и́же явля́ютъ дѣ́ло зако́нное напи́сано въ сердца́хъ свои́хъ, спослу́шествующей и́мъ со́вѣсти, и между́ собо́ю помысло́мъ осужда́ющымъ или́ отвѣща́ющымъ,

въ де́нь, егда́ су́дитъ Бо́гъ та́йная человѣ́комъ, по благовѣ́стiю моему́, Иису́сомъ Христо́мъ.

Се́, ты́ Иуде́й имену́ешися, и почива́еши на зако́нѣ, и хва́лишися о Бо́зѣ,

и разумѣ́еши во́лю, и разсужда́еши лу́чшая, науча́емь от зако́на,

упова́я же себе́ вожда́ бы́ти слѣпы́мъ, свѣ́та су́щымъ во тмѣ́,

наказа́теля безу́мнымъ, учи́теля младе́нцемъ, иму́ща о́бразъ ра́зума и и́стины въ зако́нѣ:

науча́я у́бо ина́го, себе́ ли не учи́ши,

проповѣ́дая не кра́сти, кра́деши: глаго́ляй не прелюбы́ твори́ти, прелюбы́ твори́ши: гнуша́яся и́долъ, свята́я кра́деши:

и́же въ зако́нѣ хва́лишися, преступле́нiемъ зако́на Бо́га безче́ствуеши.

И́мя бо Бо́жiе ва́ми ху́лится во язы́цѣхъ, я́коже е́сть пи́сано.

Обрѣ́занiе бо по́льзуетъ, а́ще зако́нъ твори́ши: а́ще же зако́на престу́пникъ еси́, обрѣ́занiе твое́ необрѣ́занiе бы́сть.

А́ще у́бо необрѣ́занiе оправда́нiе зако́на сохрани́тъ, не необрѣ́занiе ли его́ во обрѣ́занiе вмѣни́тся,

и осу́дитъ е́же от естества́ необрѣ́занiе, зако́нъ соверша́ющее, тебе́, и́же Писа́нiемъ и обрѣ́занiемъ еси́ престу́пникъ зако́на.

[Зач. 83.] Не бо́ и́же я́вѣ, Иуде́й е́сть, ни е́же я́вѣ во пло́ти, обрѣ́занiе:

но и́же въ та́йнѣ Иуде́й, и обрѣ́занiе се́рдца ду́хомъ, [а] не писа́нiемъ: ему́же похвала́ не от человѣ́къ, но от Бо́га.

Что́ у́бо ли́шшее Иуде́ю {ко́е у́бо преиму́щество Иуде́а}? Или́ ка́я по́льза обрѣ́занiя?

Мно́го, по вся́кому о́бразу: пе́рвѣе {наипа́че} бо, я́ко ввѣ́рена бы́ша и́мъ словеса́ Бо́жiя.

Что́ бо, а́ще не вѣ́роваша нѣ́цыи? Еда́ [у́бо] невѣ́рствiе и́хъ вѣ́ру Бо́жiю упраздни́тъ?

Да не бу́детъ: да бу́детъ же Бо́гъ и́стиненъ, вся́къ же человѣ́къ ло́жь, я́коже е́сть пи́сано: я́ко да оправди́шися во словесѣ́хъ Твои́хъ, и побѣди́ши, внегда́ суди́ти Ти́.

А́ще ли непра́вда на́ша Бо́жiю пра́вду составля́етъ, что́ рече́мъ, еда́ ли непра́веденъ Бо́гъ нанося́й гнѣ́въ, по человѣ́ку глаго́лю.

Да не бу́детъ: поне́же ка́ко суди́ти и́мать Бо́гъ мíру?

А́ще бо и́стина Бо́жiя въ мое́й лжи́ избы́точествова въ сла́ву Его́, что́ еще́ и а́зъ я́ко грѣ́шникъ осужда́юся?

