Ве́тхий Заве́т:
Быт.
Исх.
Лев.
Чис.
Втор.
Нав.
Суд.
Руф.
1Цар.
2Цар.
3Цар.
4Цар.
1Пар.
2Пар.
1Езд.
Неем.
2Езд.
Тов.
Иудиф.
Есф.
Иов.
Пс.
Прит.
Еккл.
Песн.
Прем.
Сир.
Ис.
Иер.
Плч.
ПослИер.
Вар.
Иез.
Дан.
Ос.
Иоил.
Ам.
Авд.
Ион.
Мих.
Наум.
Авв.
Соф.
Аг.
Зах.
Мал.
1Мак.
2Мак.
3Мак.
3Езд.
Но́вый Заве́т: Мф. Мк. Лк. Ин. Деян. Иак. 1Пет. 2Пет. 1Ин. 2Ин. 3Ин. Иуд. Рим. 1Кор. 2Кор. Гал. Еф. Флп. Кол. 1Фес. 2Фес. 1Тим. 2Тим. Тит. Флм. Евр. Откр.
Но́вый Заве́т: Мф. Мк. Лк. Ин. Деян. Иак. 1Пет. 2Пет. 1Ин. 2Ин. 3Ин. Иуд. Рим. 1Кор. 2Кор. Гал. Еф. Флп. Кол. 1Фес. 2Фес. 1Тим. 2Тим. Тит. Флм. Евр. Откр.
Скрыть
1:1
1:3
1:4
1:5
см.:3Цар.12:30;
1:7
1:8
1:10
1:12
1:13
1:15
1:16
1:19
1:20
1:22
Глава 2
2:1
2:2
2:3
2:4
2:5
2:10
2:11
2:12
Глава 3
3:1
3:2
3:3
3:4
см.:Втор.28:15;
3:5
3:6
3:7
3:8
3:9
3:10
3:12
3:13
3:14
3:15
3:17
Глава 4
4:1
4:2
4:4
4:6
4:9
4:11
4:12
4:13
4:17
4:18
4:19
4:21
Глава 5
5:1
5:2
5:3
5:4
5:5
5:6
5:7
5:8
5:9
5:10
5:11
5:12
5:13
5:14
5:15
5:16
5:17
5:18
5:19
5:20
5:21
5:22
Глава 6
6:1
6:2
6:3
6:4
6:5
6:6
6:7
6:8
6:9
6:10
6:11
6:13
6:14
6:15
6:16
6:17
6:18
Глава 7
7:1
7:2
7:3
7:4
7:5
7:6
7:7
7:8
7:9
7:10
7:11
7:13
7:14
7:15
7:16
7:17
Глава 8
8:1
8:2
8:3
8:4
8:5
8:7
8:8
8:9
8:10
8:11
8:12
8:13
8:14
8:15
8:16
8:17
8:18
8:19
8:20
8:21
Глава 9
9:1
9:2
9:3
9:4
9:5
9:6
Глава 10
10:1
10:2
10:3
10:4
10:5
10:6
10:7
10:8
10:9
10:10
10:11
10:12
10:13
10:14
Глава 11
11:1
11:2
11:3
11:4
11:5
11:6
11:7
11:8
11:9
11:10
11:11
11:12
11:13
11:14
11:15
11:16
11:17
11:18
Глава 12
12:1
12:2
12:3
12:4
12:5
12:6
12:7
12:8
12:9
12:10
12:11
12:13
12:14
12:15
12:16
12:17
12:18
12:20
12:21
12:22
Глава 13
13:1
13:3
13:4
13:5
13:6
13:7
13:8
13:9
13:10
13:12
13:13
13:14
13:15
13:16
см.:Откр.21:18-19;
13:18
Глава 14
14:1
14:2
14:3
14:7
14:8
14:10
14:11
14:12
14:13
14:14
14:15
Кни́га слове́съ Тови́та, сы́на Товiи́лева, сы́на Ананiи́лева, сы́на Адуи́лева, сы́на Гаваи́лева, от сѣ́мене Асiи́лева, от пле́мене Нефѳали́мля,
и́же плѣне́нъ бѣ́ во дни́ енемесса́ра царя́ Ассирі́йска от Ѳи́свы, я́же е́сть одесну́ю киді́а Нефѳали́мля въ Галиле́и вы́ше Аси́ра. А́зъ Тови́тъ путе́мъ и́стины ходи́хъ и пра́вды вся́ дни́ живота́ моего́
и ми́лостыни мно́ги твори́хъ бра́тiи мое́й и языку моему́, ше́дшымъ со мно́ю во страну́ Ассирі́йскую въ Ниневі́ю:
и егда́ бѣ́хъ во странѣ́ мое́й въ земли́ и́зра́илевѣ, юнѣйшу ми́ су́щу, все́ пле́мя Нефѳали́ма отца́ моего́ отступи́ от до́му і́ерусали́мля, избра́ннаго от колѣ́нъ Изра́илевыхъ, е́же жре́ти всѣ́мъ колѣ́номъ: и освяще́нъ бы́сть хра́мъ обита́нiя вы́шнему и созда́нъ бы́сть во вся́ ро́ды вѣ́ка:
