც ენატანია არ არის, შუღლს ბოლო ეღება.

ნახშირი ნაკვერჩხლისთვის არის, შეშა - ცეცხლისთვის, შარიანი კაცი კი - შუღლის გამჩაღებლად.

ენატანიას სიტყვები ნუგბარი საჭმელივითაა და მუცლის წიაღამდე აღწევს.

რაღა თიხის ჭურჭელზე გადაკრული ხინჯიანი ვერცხლი და რაღა ლაქარდიანი ენა და ბოროტი გული.

მოძულე კაცი პირით მაქციობს და გულში მზაკვრობა უდევს.

ნუ ენდობი ხმის გამნაზებელს, რადგან მის გულში შვიდი სიბილწეა.

ვინც მტრობას სიცრუით ფარავს, თავის სიავეს საკრებულოში გამოაჩენს.

ორმოს გამთხრელი შიგ თვითონ ჩავარდება, ქვა მის მსროლელს დაუბრუნდება.

კაცის ცრუ ბაგე მისივე მტერია და ლაქარდიანი ენა საფრთხეს უმზადებს.

თავს ნუ იქებ ხვალინდელი დღით, რადგან არ იცი რას დაბადებს დღე.

სხვამ შეგაქოს და არა შენმა პირმა, უცხომ და არა შენმა ბაგეებმა.

მძიმეა ლოდი და ქვიშის ტვირთი, მაგრამ უმეცრის ბრაზი ორთავეზე მძიმეა.

მრისხანება სისასტიკეა და სიცოფე წამლეკავია. შურს ვინ აღუდგება წინ?

ფარულ სიყვარულს აშკარა მხილება სჯობია.

მეგობრისგან ჭრილობა ერთგულების ნიშანია, მტერი კი კოცნით აგავსებს.

მაძღარს გოლეული ეზიზღება, მშიერისთვის კი ყოველგვარი მწარე ტკბილია.

რაღა ბუდიდან აბორიალებული ფრინველი და რაღა თავისი ადგილიდან აბორიალებული კაცი.

ზეთი და საკმელი გულს ახარებს, მაგრამ მეგობრის გულითადი რჩევა უფრო ტკბილია.

შენს მეგობარს და მამაშენის მეგობარს ნუ მიატოვებ და შენი უბედურების დღეს ძმის სახლში ნუ მიხვალ; ახლო მეზობელი შორს მყოფ ძმას გერჩიოს.

შვილო, იყავი ბრძენი, გული გამიხარე; და მეც პასუხს გავცემ ჩემს მაგინებელს.

საზრიანი ხედავს უბედურებას და თავს არიდებს, სულელნი კი ჯიქურ მიდიან და ისჯებიან.

აიღე მისი სამოსი, რადგან სხვას დაუდგა თავდებად, და უცხო ქალის სანაცვლოდაც დაიხუთე იგი.

დიდი ხმით თავისი მეგობრის მაკურთხებელი და დილაუთენია გამღვიძებელი მის მაწყევრად შეირაცხება.

რაღა საწვიმარი მილი წვიმიან ამინდში და რაღა ანჩხლი ცოლი;

მისი დამმალავი ქარს მალავს და მარჯვენა ხელით ზეთს იმუჭავს.

რკინა რკინით ილესება, კაცი კი კაცის სახეს ლესავს.

ვინც ლეღვს უვლის, მის ნაყოფს იგემებს, თავისი ბატონის დამცველს კი პატივი მიეგება.

როგორც წყალში სახე სახის პირისპირაა, ასევე კაცის გული კაცის პირისპირაა.

როგორც შავეთი და ქვესკნელია გაუძღომელი, ასე ადამიანის თვალიც გაუძღომელია.

ბრძმედი ვერცხლს და ქურა ოქროს, კაცს კი მისი მაქებარი ბაგე გამოარჩევს.

რეგვენი სანაყავში რომც ნაყო, სირეგვნე მაინც არ მოსცილდება.

კარგად უნდა იცოდე შენი ფარის ამბავი და ყურს უგდებდე შენს ნახირს.

