Я́ко бре́нiе скуде́льника въ руцѣ́ его́, вси́ путiе́ его́ по изволе́нiю его́: та́ко человѣ́цы въ руцѣ́ сотво́ршаго и́хъ, и́мже возда́стъ по суду́ своему́.

[Я́ко] проти́ву зло́му благо́е и проти́ву сме́рти живо́тъ, та́ко проти́ву благочести́ваго грѣ́шникъ. И си́це воззри́ во вся́ дѣла́ вы́шняго: дво́е дво́е, еди́но проти́ву еди́ному.

А́зъ же послѣ́днiй бдѣ́хъ и наслѣ́дихъ я́коже от нача́тка, я́коже собира́яй вслѣ́дъ объима́телей виногра́дныхъ.

Во благослове́нiе Госпо́дне достиго́хъ и я́ко объима́тель напо́лнихъ точи́ло.

Разсмотри́те, я́ко не себѣ́ еди́ному труди́хся, но всѣ́мъ и́щущымъ наказа́нiя.

Послу́шайте мене́, вельмо́жи люді́й, и вла́стелiе собо́ра, внуши́те.

Сы́ну и женѣ́, бра́ту и дру́гу не да́ждь вла́сти на себѣ́ въ животѣ́ свое́мъ,

и не да́ждь ино́му имѣ́нiя своего́, да не раска́ешися тре́буяй и́хъ:

до́ндеже жи́въ еси́ и дыха́нiе въ тебѣ́, не измѣни́ себе́ вся́цѣй пло́ти:

лу́чше бо е́сть, да тебѣ́ мо́лятся ча́да твоя́, не́жели тебѣ́ зрѣ́ти въ ру́цѣ ча́дъ твои́хъ.

Во всѣ́хъ дѣ́лѣхъ твои́хъ бу́ди преспѣва́я и не да́ждь поро́ка на сла́ву твою́.

Въ де́нь сконча́нiя дні́й живота́ твоего́ и во вре́мя сме́рти твоея́ раздѣли́ наслѣ́дiе твое́.

Пи́ща и же́злiе и бре́мя ослу́: хлѣ́бъ и наказа́нiе и дѣ́ло рабу́.

Накажи́ раба́, и обря́щеши поко́й: осла́би ру́ку ему́, и иска́ти на́чнетъ свобо́ды.

И́го и реме́нь вы́ю прекланя́ютъ, и рабу́ лука́ву у́зы и ра́ны.

Вложи́ его́ въ дѣ́ло, да не пра́зденъ бу́детъ, мно́зѣй бо зло́бѣ научи́ла пра́здность:

устро́й его́ въ дѣ́лѣхъ, я́коже подоба́етъ ему́, и а́ще не послу́шаетъ, всади́ его́ во око́вы.

И не бу́ди изли́шенъ надъ вся́кою пло́тiю, и безъ суда́ не сотвори́ ничесо́же.

А́ще ти́ е́сть ра́бъ, да бу́детъ я́коже ты́, поне́же кро́вiю стяжа́лъ еси́ его́:

а́ще ти́ е́сть ра́бъ, имѣ́й его́ я́коже бра́та, поне́же я́ко души́ твоея́ востре́буеши его́:

а́ще озло́биши его́ непра́ведно, и воста́въ отбѣжи́тъ, кі́имъ путе́мъ пои́щеши его́? [не вѣ́си.]

Синодальный

Боящемуся Господа не приключится зла, но и в искушении Он избавит его.

Мудрый муж не возненавидит закона, а притворно держащийся его – как корабль в бурю.

Разумный человек верит закону, и закон для него верен, как ответ урима.

Приготовь слово – и будешь выслушан; собери наставления – и отвечай.

Колесо в колеснице – сердце глупого, и как вертящаяся ось – мысль его.

Насмешливый друг то же, что ярый конь, который под всяким седоком ржет.

Почему один день лучше другого, тогда как каждый дневной свет в году исходит от солнца?

Они разделены премудростью Господа; Он отличил времена и празднества:

некоторые из них Он возвысил и освятил, а прочие положил в числе обыкновенных дней.

И все люди из праха, и Адам был создан из земли;

но по всеведению Своему Господь положил различие между ними и назначил им разные пути:

одних из них благословил и возвысил, других освятил и приблизил к Себе, а иных проклял и унизил и сдвинул с места их.

Как глина у горшечника в руке его и все судьбы ее в его произволе, так люди – в руке Сотворившего их, и Он воздает им по суду Своему.

Как напротив зла – добро и напротив смерти – жизнь, так напротив благочестивого – грешник. Так смотри и на все дела Всевышнего: их по два, одно напротив другого.

И я последний бодрственно потрудился, как подбиравший позади собирателей винограда,

и по благословению Господа успел и наполнил точило, как собиратель винограда.

Поймите, что я трудился не для себя одного, но для всех ищущих наставления.

Послушайте меня, князья народа, и внимайте, начальники собрания:

ни сыну, ни жене, ни брату, ни другу не давай власти над тобою при жизни твоей;

и не отдавай другому имения твоего, чтобы, раскаявшись, не умолять о нем.

Доколе ты жив и дыхание в тебе, не заменяй себя никем;

ибо лучше, чтобы дети просили тебя, нежели тебе смотреть в руки сыновей твоих.

Во всех делах твоих будь главным, и не клади пятна на честь твою.

При скончании дней жизни твоей и при смерти передай наследство.

Корм, палка и бремя – для осла; хлеб, наказание и дело – для раба.

Занимай раба работою – и будешь иметь покой; ослабь руки ему – и он будет искать свободы.