и вся́ колѣ́на ку́пно отступи́вшая жря́ху Ваа́ловѣ ю́ницѣ, и до́мъ Нефѳали́ма отца́ моего́:
а́зъ же еди́нъ хожда́хъ мно́гажды во Иерусали́мъ въ пра́здники, я́коже пи́сано е́сть всему́ Изра́илю въ повелѣ́нiи вѣ́чнѣ, нача́тки и десяти́ны плодо́въ и первостриже́нiя имѣ́яй,
и дая́хъ я́ і́ере́емъ сыно́мъ Ааро́нимъ ко олтарю́: от всѣ́хъ плодо́въ десяти́ну дая́хъ сыно́мъ Леві́инымъ служа́щымъ во і́ерусали́мѣ, и втору́ю десяти́ну продая́хъ, и хожда́хъ и иждива́хъ я́ во і́ерусали́мѣ на ко́еждо лѣ́то,
тре́тiю же дая́хъ, и́мже подоба́ше, я́коже заповѣ́да Девво́ра ма́ти отца́ моего́, зане́ си́ръ оста́хъ от отца́ моего́.
И егда́ бы́хъ му́жъ, поя́хъ а́нну жену́ от сѣ́мене оте́чества на́шего, и роди́хъ от нея́ тові́ю.
И егда́ плѣне́ни бы́хомъ въ Ниневі́ю, вся́ бра́тiя моя́ и и́же от ро́да моего́ ядо́ша от хлѣ́бовъ язы́ческихъ:
а́зъ же соблюдо́хъ ду́шу мою́ е́же не я́сти,
я́ко па́мятствовахъ Бо́га все́ю душе́ю мое́ю.
И даде́ вы́шнiй благода́ть и добро́ту предъ енемесса́ромъ, и бы́хъ его́ купе́цъ:
и идо́хъ въ миді́ю и вда́хъ гаваи́лу бра́ту гаврі́еву въ ра́гахъ миді́йскихъ сребра́ де́сять тала́нтъ.
И егда́ у́мре енемесса́ръ, воцари́ся сеннахири́мъ сы́нъ его́ вмѣ́сто его́, и путiе́ его́ непостоя́нни бы́ша, и ктому́ не возмого́хъ ити́ въ миді́ю.
И во дне́хъ енемесса́ра ми́лостыни мно́ги твори́хъ бра́тiи мое́й:
хлѣ́бы моя́ дая́хъ а́лчущымъ и одѣя́нiе наги́мъ, и а́ще ко́его от ро́да моего́ ви́дѣхъ уме́рша и изве́ржена внѣ́ стѣны́ нiневі́и, погреба́хъ его́:
и а́ще ко́его убива́ше сеннахири́мъ ца́рь, егда́ прiи́де бѣжа́й от Иуде́и, погреба́хъ и́хъ о́тай: мно́гихъ бо уби́ въ я́рости свое́й: и иско́ма быва́ху от царя́ тѣлеса́, и не обрѣта́хуся.
Ше́дъ же еди́нъ от су́щихъ въ Ниневі́и, сказа́ царю́ о мнѣ́, я́ко погреба́ю и́хъ. И скры́хся. Уѣ́давъ же, я́ко и́щутъ мя́ уби́ти, убоя́вся отидо́хъ:
и разгра́блена бы́ша вся́ имѣ́нiя моя́, и не оста́ся ми́ ничто́же, кромѣ́ а́нны жены́ моея́ и тові́и сы́на моего́.
И не преидо́ша дні́е пятьдеся́тъ, доне́лѣже уби́ста его́ два́ сы́на его́ и бѣжа́ста въ го́ры Араратскiя: и воцари́ся сахерда́нъ сы́нъ его́ вмѣ́сто его́, и поста́ви Ахiа́хара Анаи́ла, сы́на бра́та моего́, надъ всѣ́мъ сочисле́нiемъ ца́рствiя своего́ и надъ всѣ́мъ устрое́нiемъ.
И проси́ Ахiа́харъ о мнѣ́, и прiидо́хъ въ Ниневі́ю. Ахiа́харъ же бѣ́ вiиоче́рпчiй и надъ пе́рстнемъ, и управи́тель и сочисли́тель, и поста́ви его́ сахерда́нъ вторы́мъ: бѣ́ же сы́нъ бра́та моего́.