რადგან სამუდამო არ არის სიმდიდრე და არც გვირგვინი გადაეცემა თაობიდან თაობას.

გაითიბება ბალახი და ამოდის ჯეჯილი და იკრიფება მთის ბალახები.

ცხვარი შენი ტანსაცმლისთვისაა, თხები კი ყანის ფასია.

უხვად გექნება თხის რძე შენს საზრდოდ, შენი სახლის საზრდოდ და შენი მხევლების სარჩენად.

ბოროტეული მაშინაც კი გარბის, როცა არავინ მისდევს, ხოლო მართალნი ლომებივით მშვიდად არიან.

ჯანყის დროს ქვეყანაში მრავლდებიან მთავრები; გონიერი და მცოდნე კაცის ხელში კი ხანგრძლივია მეფობა.

რაღა მდაბიორი, ღარიბ-ღატაკებს რომ ავიწროვებს, და რაღა თავსხმა წვიმა, პური რომ არ მოჰყავს.

რჯულის გამტეხნი ბოროტეულს აქებენ, რჯულის დამცველნი კი ეწინააღმდეგებიან.

უკეთურნი ვერ ხვდებიან სამართალს, უფლის მაძიებლებმა კი ყველაფერი იციან.

უმწიკვლოდ მავალი ღარიბი სჯობს გზაუკუღმართ მდიდარს.

რჯულის დამცველი გონიერი შვილია, ხარბების ამხანაგი კი მამამისს არცხვენს.

ვახშითა და სარგებლით სიმდიდრის მომხვეჭელი ღარიბ-ღატაკთა განმკითხავისთვის აგროვებს მას.

ვინც რჯულის მოსმენას ყურს არიდებს, მისი ლოცვაც კი სიბილწეა.

ვინც წრფელებს აცთუნებს და უკეთურ გზაზე დააყენებს, თავისივე გათხრილ ორმოში ჩავარდება, უმწიკვლონი კი სიკეთეს დაიმკვიდრებენ.

მდიდარ კაცს თავი ბრძენი ჰგონია, მაგრამ მას გონიერი ღარიბი ამხილებს.

მართალთა ზეიმზე მრავალი დიდებაა, ბოროტეულთა აღზევებისას კი ხალხი იმალება.

ვინც თავის ცოდვებს მალავს, ხელი არ მოემართება, ხოლო ვინც მათ აღიარებს და მიატოვებს, შეწყალებული იქნება.

ნეტარია კაცი, რომელიც მუდამ ფრთხილობს, ხოლო ვინც გულს ისასტიკებს, უბედურებაში ჩავარდება.

რაღა მბრდღვინავი ლომი და ღრიალა დათვი და რაღა ბოროტეული ბატონი ღარიბ-ღატაკი ხალხისათვის.

უგუნური მთავრის ხელში ბევრი სიდუხჭირეა, ანგარების მოძულე კი დღეგრძელი იქნება.

კაცის სისხლით დამძიმებული კაცი სამარემდე სირბილში იქნება, რათა არ შეიპყრონ.

უმწიკვლოდ მავალი კაცი გადარჩება, მრუდე გზებით მავალი კი, ერთხელაც იქნება, დაეცემა.

თავისი მიწის მუშაკი პურით დანაყრდება, ხოლო ვინც ამაოდ ირჯება, სიღარიბით დანაყრდება.

ერთგულ კაცზე ბევრი კურთხევაა, ხოლო ვინც გამდიდრებას ესწრაფვის, დაუსჯელი ვერ გადარჩება.

პირმოთნეობა არ არის კარგი: ასეთი კაცი ლუკმა პურისთვისაც კი ცოდვას ჩაიდენს.

შურიანი კაცი გამდიდრებას ესწრაფვის, მაგრამ არ იცის, რომ სიდუხჭირე ეწევა.

მამხილებელი კაცი ბოლოს უფრო მეტ წყალობას ნახავს, ვიდრე ლაქარდიანი ენის პატრონი.

ვინც თავის მამასა და დედას ძარცვავს და ამბობს, ცოდვა არ არისო, კაცისმკვლელის ამხანაგია.