И не я́коже ху́лимся, и я́коже глаго́лютъ нѣ́цыи на́съ глаго́лати, я́ко сотвори́мъ зла́я, да прiи́дутъ блага́я: и́хже су́дъ пра́веденъ е́сть.

Что́ у́бо? Преимѣ́емъ ли? Ника́коже: предукори́хомъ бо {пре́жде бо обвине́ни есмы́} Иуде́и же и Е́ллины вся́ {вси́} подъ грѣхо́мъ бы́ти,

я́коже е́сть пи́сано, я́ко нѣ́сть пра́веденъ никто́же:

нѣ́сть разумѣва́яй и нѣ́сть взыска́яй Бо́га:

вси́ уклони́шася, вку́пѣ непотре́бни бы́ша: нѣ́сть творя́й благосты́ню, нѣ́сть да́же до еди́наго.

Гро́бъ отве́рстъ горта́нь и́хъ, язы́ки свои́ми льща́ху: я́дъ а́спидовъ подъ устна́ми и́хъ:

и́хже уста́ кля́твы и го́рести по́лна су́ть.

Ско́ры но́ги и́хъ пролiя́ти кро́вь:

сокруше́нiе и озлобле́нiе на путе́хъ и́хъ,

и пути́ ми́рнаго не позна́ша.

Нѣ́сть стра́ха Бо́жiя предъ очи́ма и́хъ.

[Зач. 84.] Вѣ́мы же, я́ко ели́ка зако́нъ глаго́летъ, су́щымъ въ зако́нѣ глаго́летъ: да вся́ка уста́ заградя́тся, и пови́ненъ бу́детъ ве́сь мíръ Богови:

зане́ от дѣ́лъ зако́на не оправди́тся вся́ка пло́ть предъ Ни́мъ: зако́номъ бо позна́нiе грѣха́.

Ны́нѣ же кромѣ́ зако́на пра́вда Бо́жiя яви́ся, свидѣ́телствуема от зако́на и проро́къ.

Пра́вда же Бо́жiя вѣ́рою Иису́съ Христо́вою во всѣ́хъ и на всѣ́хъ вѣ́рующихъ: нѣ́сть бо ра́знствiя,

вси́ бо согрѣши́ша, и лише́ни су́ть сла́вы Бо́жiя,

оправда́еми ту́не благода́тiю Его́, избавле́нiемъ, е́же о Христѣ́ Иису́сѣ,

Его́же предположи́ Бо́гъ очище́нiе вѣ́рою въ Кро́ви Его́, въ явле́нiе пра́вды Своея́, за отпуще́нiе пре́жде бы́вшихъ грѣхо́въ,

въ долготерпѣ́нiи Бо́жiи, и въ показа́нiе пра́вды Его́ въ ны́нѣшнее вре́мя, во е́же бы́ти Ему́ пра́ведну и оправда́ющу су́щаго от вѣ́ры Иису́совы.

Гдѣ́ у́бо похвала́, отгна́ся. Кото́рымъ зако́номъ? Дѣ́лы ли? Ни́, но зако́номъ вѣ́ры.

[Зач. 85.] Мы́слимъ у́бо вѣ́рою оправда́тися человѣ́ку, безъ дѣ́лъ зако́на.

Или́ Иуде́евъ Бо́гъ то́кмо, а не и язы́ковъ? Е́й, и язы́ковъ:

поне́же еди́нъ Бо́гъ, и́же оправди́тъ обрѣ́занiе от вѣ́ры и необрѣ́занiе вѣ́рою.

Зако́нъ ли у́бо разоря́емъ вѣ́рою? Да не бу́детъ: но зако́нъ утвержда́емъ.

Синодальный

1 Человек осужден, иудей ли он или эллин, ибо у Бога нет лицеприятия. 17 Иудей, надеющийся на закон, преступлением закона бесчестит Бога.

Итак, неизвинителен ты, всякий человек, судящий другого, ибо тем же судом, каким судишь другого, осуждаешь себя, потому что, судя другого, делаешь то́ же.