Егда́ же прiидо́хъ въ до́мъ мо́й, и отдана́ бы́сть мнѣ́ а́нна жена́ моя́ и тові́а сы́нъ мо́й, въ пра́здникъ пятьдеся́тницы, и́же е́сть свя́тъ се́дмь седми́цъ, бы́сть обѣ́дъ до́бръ мнѣ́, и возлего́хъ, е́же я́сти.
И узрѣ́хъ снѣ́ди мно́ги и рѣ́хъ сы́ну моему́: иди́ и приведи́, его́же а́ще обря́щеши от бра́тiи на́шея ни́щаго, и́же по́мнитъ Го́спода, и се́, ожида́ю тебе́.
И прише́дъ рече́: о́тче, еди́нъ от ро́да на́шего удавле́нъ пове́рженъ е́сть на то́ржищи.
И а́зъ, пре́жде не́же вкуси́ти ми́, взя́хъ его́ въ нѣ́кiй до́мъ, доне́лѣже за́йде со́лнце:
и возврати́вся умы́хся и ядо́хъ хлѣ́бъ мо́й въ ско́рби,
и помяну́хъ проро́чество Амо́са, я́коже рече́: обратя́тся дні́е ва́ши въ пла́чь, и вся́ весе́лiя ва́ша въ сѣ́тованiе:
и пла́кахся: и егда́ за́йде со́лнце, поидо́хъ и ископа́въ погребо́хъ его́.
Бли́жнiи же посмѣва́хуся, глаго́люще: еще́ не бои́тся убiе́нъ бы́ти за дѣ́ло сiе́: и бѣжа́, и се́, па́ки погреба́етъ ме́ртвыя.
И въ ту́ но́щь, егда́ погребо́хъ, возврати́хся и лего́хъ о́скверне́нъ при стѣнѣ́ двора́, и лице́ мое́ открове́но бѣ́:
не ви́дѣхъ же, я́ко вра́бiя на стѣнѣ́ су́ть, и очесе́мъ мои́мъ отве́рстымъ су́щымъ, испусти́ша вра́бiя те́плое на очеса́ моя́, и бы́ша бѣ́льма на очесѣ́хъ мои́хъ: и идо́хъ ко враче́мъ и не по́льзоваша мя́: Ахiа́харъ же пита́ше мя́, до́ндеже отидо́хъ во Елимаи́ду.
А жена́ моя́ а́нна во́лну прядя́ше въ домѣ́хъ же́нскихъ
и посыла́ше госпо́диемъ: дая́ху же е́й и они́ мзду́, прида́вше и козля́.
Егда́ же прiи́де ко мнѣ́, нача́ вопи́ти: и рѣ́хъ е́й: отку́ду козля́? не укра́дено ли е́сть? отда́ждь е́ госпо́диемъ: не бо́ лѣ́по е́сть я́сти кра́деное.
Она́ же рече́: да́ръ даде́ся ми́ надъ мзду́. И не вѣ́ровахъ е́й и глаго́лахъ отда́ти е́ госпо́диемъ, и стыдя́хся предъ не́ю. Она́ же отвѣща́вши рече́ ми́: гдѣ́ су́ть ми́лостыни твоя́ и пра́вды твоя́? се́, вѣ́дома вся́ съ тобо́ю.
И опеча́лився пла́кахъ, и моли́хся съ болѣ́знiю, глаго́ля:
пра́веденъ еси́, Го́споди, и вся́ дѣла́ твоя́, и вси́ путiе́ твои́ ми́лость и и́стина, и су́дъ и́стиненъ и пра́веденъ ты́ су́диши во вѣ́къ:
помяни́ мя́ и при́зри на мя́ да не отмща́еши ми́ грѣхи́ моя́ и невѣ́дѣнiя моя́ и оте́цъ мои́хъ, и́миже согрѣши́ша предъ тобо́ю:
преслу́шаша бо за́повѣди твоя́ и да́лъ еси́ на́съ въ расхище́нiе и плѣне́нiе и сме́рть и въ при́тчу поноше́нiя всѣ́мъ язы́комъ, въ ня́же расточи́хомся:
и ны́нѣ мно́ги судьбы́ твоя́ су́ть и и́стинны, твори́ти со мно́ю о грѣсѣ́хъ мои́хъ и оте́цъ мои́хъ, я́ко не сотвори́хомъ повелѣ́нiй твои́хъ, не бо́ ходи́хомъ во и́стинѣ предъ тобо́ю:
и ны́нѣ, я́коже уго́дно предъ тобо́ю, сотвори́ со мно́ю: повели́ отъя́ти ду́хъ мо́й, я́ко да разрѣшу́ся и бу́ду земля́, поне́же у́не е́сть ми́ умре́ти, не́жели жи́ву бы́тн, зане́ поноше́нiя лжи́ва слы́шахъ, и печа́ль е́сть мно́га во мнѣ́: повели́ отрѣши́тися ми́ от ну́жды уже́ на вѣ́чное мѣ́сто, да не отврати́ши лица́ твоего́ от мене́.