სულხარბი კაცი სულმუდამ შუღლს ეძებს, უფალზე დანდობილი კი აშენდება.

საკუთარი თავის მოიმედე ბრიყვია, ხოლო ვინც სიბრძნით დადის, გადარჩება.

ვინც ღარიბს აძლევს, არ გაღარიბდება; ხოლო ვინც თვალს ხუჭავს, დაიწყევლება.

როცა ბოროტეულნი აღზევდებიან, ხალხი იმალება; ხოლო როცა იღუპებიან, მართალნი მრავლდებიან.

მხილებული კაცი თუ კვლავ ჯიუტობს, ანაზდეულად და უკურნებლად შეიმუსრება.

მართალთა აღზევებისას ხარობს ხალხი, ხოლო ბოროტეულის ბატონობისას გმინავს ხალხი.

სიბრძნის მოყვარული კაცი ახარებს თავის მამას, მეძავთა მეგობარი კი ქონებას ანიავებს.

მეფე სამართლით განამტკიცებს ქვეყანას, მექრთამე კაცი კი ანადგურებს.

კაცი, რომელიც თავის მეზობელს ეპირფერება, ბადეს შლის მის ფეხქვეშ.

უკეთური კაცის ცოდვა მისთვის ხაფანგია, მართალი კი ზეიმობს და ხარობს.

მართალმა იცის ღარიბ-ღატაკის სამართალი, ხოლო ბოროტეულს გაგება არა აქვს.

გარყვნილი ხალხი ქალაქს აფორიაქებს, ბრძენები კი მრისხანებას აცხრობენ.

ის ბრძენკაცი, რომელიც რეგვენ კაცს ედავება, გინდ ჯავრობდეს და გინდ იცინოდეს, მაინც მოუსვენრად არის.

სისხლისმსმელ ხალხს ეჯავრება უმწიკვლო კაცი, წრფელი ხალხი კი მის სულს მფარველობს.

ბრიყვს მთელი სული გარეთ გამოაქვს, ბრძენი კი შიგნით დევნის მას.

როცა ბატონი სიცრუეს ყურს უგდებს, ყველა მისი მსახური ბოროტეულია.

ღარიბი და მჩაგვრელი ერთმანეთს ხვდებიან: თვალის ჩინს ორთავეს უფალი აძლევს.

თუ მეფე ღარიბ-ღატაკებს სწორ სამართალს უჩენს, მისი ტახტი სამარადისოდაა განმტკიცებული.

ჯოხი და მხილება სიბრძნეს იძლევა, მიშვებული ყმაწვილი კი დედის შემარცხვენელია.

ბოროტეულთა აღზევებისას დანაშაული მრავლდება, მართალნი კი მათ დამხობას მოესწრებიან.

დასაჯე შვილი და შვებას მოგცემს, შენს სულს სიამეს მოჰგვრის.

როცა ხილვა არ არის, თავს გადის ხალხი; ნეტარია რჯულის დამცველი.

მონას სიტყვით ვერ გაწვრთნი, რადგან ესმის, მაგრამ არ გიჯერებს.

გინახავს საკუთარ სიტყვებში მოსწრაფე კაცი? ბრიყვს მასზე მეტი იმედი აქვს.

ვინც თავის მონას სიყმაწვილიდანვე ანებივრებს, საბოლოოდ მემკვიდრედ დაისვამს.

ბრაზიანი კაცი შუღლს თესავს და რისხვიანი მრავალ დანაშაულს ჩადის.

კაცს თავისი ქედმაღლობა დაამდაბლებს, თავმდაბალი კი დიდებას მოიხვეჭს.

ქურდთან ნადავლის მოზიარე საკუთარი თავის მტერია: ესმის წყევლა-კრულვა, მაგრამ არაფერს ამხელს.

ხალხის მოშიშარს ხაფანგი უგია, უფლის მოიმედე კი დაცული იქნება.

ბატონის მოწყალებას მრავალნი ეძებენ, მაგრამ კაცის განკითხვა უფლისგან არის.

უსამართლო კაცი სიბილწეა მართალთათვის, სწორი გზით მავალი სიბილწეა ბოროტეულთათვის.