1 Мудрость взывает к сынам человеческим; 8 её честность и ясность и несравненное богатство; 12 действия мудрости; «любящих меня я люблю»; 22 Божья мудрость искони; 32 «кто нашел меня, тот нашел жизнь, … ненавидящие меня любят смерть».

Не премудрость ли взывает? и не разум ли возвышает голос свой?

Она становится на возвышенных местах, при дороге, на распутиях;

она взывает у ворот при входе в город, при входе в двери:

«к вам, люди, взываю я, и к сынам человеческим голос мой!

Научитесь, неразумные, благоразумию, и глупые – разуму.

Слушайте, потому что я буду говорить важное, и изречение уст моих – правда;

ибо истину произнесет язык мой, и нечестие – мерзость для уст моих;

все слова уст моих справедливы; нет в них коварства и лукавства;

все они ясны для разумного и справедливы для приобретших знание.

Примите учение мое, а не серебро; лучше знание, нежели отборное золото;

потому что мудрость лучше жемчуга, и ничто из желаемого не сравнится с нею.

Я, премудрость, обитаю с разумом и ищу рассудительного знания.

Страх Господень – ненавидеть зло; гордость и высокомерие и злой путь и коварные уста я ненавижу.

У меня совет и правда; я разум, у меня сила.

Мною цари царствуют и повелители узаконяют правду;

мною начальствуют начальники и вельможи и все судьи земли.

Любящих меня я люблю, и ищущие меня найдут меня;

богатство и слава у меня, сокровище непогибающее и правда;

плоды мои лучше золота, и золота самого чистого, и пользы от меня больше, нежели от отборного серебра.

Я хожу по пути правды, по стезям правосудия,

чтобы доставить любящим меня существенное благо, и сокровищницы их я наполняю.^–
^8:21a^–[Когда я возвещу то, что бывает ежедневно, то не забуду исчислить то, что от века.]

Господь имел меня началом пути Своего, прежде созданий Своих, искони;

от века я помазана, от начала, прежде бытия земли.

Я родилась, когда еще не существовали бездны, когда еще не было источников, обильных водою.

Я родилась прежде, нежели водружены были горы, прежде холмов,

когда еще Он не сотворил ни земли, ни полей, ни начальных пылинок вселенной.

Когда Он уготовлял небеса, я была там. Когда Он проводил круговую черту по лицу бездны,

когда утверждал вверху облака, когда укреплял источники бездны,

когда давал морю устав, чтобы воды не переступали пределов его, когда полагал основания земли:

тогда я была при Нем художницею, и была радостью всякий день, веселясь пред лицем Его во все время,

веселясь на земном кругу Его, и радость моя была с сынами человеческими.

Итак, дети, послушайте меня; и блаженны те, которые хранят пути мои!

Послушайте наставления и будьте мудры, и не отступайте от него.

Блажен человек, который слушает меня, бодрствуя каждый день у ворот моих и стоя на страже у дверей моих!

потому что, кто нашел меня, тот нашел жизнь, и получит благодать от Господа;

а согрешающий против меня наносит вред душе своей: все ненавидящие меня любят смерть».

Церковнославянский (рус)

Тѣ́мже ты́ прему́дрость проповѣ́ждь, да ра́зумъ послу́шаетъ тебе́.

На высо́кихъ бо крае́хъ е́сть, посредѣ́ же сте́зь стои́тъ:

при вратѣ́хъ бо си́льныхъ присѣди́тъ, во вхо́дѣхъ же пое́тся.

Ва́съ, о, человѣ́цы, молю́, и вдаю́ мо́й гла́съ сыно́мъ человѣ́ческимъ.

Уразумѣ́йте, незло́бивiи, кова́рство, ненака́заннiи же, приложи́те се́рдце.

Послу́шайте мене́: честна́я бо реку́ и изнесу́ от усте́нъ пра́вая.

Я́ко и́стинѣ поучи́тся горта́нь мо́й, ме́рзки же предо мно́ю устны́ лжи́выя.

Съ пра́вдою вси́ глаго́лы у́стъ мои́хъ, ничто́же въ ни́хъ стро́потно, ниже́ развраще́нно.

Вся́ пра́ва разумѣва́ющымъ, и пра́ва обрѣта́ющымъ ра́зумъ.

Прiими́те наказа́нiе, а не сребро́, и ра́зумъ па́че зла́та искуше́на: избира́йте же вѣ́дѣнiе па́че зла́та чи́ста.