Въ то́йже де́нь случи́ся дще́ри Рагуи́левѣй Са́ррѣ во еквата́нѣхъ миді́и, и то́й поноси́мѣй бы́ти от рабы́нь отца́ ея́:
а́ко бя́ше дана́ седми́ муже́мъ, и Асмоде́й лука́вый де́монъ уби́ и́хъ, пре́жде да́же бы́ти и́мъ съ не́ю я́ко съ жена́ми: и рѣ́ша е́й: не разумѣ́еши ли убива́ющи твои́хъ муже́й? уже́ се́дмь имѣ́ла еси́, и ни еди́наго и́хъ нарекла́ся еси́:
что́ на́съ бiе́ши? а́ще измро́ша, иди́ съ ни́ми, да не ви́димъ твоего́ сы́на или́ дще́ре во вѣ́къ.
Сiя́ слы́шавши опеча́лися зѣло́, я́ко удави́тися, и рече́: еди́на у́бо е́смь отцу́ моему́: а́ще сотворю́ сiе́, укори́зна ему́ бу́детъ, и ста́рость его́ ннзведу́ съ болѣ́знiю во а́дъ.
И моля́шеся при око́нцы и рече́: благослове́нъ еси́, Го́споди Бо́же мо́й, и благослове́но и́мя твое́ свято́е и честно́е во вѣ́ки: да благословя́тъ тя́ вся́ дѣла́ твоя́ во вѣ́къ:
и ны́нѣ, Го́споди, о́чи мои́ и лице́ мое́ ко тебѣ́ да́хъ:
рѣ́хъ да разрѣши́ши мя́ от земли́ и да не слы́шу а́зъ ктому́ поноше́нiя:
ты́ вѣ́си, Го́споди, я́ко чиста́ е́смь от вся́каго грѣха́ му́жня
и не оскверни́хъ и́мене моего́ ннже́ и́мене отца́ моего́ въ земли́ плѣне́нiя моего́: единоро́дна е́смь отцу́ моему́, и нѣ́сть ему́ о́трочища, и́же наслѣ́дитъ его́, ниже́ бра́та бли́жняго, ниже́ су́щаго ему́ сы́на да соблюду́ мя тому́ въ жену́: уже́ погибо́ша ми́ се́дмь: вску́ю ми́ жи́ти? и а́ще не уго́дно е́сть тебѣ́ уби́ти мя́, повели́ призрѣ́ти на мя́ и поми́ловати мя́, да не ктому́ слы́шу поноше́нiе.
И услы́ша Госпо́дь моли́тву обои́хъ предъ сла́вою вели́каго Рафаи́ла,
и по́сланъ бѣ́ изцѣли́ти обои́хъ, Тови́ту очи́стити бѣ́льма и Са́рру дще́рь Рагуи́леву да́ти тові́и сы́ну Тови́тову въ жену́, и связа́ти Асмоде́а лука́ваго де́мона, зане́ тові́и подоба́етъ наслѣ́дити ю́. Въ то́ вре́мя возврати́вся Тови́тъ, вни́де въ до́мъ сво́й, а Са́рра дщи́ Рагуи́лева сни́де от го́рницы своея́.
Въ де́нь о́нъ воспомяну́ Тови́тъ о сребрѣ́, е́же вдаде́ гаваи́лу въ ра́гахъ миді́йскихъ,
и рече́ въ себѣ́: а́зъ проси́хъ сме́рти, что́ не зову́ тові́и сы́на моего́, да ему́ объявлю́, пре́жде да́же умре́ти ми́?