А мы знаем, что поистине есть суд Божий на делающих такие дела.

Неужели думаешь ты, человек, что избежишь суда Божия, осуждая делающих такие дела и (сам) делая то́ же?

Или пренебрегаешь богатство благости, кротости и долготерпения Божия, не разумея, что благость Божия ведет тебя к покаянию?

Но, по упорству твоему и нераскаянному сердцу, ты сам себе собираешь гнев на день гнева и откровения праведного суда от Бога,

Который воздаст каждому по делам его:

тем, которые постоянством в добром деле ищут славы, чести и бессмертия, – жизнь вечную;

а тем, которые упорствуют и не покоряются истине, но предаются неправде, – ярость и гнев.

Скорбь и теснота всякой душе человека, делающего злое, во-первых, Иудея, потом и Еллина!

[Зач. 81Б.] Напротив, слава и честь и мир всякому, делающему доброе, во-первых, Иудею, потом и Еллину!

Ибо нет лицеприятия у Бога.

Те, которые, не имея закона, согрешили, вне закона и погибнут; а те, которые под законом согрешили, по закону осудятся

(потому что не слушатели закона праведны пред Богом, но исполнители закона оправданы будут,

[Зач. 82.] ибо когда язычники, не имеющие закона, по природе законное делают, то, не имея закона, они сами себе закон:

они показывают, что дело закона у них написано в сердцах, о чем свидетельствует совесть их и мысли их, то обвиняющие, то оправдывающие одна другую)

в день, когда, по благовествованию моему, Бог будет судить тайные дела человеков через Иисуса Христа.

Вот, ты называешься Иудеем, и успокаиваешь себя законом, и хвалишься Богом,

и знаешь волю Его, и разумеешь лучшее, научаясь из закона,

и уверен о себе, что ты путеводитель слепых, свет для находящихся во тьме,

наставник невежд, учитель младенцев, имеющий в законе образец ведения и истины:

как же ты, уча другого, не учишь себя самого?

Проповедуя не красть, крадешь? говоря: «не прелюбодействуй», прелюбодействуешь? гнушаясь идолов, святотатствуешь?

Хвалишься законом, а преступлением закона бесчестишь Бога?

Ибо ради вас, как написано, имя Божие хулится у язычников.

Обрезание полезно, если исполняешь закон; а если ты преступник закона, то обрезание твое стало необрезанием.

Итак, если необрезанный соблюдает постановления закона, то его необрезание не вменится ли ему в обрезание?

И необрезанный по природе, исполняющий закон, не осудит ли тебя, преступника закона при Писании и обрезании?

[Зач. 83.] Ибо не тот Иудей, кто таков по наружности, и не то обрезание, которое наружно, на плоти;

но тот Иудей, кто внутренно таков, и то обрезание, которое в сердце, по духу, а не по букве: ему и похвала не от людей, но от Бога.

1 «Какое преимущество быть иудеем?». 10 Нет ни одного праведного. 21 И иудей и язычник одинаково оправдываются благодатью Божией чрез Иисуса Христа.

Итак, какое преимущество быть Иудеем, или какая польза от обрезания?

Великое преимущество во всех отношениях, а наипаче в том, что им вверено слово Божие.

Ибо что же? если некоторые и неверны были, неверность их уничтожит ли верность Божию?

Никак. Бог верен, а всякий человек лжив, как написано: Ты праведен в словах Твоих и победишь в суде Твоем.

Если же наша неправда открывает правду Божию, то что скажем? не будет ли Бог несправедлив, когда изъявляет гнев? (говорю по человеческому рассуждению).

Никак. Ибо иначе как Богу судить мир?

Ибо, если верность Божия возвышается моею неверностью к славе Божией, за что еще меня же судить, как грешника?

И не делать ли нам зло, чтобы вышло добро, как некоторые злословят нас и говорят, будто мы так учим? Праведен суд на таковых.