Лу́чши бо прему́дрость ка́менiй многоцѣ́нныхъ, вся́кое же честно́е недосто́йно ея́ е́сть.

А́зъ прему́дрость всели́хъ совѣ́тъ, и ра́зумъ и смы́слъ а́зъ призва́хъ.

Стра́хъ Госпо́день ненави́дитъ непра́вды, досажде́нiя же и горды́ни, и пути́ лука́выхъ: возненави́дѣхъ же а́зъ развраще́нныя пути́ злы́хъ.

Мо́й совѣ́тъ и утвержде́нiе, мо́й ра́зумъ, моя́ же крѣ́пость.

Мно́ю ца́рiе ца́рствуютъ, и си́льнiи пи́шутъ пра́вду:

мно́ю вельмо́жи велича́ются, и власти́тилiе мно́ю держа́тъ зе́млю.

А́зъ лю́бящыя мя́ люблю́, и́щущiи же мене́ обря́щутъ благода́ть.

Бога́тство и сла́ва моя́ е́сть, и стяжа́нiе мно́гихъ и пра́вда.

Лу́чше е́сть плоди́ти мене́, па́че зла́та и ка́менiя дра́га: мои́ же плоды́ лу́чше сребра́ избра́нна.

Въ путе́хъ пра́вды хожду́ и посредѣ́ сте́зь оправда́нiя живу́,

^–А́ще возвѣщу́ ва́мъ быва́ющая на вся́къ де́нь, помяну́, я́же от вѣ́ка, исчести́.

да раздѣлю́ лю́бящымъ мя́ имѣ́нiе, и сокро́вища и́хъ испо́лню благи́хъ.^–

Госпо́дь созда́ мя {Евр.: стяжа́ мя.} нача́ло путі́й свои́хъ въ дѣла́ своя́,

пре́жде вѣ́къ основа́ мя, въ нача́лѣ, пре́жде не́же зе́млю сотвори́ти,

и пре́жде не́же бе́здны содѣ́лати, пре́жде не́же произы́ти исто́чникомъ во́дъ,

пре́жде не́же гора́мъ водрузи́тися, пре́жде же всѣ́хъ холмо́въ ражда́етъ мя́.

Госпо́дь сотвори́ страны́ и ненаселе́нныя, и концы́ населе́нныя поднебе́сныя.

Егда́ гото́вяше не́бо, съ ни́мъ бѣ́хъ, и егда́ отлуча́ше престо́лъ сво́й на вѣ́трѣхъ,

и егда́ крѣ́пки творя́ше вы́шнiя о́блаки, и егда́ тве́рды полага́ше исто́чники поднебе́сныя,

и егда́ полага́ше мо́рю предѣ́лъ его́, да во́ды не ми́мо и́дутъ у́стъ его́, и крѣ́пка творя́ше основа́нiя земли́, бѣ́хъ при не́мъ устроя́ющи.

А́зъ бѣ́хъ, о не́йже ра́довашеся, на вся́къ же де́нь веселя́хся предъ лице́мъ его́ на вся́ко вре́мя,

егда́ веселя́шеся вселе́нную соверши́въ, и веселя́шеся о сынѣ́хъ человѣ́ческихъ.

Ны́нѣ у́бо, сы́не, послу́шай мене́: и блаже́ни, и́же пути́ моя́ сохраня́тъ.

Услы́шите прему́дрость, и умудри́теся, и не отмещи́те.

Блаже́нъ му́жъ, и́же послу́шаетъ мене́, и человѣ́къ, и́же пути́ моя́ сохрани́тъ, бдя́й при мои́хъ две́рехъ при́сно, соблюда́яй пра́ги мои́хъ вхо́довъ:

исхо́ди бо мои́ исхо́ди живота́, и уготовля́ется хотѣ́нiе от Го́спода:

согрѣша́ющiи же въ мя́ нече́ствуютъ на своя́ ду́ши, и ненави́дящiи мя́ лю́бятъ сме́рть.

Грузинский

Языки

განა სიბრძნე არ მოუწოდებს? განა გონიერება არ გამოსცემს ხმას?

მაღალ მწვერვალებზე, გზასთან არის, გზათა შესაყარზე დგას იგი;

კარიბჭეებთან, ქალაქის პირთან, ღია კარებში მღერის იგი:

თქვენ მოგიხმობთ, კაცნო ჩემი ხმა ადამის ძეთ მიმართავს.