И призва́въ его́ рече́: ча́до, а́ще умру́, погреби́ мя, и да не презира́еши ма́тере твоея́: чти́ ю́ вся́ дни́ живота́ твоего́ и твори́ е́же уго́дно е́й, и да не опечаля́еши ея́:
помяни́, ча́до, я́ко мно́га бѣ́дствiя ви́дѣ о тебѣ́ во чре́вѣ: егда́ у́мретъ, погреби́ ю́ при мнѣ́ во еди́нѣмъ гро́бѣ:
вся́ дни́, ча́до, Го́спода Бо́га на́шего по́мни, и да не похо́щеши согрѣша́ти и преступа́ти за́повѣди его́: пра́вду твори́ вся́ дни́ живота́ твоего́, и да не хо́диши путе́мъ непра́вды,
зане́ творя́щу ти́ и́стину благопоспѣ́шества бу́дутъ въ дѣ́лѣхъ твои́хъ и всѣ́мъ творя́щымъ пра́вду:
от имѣ́нiй твои́хъ твори́ ми́лостыню, и да не за́зритъ твое́ о́ко, внегда́ твори́ти ти́ ми́лостыню: да не отвраща́еши лица́ твоего́ от вся́каго ни́щаго, и от тебе́ не отврати́тся лице́ Бо́жiе:
я́коже тебѣ́ бу́детъ по мно́жеству, твори́ от ни́хъ ми́лостыню: а́ще ма́ло тебѣ́ бу́детъ, по ма́лому да не бои́шися твори́ти ми́лостыню:
зало́гъ бо до́бръ сокро́вищствуеши тебѣ́ на де́нь ну́жды,
зане́ ми́лостыня от сме́рти избавля́етъ и не оставля́етъ ити́ во тму́:
да́ръ бо до́бръ е́сть ми́лостыня всѣ́мъ творя́щымъ ю́ предъ вы́шнимъ:
внемли́ себѣ́, ча́до, от вся́каго блудодѣя́нiя, и жену́ пе́рвѣе поими́ от сѣ́мене оте́цъ твои́хъ: да не по́ймеши жены́ чужді́я, я́же нѣ́сть от пле́мене отца́ твоего́, зане́ сы́нове проро́ковъ есмы́: Но́е, Авраа́мъ, Исаа́къ, Иа́ковъ отцы́ на́ши от вѣ́ка: помяни́, ча́до, я́ко сі́и вси́ поя́ша жены́ от бра́тiй свои́хъ и благослове́ни бы́ша въ ча́дѣхъ свои́хъ, и сѣ́мя и́хъ наслѣ́дитъ зе́млю:
и ны́нѣ, ча́до, люби́ бра́тiю твою́ и не возноси́ся се́рдцемъ твои́мъ па́че бра́тiй твои́хъ и сыно́въ и дще́рей люді́й твои́хъ, поя́ти тебѣ́ от ни́хъ жену́, зане́ въ горды́ни поги́бель и развраще́нiе мно́го, и въ непотре́бствѣ умале́нiе и убо́жество вели́ко, и́бо непотре́бство ма́ти е́сть гла́да:
мзда́ вся́каго человѣ́ка, и́же а́ще рабо́тати бу́детъ у тебе́, да не преме́длитъ, но отда́ждь ему́ а́бiе: а́ще послу́жиши Бо́гу, возда́стся тебѣ́: внемли́ тебѣ́, ча́до, во всѣ́хъ дѣ́лѣхъ твои́хъ и бу́ди нака́занъ во все́мъ житiи́ твое́мъ,
и е́же ненави́диши, да ни кому́же твори́ши: вина́ въ пiя́нство да не пiе́ши и да не хо́дитъ съ тобо́ю пiя́нство въ пу́ти́ твое́мъ:
от хлѣ́ба твоего́ да́ждь а́лчущему и от одея́нiй твои́хъ наги́мъ: все́, е́же а́ще преизбу́детъ тебѣ́, твори́ ми́лостыню, и да не за́зритъ твое́ о́ко, внегда́ твори́ти ти́ ми́лостыню:
иждива́й хлѣ́бы твоя́ при гро́бѣ пра́ведныхъ, грѣ́шникомъ же да не да́си:
совѣ́та у вся́каго прему́драго и́щи́, и да не небреже́ши о вся́цѣмъ совѣ́тѣ поле́знемъ:
и на вся́кое вре́мя благослови́ Го́спода Бо́га и от него́ проси́, я́ко да путiе́ твои́ пра́ви бу́дутъ, и вся́ стези́ и совѣ́ти твои́ да благоуспѣ́ютъ, зане́ вся́къ язы́къ не имѣ́етъ совѣ́та, но са́мъ Госпо́дь дае́тъ вся́ блага́я, и его́же а́ще восхо́щетъ, смиря́етъ, я́коже хо́щетъ: и ны́нѣ, ча́до, помяни́ за́повѣди моя́, и да не изгла́дятся от се́рдца твоего́:
и ны́нѣ объявля́ю тебѣ́ де́сять тала́нтъ сребра́, я́же вда́хъ гаваи́лу сы́ну гаврі́ину въ ра́гахъ миді́йскихъ:
и не бо́йся, ча́до, я́ко обнища́хомъ: су́ть тебѣ́ мно́га, а́ще убои́шися Бо́га и отсту́пиши от вся́каго грѣха́ и сотвори́ши, е́же уго́дно предъ ни́мъ.
И отвѣша́въ тові́а, рече́ ему́: о́тче, сотворю́ вся́, ели́ка заповѣ́далъ еси́ ми́:
но ка́ко возмогу́ взя́ти сребро́, а не зна́ю его́?
И даде́ ему́ рукописа́нiе и рече́ ему́: ищи́ себѣ́ человѣ́ка, и́же по́йдетъ съ тобо́ю, и да́мъ ему́ мзду́, до́ндеже жи́въ е́смь, и ше́дъ возми́ сребро́.