Итак, что же? имеем ли мы преимущество? Нисколько. Ибо мы уже доказали, что как Иудеи, так и Еллины, все под грехом,

как написано: нет праведного ни одного;

нет разумевающего; никто не ищет Бога;

все совратились с пути, до одного негодны; нет делающего добро, нет ни одного.

Гортань их – открытый гроб; языком своим обманывают; яд аспидов на губах их.

Уста их полны злословия и горечи.

Ноги их быстры на пролитие крови;

разрушение и пагуба на путях их;

они не знают пути мира.

Нет страха Божия перед глазами их.

[Зач. 84.] Но мы знаем, что закон, если что говорит, говорит к состоящим под законом, так что заграждаются всякие уста, и весь мир становится виновен пред Богом,

потому что делами закона не оправдается пред Ним никакая плоть; ибо законом познаётся грех.

Но ныне, независимо от закона, явилась правда Божия, о которой свидетельствуют закон и пророки,

правда Божия через веру в Иисуса Христа во всех и на всех верующих, ибо нет различия,

потому что все согрешили и лишены славы Божией,

получая оправдание даром, по благодати Его, искуплением во Христе Иисусе,

которого Бог предложил в жертву умилостивления в Крови Его через веру, для показания правды Его в прощении грехов, соделанных прежде,

во время долготерпения Божия, к показанию правды Его в настоящее время, да явится Он праведным и оправдывающим верующего в Иисуса.

Где же то, чем бы хвалиться? уничтожено. Каким законом? законом дел? Нет, но законом веры.

[Зач. 85.] Ибо мы признаём, что человек оправдывается верою, независимо от дел закона.

Неужели Бог есть Бог Иудеев только, а не и язычников? Конечно, и язычников,

потому что один Бог, Который оправдает обрезанных по вере и необрезанных через веру.

Итак, мы уничтожаем закон верою? Никак; но закон утверждаем.

Грузинский

Языки

ამიტომ თავს ვერ გაიმართლებ შენ, ადამიანო, ყოვლის განმკითხველო, რადგან რის გამოც სხვას განიკითხავ, შენს თავს სდებ მსჯავრს, ვინაიდან სხვისი განმკითხველი იმასვე სჩადიხარ.

ჩვენ კი ვიცით, რომ ჭეშმარიტების მიხედვით არის ღვთის სამსჯავრო ამის ჩამდენთათთვის.

შენ კი, ადამიანო, რომელიც განიკითხავ ამის ჩამდენთ და თვითონ იმასვე აკეთებ, ნუთუ გგონია თავი დააღწიო ღვთის სამსჯავროს?

თუ უგულებელყოფ მისი სახიერების, თავშეკავებისა და სულგრძელობის სიმდიდრეს და ვერ შეგიგნია, რომ ღვთის სახიერებას მონანიებისკენ მიჰყავხარ?

ხოლო შენი სიჯიუტით და მოუნანიებელი გულით შენ თვითონვე იხვეჭ რისხვას ღვთის რისხვისა და მართლმსაჯულების გამოცხადების დღეს,

რომელიც ყველას მისი საქმეებისამებრ მიუზღავს:

მათ, ვინც კეთილი საქმის გამუდმებული კეთებით ეძებს დიდებას, პატივსა და უხრწნელებას — საუკუნო სიცოცხლეს;

ხოლო მათ, ვინც ჯიუტობს და ჭეშმარიტებას კი არ ემორჩილება, არამედ უსამართლობას — რისხვასა და გულისწყრომას.

ჭირი და შევიწროება ყოველი ადამიანის სულზე, ვინც ბოროტს სჩადის — ჯერ იუდეველს და ასევე ბერძენს.

ხოლო დიდება, პატივი და მშვიდობა ყოველს, სიკეთის ჩამდენს — ჯერ იუდეველს და ასევე ბერძენს.

რადგან ღმერთთან არ არსებობს მიკერძოება.