Ярмо и ремень согнут выю вола, а для лукавого раба – узы и раны;

употребляй его на работу, чтобы он не оставался в праздности, ибо праздность научила многому худому;

приставь его к делу, как ему следует, и если он не будет повиноваться, наложи на него тяжкие оковы.

Но ни на кого не налагай лишнего и ничего не делай без рассуждения.

Если есть у тебя раб, то да будет он как ты, ибо ты приобрел его кровью;

если есть у тебя раб, то поступай с ним, как с братом, ибо ты будешь нуждаться в нем, как в душе твоей;

если ты будешь обижать его, и он встанет и убежит от тебя, то на какой дороге ты будешь искать его?

Сербский

В этом переводе выбранная книга отсутствует

Грузинский

Языки

უფლის მოშიშს არ შეემთხვევა უბედურება, არამედ კვლავ და კვლავ იხსნის განსაცდელისგან.

ბრძენი კაცი რჯულს არ შეიძულებს, მისი თვალთმაქცურად დამცველი კი ქარიშხალში მოხვედრილი ხომალდივითაა.

გონიერი კაცი იწამებს რჯულს და რჯულიც სარწმუნოა მისთვის, როგორც პასუხი ურიმისა.

მოამზადე სიტყვა და მაშინ მოგისმენენ, შეაუღლე ცოდნასთან და გაეცი პასუხი.

ეტლის ბორბალია ბრიყვის გული და მისი აზრები - მბრუნავი ღერძი.

ულაყ ცხენსა ჰგავს მქირდავი მეგობარი: ვინც არ უნდა შეაჯდეს, ჭიხვინებს.

რატომღა სჯობს ერთი დღე მეორეს, თუ ყოველი დღის ნათელი წელიწადში მზისგანაა?

უფლის სიბრძნით განიყვნენ ისინი, მან განასხვავა არენი და დღესასწაულნი.

მათგან ზოგნი აამაღლა და წმიდაჰყო, ზოგნი კი სადაგ დღეთა რიცხვს მიაკუთვნა.

ყოველი ადამიანი მიწისგანაა და მიწისგან შეიქმნა ადამიც.

მაგრამ ყოვლისმცოდნე უფალმა დაყო ისინი და განასხვავა მათი გზები.

მათგან ზოგნი აკურთხა და აამაღლა, ხოლო ზოგნი წმიდაჰყო და თავისთან მიიახლა, სხვანი კი დაწყევლა და დაამდაბლა და მიაქცია ისინი მათი ადგილიდან.

როგორც თიხაა მექოთნის ხელში, ვის ნებაზეცაა დამოკიდებული მისი ყველა გზა, ასევე ადამიანებიც მათი შემოქმედის ხელშია და ისიც მიაგებს მათ თავისი განგების მიხედვით.

როგორც ბოროტებას უპირისპირდება სიკეთე და სიკვდილს - სიცოცხლე, ასევე ღვთისმოსავს - ცოდვილი.

ამგვარად შეხედე უზენაესის ყოველ საქმეს: წყვილ-წყვილად არიან, ერთიმეორეს უპირისპირდებიან.

და მე უკანასკნელმა ვიფხიზლე, როგორც მცვრეველმა მკრეფავთა კვალზე,

და ღვთის კურთხევით მაინც ვიმარჯვე და ყურძნის მკრეფავთა მსგავსად მეც ავავსე საწნახელი.

იცოდეთ, მხოლოდ ჩემთვის როდი დავშვერი, არამედ ყველასთვის, ვინც ცოდნას ეძებს.

შეისმინეთ ჩემი, ერის დიდებულნო და საკრებულოს წინამძღვარნო, ყურად იღეთ:

შვილსა და ცოლს, ძმასა და მეგობარს ნუ დაისვამ თავზე შენს სიცოცხლეში. სხვას ნუ მისცემ შენს ქონებას, რათა არ შეინანო და არ მისტიროდე.

სანამ ცოცხალი ხარ და პირში სული გიდგას, სხვას ნურავის დაუთმობ შენს ადგილს.

რადგან უმჯობესია შვილებმა გთხოვონ, ვიდრე შენ უყურებდე შვილებს ხელებში.

ყველა შენს საქმეში პირველი იყავი და ლაქას ნუ წააცხებ შენს ღირსებას.

შენი სიცოცხლის უკანასკნელ დღეს და აღსასრულის ჟამს გაანაწილე მემკვიდრეობა.

საკვები, ჯოხი და ტვირთი - ვირს; პური, წვრთნა და საქმე კი - მსახურს.

დაასაქმე მონა და იპოვი მოსვენებას, გაუხსნი ხელებს და თავისუფლებას ეცდება.

ხარის ქედს უღელი და აპეურები მოდრეკენ, ცბიერ მსახურს კი - ბორკილები და წყლულები.

მიუჩინე მას საქმე, რათა არ გაზარმაცდეს, რადგან მრავალი ბოროტება უსწავლებია მცონარობას.

დააყენე საქმეზე, როგორც მას შეეფერება და, თუ არ დაგემორჩილა, მძიმე ბორკილები დაადე.

მაგრამ ნურცერთ ხორციელს ნუ მოსთხოვ ზედმეტს და განუსჯელად ნურაფერს გააკეთებ.

თუ გყავს მსახური, შენსავით იყოს, რადგან სისხლით გყავს შეძენილი.

თუ გყავს მსახური, ძმასავით მოექეცი, რადგან დაგჭირდება, როგრც საკუთარი სული.

თუკი ბოროტად მოექეცი მას და ისიც ადგება და გაიქცევა, რომელ გზაზე დაუწყებ ძებნას?