И и́де иска́ти человѣ́ка, и обрѣ́те Рафаи́ла, и́же бѣ́ а́нгелъ, и не вѣ́дяше:
и рече́ ему́: могу́ ли пойти́ съ тобо́ю въ ра́ги миді́искiя, и извѣ́стенъ ли еси́ о мѣ́стѣхъ?
И рече́ ему́ а́нгелъ: пойду́ съ тобо́ю, и пу́ть вѣ́мъ, и у гаваи́ла бра́та на́шего живя́хъ.
И рече́ ему́ тові́а: пожди́ мя́, и реку́ отцу́ моему́.
И рече́ ему́: иди́ и не косни́.
И вше́дъ рече́ отцу́: се́, обрѣто́хъ, и́же по́йдетъ со мно́ю. се́й же рече́: пригласи́ его́ ко мнѣ́, да увѣ́мъ, ко́его пле́мене е́сть, и а́ще вѣ́ренъ е́сть, е́же ити́ съ тобо́ю.
И призва́ его́: и вни́де, и привѣ́тствоваста дру́гъ дру́га.
И рече́ ему́ Тови́тъ: бра́те, от ко́его пле́мене и от ко́его оте́чества еси́ ты́? скажи́ ми.
И рече́ ему́: пле́мене и оте́чества ты́ и́щеши? или́ нае́мника, и́же спутьше́ствуетъ съ сы́номъ твои́мъ? И рече́ ему́ Тови́тъ: хощу́ бра́те, вѣ́дати ро́дъ тво́й и и́мя.
О́нъ же рече́: а́зъ Азарі́а Анані́и вели́каго от бра́тiи твоея́.
И рече́ ему́: бла́го прише́лъ еси́, бра́те, и на мя́ да не гнѣ́ваешися, я́ко взыска́хъ пле́мя твое́ и оте́чество твое́ увѣ́дати, и ты́ еси́ бра́тъ мо́й от добра́ и бла́га ро́да: зна́хъ бо а́зъ Анані́ю и Ионаѳа́на сыно́въ Семе́а вели́каго, я́ко ходи́хомъ ку́пно во Иерусали́мъ кла́нятися, принося́ще перворо́дная и десяти́ны плодо́въ, и не заблуди́ша въ заблужде́нiи бра́тiи на́шея: от ко́рене вели́каго еси́, бра́те:
но рцы́ мнѣ́, ку́ю тебѣ́ и́мамъ мзду́ да́ти? дра́хму на де́нь и ну́ждная тебѣ́ я́коже и сы́нови моему́:
и еще́ приложу́ тебѣ́ надъ мзду́, а́ще здра́ви возвратите́ся.
И благоизво́листа та́ко. И рече́ къ тові́и: гото́въ бу́ди къ пути́, и да благоспѣши́тся ва́ма. И угото́ва сы́нъ его́, я́же къ пути́. И рече́ ему́ оте́цъ его́: иди́ съ человѣ́комъ си́мъ: обита́яй же на небеси́ Бо́гъ благоустро́итъ пу́ть ва́шъ, и а́нгелъ его́ да спутьше́ствуетъ ва́ма. И изыдо́ста о́ба отити́, и пе́съ о́трочища съ ни́ма.
Пла́кася же а́нна ма́ти его́ и рече́ къ Тови́ту: почто́ отпусти́лъ еси́ ча́до на́ше? или́ не же́злъ руки́ на́шея е́сть, внегда́ входи́ти ему́ и исходи́ти предъ на́ма?
сребро́ сребро́мъ да не возврати́тся, но уме́ты сы́на на́шего да бу́детъ:
я́ко бо даде́ся на́ма жи́ти от Го́спода, сiе́ дово́лно е́сть на́ма.
И рече́ е́й Тови́тъ: не печа́лися, сестро́, здра́въ прiи́детъ, и о́чи твои́ у́зрятъ его́:
а́нгелъ бо бла́гъ спутьше́ствовати бу́детъ ему́ и благоуспѣ́ется пу́ть его́, и возврати́тся здра́въ.
И преста́ пла́кати.
О́на же ше́дша путе́мъ, прiидо́ста въ ве́черъ ко Ти́гру рѣцѣ́ и пребы́ста та́мо.
О́трочищь же сни́де омытися и изскочи́ ры́ба от рѣки́ и хотя́ше пожре́ти о́трочища.
А́нгелъ же рече́ ему́: возми́ ры́бу. И я́тъ ры́бу о́трочищь и изве́рже ю́ на зе́млю.
И рече́ ему́ а́нгелъ: разрѣ́жи ры́бу, и взя́въ се́рдце и пе́чень и же́лчь, положи́ сохра́нно.
И сотвори́ о́трочищь, я́коже рече́ ему́ а́нгелъ: ры́бу же испе́кша, снѣдо́ста: и идо́ста о́ба, доне́лиже прибли́жишася ко еквата́номъ.