ისინი, ვინც რჯულის გარეშე შესცოდეს, რჯულის გარეშე დაიღუპებიან. ხოლო ისინი, ვინც რჯულით შესცოდეს, რჯულით განიკითხებიან

რადგან რჯულის მსმენელნი კი არ არიან მართალნი ღმერთთან, არამედ რჯულის შემსრულებელნი გამართლდებიან,

რადგან, როცა წარმართნი, რომელთაც რჯული არ გააჩნიათ, ბუნებით რჯულისმიერს აკეთებენ, თუმცა რჯული არა აქვთ, თავიანთი თავის რჯული არიან.

ისინი აჩვენებენ, რომ რჯულის საქმე გულებში უწერიათ, რასაც მოწმობს მათი სინდისი და აზრები, ხან ბრალს რომ სდებენ ერთიმეორეს და ხან ამართლებენ, —

იმ დღეს, როცა ჩემი სახარების მიხედვით ღმერთი განიკითხავს ადამიანთა დაფარულ ფიქრებს იესო ქრისტეს მიერ.

აჰა, შენ გქვია იუდეველი და დანდობილი ხარ რჯულზე და იკვეხნი ღმერთით,

იცი მისი ნება, არჩევ უკეთესს, ვინაიდან რჯულიდან გისწავლია.

და დარწმუნებული ხარ, რომ ბრმების მეგზური და ნათელი ხარ ბნელში მყოფთათვის.

უგუნურთა დამრიგებელი და ჩვილთა მოძღვარი, და გაქვს ცოდნისა და ჭეშმარიტების სახება რჯულში.

როგორაა, სხვებს რომ ასწავლი და საკუთარ თავს კი არ ასწავლი?

ქადაგებ: არ მოიპაროო და იპარავ? ამბობ: არ იმრუშოო და მრუშობ? კერპები გეზიზღება და მაინც მკრეხელობ?

რჯულით იკვეხნი და რჯულის დარღვევით ღმერთს შეურაცხყოფ.

რადგან თქვენი გულისათვის, როგორც სწერია, ღვთის სახელი იგმობა წარმართებში.

ვინაიდან წინადაცვეთა სასარგებლოა, თუ რჯულს აღასრულებ. ხოლო თუ რჯულის დამრღვევი ხარ, შენი წინადაცვეთა წინადაუცვეთლობად იქცა.

მაშ, თუ წინადაუცვეთელი იცავს რჯულის წესებს, განა მისი წინადაუცვეთლობა წინადაცვეთად არ ჩაითვლება?

ბუნებით წინადაუცვეთელი, მაგრამ რჯულის დამცველი, განგიკითხავს შენ, წერილითა და წინადაცვეთით რჯულის დამრღვევს.

ვინაიდან იუდეველი ის კი არ არის, ვინც გარეგნულადაა ასე, და არც წინადაცვეთილობაა ის, რაც გარეგნულადაა ხორცზე,

არამედ ვინც დაფარულშია, ის არის იუდეველი და გულის წინადაცვეთა სულშია, არა ასოში. მისი ქება კაცთაგან კი არა, ღვთისგან არის.

აბა, რა არის იუდეველის უპირატესობა ან წინადაცვეთილობის სარგებლობა?

დიდია უპირატესობა ყოველნაირად, პირველ ყოვლისა: მათ აქვთ მინდობილი ღვთის სიტყვები,

თორემ რაა? თუ ზოგიერთებს არ სწამდა, განა მათი ურწმუნოება გააბათილებს ღვთის რწმენას?

არამც და არამც! ღმერთია ჭეშმარიტი და ყოველი ადამიანი — ცრუ, როგორც სწერია: „რადგან მართალი ხარ შენს სიტყვებში, გამართლებული ხარ შენი განკითხვისას.“

ხოლო თუ ჩვენი უსამართლობა გამოაჩენს ღვთის სიმართლეს, რაღა გვეთქმის? განა უსამართლოა ღმერთი, რომელიც მოავლენს რისხვას? — ვლაპარაკობ ადამიანურად.