შეიგნეთ, ბრიყვებო, საზრიანობა, შეიგნეთ, სუსგონო, გონიერება.

მისმინეთ, რადგან საგულისხმოს ვიტყვი. სიმართლის სათქმელად გაიხსნება ჩემი ბაგეები;

ვინაიდან ჭეშმარიტებას გააცხადებს ჩემი ენა და სიბილწეა ჩემი ბაგეებისთვის უკეთურება.

ჩემი პირის ყოველი სიტყვა მართალია და მზაკვრობა და ცბიერება არ არის მათში;

ყოველი მათგანი სანდოა გამგებისთვის და ყველა სწორია ცოდნის მპოვნელთათვის.

მიიღეთ ჩემი შეგონება და არა ვერცხლი, ცოდნა მეტია ხალას ოქროზე;

რადგან სიბრძნე უკეთესია ძვირფას თვლებზე და ვერცერთი სანატრელი საგანი ვერ შეედრება მას.

მე, სიბრძნე, დავანებული ვარ შეგნებაში და ფიქრების ცოდნა მოვიპოვე.

უფლის მოშიშებას სძულს ბოროტება; მძულს მე ქედმაღლობა, ამპარტავნობა, ბოროტი გზა და ღალატიანი პირი.

ჩემია თათბირი და საღი აზრი; მე ვარ გონიერება, ჩემია ძალა;

ჩემით მეფობენ მეფენი და ჩემით აწესებენ სამართალს მთავარნი;

ჩემით მთავრობენ მთავარნი და დიდებულნი - ქვეყნის ყველა მსაჯული.

მიყვარს ჩემი მოყვარულნი და მიპოვნიან ჩემი მძებნელნი;

ჩემთან არის სიმდიდრე და პატივი, ულევი დოვლათი და სიმართლე.

ჩემი ნაყოფი ბაჯაღლო ოქროზე უკეთესია და ჩემგან უფრო მეტი სარგებელია, ვიდრე რჩეული ვერცხლისაგან.

სიმართლის სავალს ვადგავარ და სიმართლის გზებით დავიარები.

რათა დავამდიდრო ჩემი მოყვარულნი და ავუვსო საგანძურები.

უფალმა შემიძინა თავისი გზის დასაწყისში, თავის ქმნილებებამდე დასაბამით;

უკუნითიდან დამადგინა, თავიდანვე, ქვეყნის დასაბამიდან.

როცა არ იყო უფსკრულები, მაშინ გავჩნდი, როცა არც წყალუხვი წყაროები იყო;

მე გავჩნდი, ვიდრე მთები დამყარდებოდნენ, ბორცვებზე უწინარეს;

როცა ჯერ არც ქვეყანა იყო შექმნილი, არც მინდორ-ველები და არც სამყაროს პირველი მტვერი;

როდესაც იგი ზეცას განამზადებდა, იქ ვიყავი, როდესაც უფსკრულის პირზე წრეს ავლებდა,

როდესაც მაღლა ცებს ამაგრებდა, უფსკრულის წყაროებს აძლიერებდა,

როდესაც ზღვას წესს უდგენდა, რომ წყალი ნაპირებიდან არ გადმოსულიყო, როდესაც ქვეყანას საფუძველს უყრიდა,

მაშინ მე გვერდით ვყავდი, როგორც ოსტატი, დღენიადაგ სიხარული ვიყავი და ყოველ ჟამს მის წინაშე ვლაღობდი,

ვლაღობდი სამყაროში მის მიწაზე და ადამის მოდგმაში იყო ჩემი სიხარული.

ახლა კი მისმინეთ, შვილებო! ნეტარნი არიან, ვინც ჩემს გზებს იცავენ!

მოისმინეთ შეგონება, დაბრძენდით და ნუღარ მიატოვებთ.

ნეტარია კაცი, მე რომ მისმენს, ჩემს კარებთან ფხიზლობს დღენიადაგ და ჩემი კარის წყრთილებს იცავს.

ვინაიდან ჩემმა მპოვნელმა სიცოცხლე ჰპოვა და უფლისგან მადლს მოიხვეჭს.

ჩემი შემცოდე კი თავის თავს ავნებს. ყველას, ჩვენს მოძულეს, სიკვდილი უყვარს.