И рече́ о́трочищь а́нгелу: Азарі́а бра́те, что́ е́сть се́рдце и пе́чень и же́лчь ры́бiя?
И рече́ ему́: се́рдце и пе́чень, а́ще кого́ смуща́етъ де́монъ или́ ду́хъ зо́лъ, си́мъ подоба́етъ кури́ти предъ человѣ́комъ или́ жено́ю, и ктому́ не бу́детъ смуща́тсия:
же́лчь же, пома́зати человѣ́ка, и́же и́мать бѣ́льма на очесѣ́хъ, и изцѣлѣ́етъ.
Егда́ же прибли́жистася ко ра́гѣ,
рече́ а́нгелъ о́трочищу: бра́те, дне́сь пребу́демъ у Рагуи́ла, и о́нъ сро́дникъ тво́й е́сть, и е́сть ему́ дще́рь единоро́дна и́менемъ Са́рра:
возглаго́лю о не́й, е́же да́тися тебѣ́ е́й въ жену́, зане́ тебѣ́ надлежи́тъ наслѣ́дiе ея́, и ты́ еди́нъ еси́ от ро́да ея́: отрокови́ца же красна́ и умна́ е́сть:
и ны́нѣ послу́шай мя́, и возглаго́лю отцу́ ея́, и егда́ возврати́мся от ра́гъ, сотвори́мъ бра́къ: поне́же вѣ́мъ Рагуи́ла, я́ко не да́стъ ея́ му́жу ино́му по зако́ну Моисе́ову, или́ пови́ненъ бу́детъ сме́рти, зане́ наслѣ́дiе тебѣ́ подоба́етъ прiя́ти, не́жели вся́кому человѣ́ку.
Тогда́ рече́ о́трочищь а́нгелу: Азарі́а бра́те, слы́шахъ а́зъ, я́ко отрокови́ца дана́ бѣ́ седми́ муже́мъ, и вси́ въ невѣ́стницѣ погибо́ша:
и ны́нѣ а́зъ еди́нъ е́смь отцу́ и бою́ся, да не вше́дъ умру́ я́коже и пре́жднiи, поне́же де́монъ лю́битъ ю́, и́же не вреди́тъ ни кого́же ра́звѣ приходя́щихъ къ не́й: и ны́нѣ а́зъ бою́ся да не умру́ и низведу́ живо́тъ отца́ моего́ и ма́тере моея́ съ печа́лiю о мнѣ́ во гро́бъ и́хъ, и сы́нъ другі́й нѣ́сть и́ма, и́же погребе́тъ я́.
Рече́ же ему́ а́нгелъ: не по́мниши ли слове́съ, я́же заповѣ́да тебѣ́ оте́цъ тво́й, о е́же взя́ти тебѣ́ жену́ от ро́да твоего́? и ны́нѣ послу́шай мя́, бра́те, поне́же тебѣ́ бу́детъ въ жену́, а о де́монѣ ни еди́ныя мы́сли имѣ́й, зане́ въ но́щь сiю́ да́стся тебѣ́ она́ въ жену́:
и а́ще вни́деши въ невѣ́стникъ, во́змеши жера́токъ ѳимiа́мный, и возложи́ши от се́рдца и от пе́чени ры́бныя и покури́ши:
и обоня́етъ де́монъ, и отбѣжи́тъ и не возврати́тся во вѣ́къ вѣ́ка: егда́ же прiи́деши къ не́й, воста́ните о́ба и возопі́йте къ ми́лостивому Бо́гу, и спасе́тъ ва́съ и поми́луетъ: не бо́йся, зане́ тебѣ́ сiя́ угото́вана е́сть от вѣ́ка, и ты́ ю́ спасе́ши, и по́йдетъ съ тобо́ю, и непщу́ю, я́ко тебѣ́ бу́дутъ от нея́ ча́да. И я́ко услы́ша тові́а сiя́, возлюби́ ю́, и душа́ его́ прилѣпи́ся зѣло́ е́й. И прiидо́ста во еквата́ны.
И прiидо́ста въ до́мъ Рагуи́левъ: Са́рра же срѣ́те и́хъ и ра́достно привѣ́тствоваше и́хъ, а о́на ю́: и введе́ и́хъ въ до́мъ.
И рече́ Рагуи́лъ е́днѣ женѣ́ свое́й: ко́ль подо́бенъ ю́ноша Тови́ту сы́ну бра́та моего́?
И вопроси́ и́хъ Рагуи́лъ: отку́ду есте́, бра́тiя? И рѣ́ста ему́: от сыно́въ Нефѳали́млихъ плѣне́нныхъ въ Ниневі́ю.
И рече́ и́ма: зна́ета ли Тови́та бра́та на́шего? О́на же рѣ́ста: зна́ема. И рече́ и́ма: здра́вствуетъ ли?
О́на же рѣ́ста: и жи́въ е́сть и здра́вствуетъ. И рече́ тові́а: оте́цъ мо́й е́сть.