არამც და არამც! სხვაგვარად როგორღა განიკითხოს ღმერთმა სოფელი?

ვინაიდან, თუ ჩემი სიცრუით გამრავლდა ღვთის ჭეშმარიტება მისი დიდებისათვის, რაღად ვიქნე განკითხული როგორც ცოდვილი?

მაშ, ხომ არ ვაკეთოთ ბოროტი, რათა კეთილი გამოვიდეს? როგორც ზოგიერთები ავსიტყვაობენ ჩვენზე და ამბობენ, თითქოს ასე ვასწავლიდეთ? სამართლიანია განკითხვა ასეთებზე.

მერედა, რა? გვაქვს უპირატესობა? არავითარი, რადგან უკვე განვსაჯეთ, რომ იუდეველებიც და ბერძნებიც ცოდვის ქვეშ არიან.

როგორც სწერია: „არავინ არის მართალი,

არავინ არის გონიერი; არავინ ეძებს ღმერთს.

ყველანი გზას ასცდნენ, აღარავინ გამოდგება. არ არის სიკეთის მქმნელი, არ არის არავინ.

მათი ხორხი ღია სამარეა. ენებით ცრუობენ. მათ ბაგეებზე ასპიტის გესლია.

მათი პირი წყევლით და გესლით არის სავსე.

მათი ფეხები სწრაფია სისხლის დასაღვრელად.

ნგრევა და უბედურებაა მათ გზებზე

და მშვიდობის გზა არ იციან.

ღვთის შიში არ არის მათ თვალწინ.“

ხოლო ჩვენ ვიცით, რომ, რასაც რჯული ამბობს, რჯულის ქვეშ მყოფთათვის ამბობს, რათა დაიხშოს ყოველი ბაგე და მთელი სოფელი ბრალდებული გახდეს ღვთის წინაშე.

იმიტომ, რომ რჯულის საქმეებით ვერცერთი ხორციელი ვერ გამართლდება მის წინაშე, ვინაიდან რჯულით შეიცნობა ცოდვა.

ხოლო ახლა, რჯულისგან დამოუკიდებლად, გამოჩნდა ღვთის სიმართლე, რომელსაც მოწმობენ რჯული და წინასწარმეტყველნი,

ღვთის სიმართლე იესო ქრისტეს რწმენით ყველა მორწმუნისადმი, ვინაიდან არ არის განსხვავება,

ვინაიდან ყველამ შესცოდა და მოკლებულნი არიან ღვთის დიდებას,

და უსასყიდლოდ მართლდებიან მისი მადლით, ქრისტე იესოში გამოსყიდვით,

რომელიც წინდაწინ დააყენა ღმერთმა შენდობის მსხვერპლად რწმენის მეშვეობით, მისსავე სისხლში, რათა უწინ ჩადენილ ცოდვათა მიტევებით გამოჩენილიყო მისი სიმართლე ღვთის სულგრძელებაში,

რომ ამუამად გამოჩნდეს მისი სიმართლე, რათა იგი იყოს მართალი და იესოს მორწმუნის გამმართლებელი.

სადღაა დასაკვეხნი? აღარ არსებობს. რომელი რჯულით? საქმეთა რჯულით? არა, არამედ რწმენის რჯულით.

რადგან მიგვაჩნია, რომ რწმენით მართლდება კაცი, რჯულის საქმეთაგან დამოუკიდებლად.

განა ღმერთი მარტო იუდეველთა ღმერთია? განა წარმართებისაც არა? დიახ, წარმართებისაც.

ვინაიდან ერთია ღმერთი, რომელიც ამართლებს წინადაცვეთილებს რწმენის გამო და წინადაუცვეთელებს2— რწმენით.

მაშ, ჩვენ რწმენით ვაბათილებთ რჯულს? არამც და არამც. არამედ განვამტკიცებთ რჯულს.