И изскочи́ Рагуи́лъ, и облобыза́ его́, и пла́кася,
и благослови́ его́, и рече́ ему́: до́браго и блага́го человѣ́ка сы́нъ. И слы́шавъ, я́ко Тови́тъ погуби́ о́чи свои́, ско́рбенъ бы́сть и пла́кася:
и е́дна жена́ его́ и Са́рра дще́рь его́ пла́кастѣся. И прiя́ша и́хъ усе́рдно,
и закла́ша овна́ от ове́цъ, и предложи́ша снѣ́ди мно́жайшыя. Рече́ же тові́а Рафаи́лу: Азарі́а бра́те, рцы́, о ни́хже глаго́лалъ еси́ на пути́, и да соверши́тся дѣ́ло.
И сообщи́ сло́во Рагуи́лу. И рече́ Рагуи́лъ къ тові́и: я́ждь, пі́й и благоду́шествуй, тебѣ́ бо досто́итъ дѣ́тище мое́ взя́ти: оба́че объявлю́ тебѣ́ и́стину:
вдава́хъ дѣ́тище мое́ седми́ муже́мъ, и егда́ вхожда́ху къ не́й, умира́ху подъ но́щь: но ны́нѣ благоду́шествуй. И рече́ тові́а: не вкушу́ ничто́же здѣ́, до́ндеже поста́вите и совѣща́етеся со мно́ю. И рече́ Рагуи́лъ: поими́ ю́ отны́нѣ по обы́чаю: ты́ бо бра́тъ еси́ ея́, и она́ твоя́ е́сть, ми́лостивъ же Бо́гъ да благопоспѣши́тъ ва́ма во блага́я.
И призва́ Са́рру дще́рь свою́, и е́мь ру́ку ея́, предаде́ ю́ тові́и въ жену́ и рече́: се́, по зако́ну Моисе́ову поими́ ю́ и отведи́ ко отцу́ твоему́ и благослови́ и́хъ.
И призва́ е́дну жену́ свою́, и взе́мъ кни́гу, написа́ писа́нiе и запечатлѣ́.
И нача́ша я́сти.
И призва́ Рагуи́лъ е́дну жену́ свою́ и рече́ е́й: сестро́, угото́ви и́нъ черто́гъ и введи́ ю́.
И сотвори́, я́коже рече́: и введе́ ю́ та́мо и пла́кася: и воспрiя́тъ сле́зы дще́ре своея́ и рече́ е́й:
упова́й, ча́до, Госпо́дь небесе́ и земли́ да да́стъ тебѣ́ ра́дость вмѣ́сто печа́ли твоея́ тоя́: упова́й, дщи́.
Егда́ же оконча́ша ве́черю, введо́ша тові́ю къ не́й.
О́нъ же иды́й помяну́ словеса́ Рафаи́лова, и взя́ жера́токъ ѳимiа́мный, и возложи́ се́рдце ры́бiе и пе́чень, и покури́:
егда́ же обоня́ де́монъ воню́, отбѣже́ въ вы́шняя Еги́пта, и связа́ его́ а́нгелъ.
Егда́ же заключе́на бы́ста о́ба, воста́ тові́а от ло́жа и рече́: воста́ни, сестро́, и помо́лимся, да поми́луетъ ны́ Госпо́дь.
И нача́ тові́а глаго́лати: благослове́нъ еси́, Бо́же оте́цъ на́шихъ, и благослове́но и́мя твое́ свято́е и сла́вное во вѣ́ки, да благословя́тъ тя́ небеса́ и вся́ созда́нiя твоя́:
ты́ сотвори́лъ еси́ Ада́ма и да́лъ еси́ ему́ помо́щницу Е́ву утвержде́нiе жену́ его́: от тѣ́хъ роди́ся человѣ́ческое сѣ́мя: ты́ ре́клъ еси́: не добро́ бы́ти человѣ́ку еди́ному, сотвори́мъ ему́ помо́щницу подо́бную ему́:
и ны́нѣ, Го́споди, не блудодѣя́нiя ра́ди а́зъ пое́млю сестру́ мою́ сiю́, но по и́стинѣ: повели́ поми́ловану ми́ бы́ти и съ не́ю состарѣ́тися.
И рече́ съ ни́мъ: ами́нь.
И спа́ста о́ба но́щiю, И воста́въ Рагуи́лъ по́йде и ископа́ гро́бъ, глаго́ля:
еда́ и то́й у́мре?
И прiи́де Рагуи́лъ въ до́мъ сво́й
и рече́ е́днѣ женѣ́ свое́й: посли́ еди́ну от рабы́нь, и да ви́дитъ, а́ще жи́въ е́сть: а́ще же ни, да погребе́мъ его́, и да никто́же увѣ́сть.
И вни́де рабы́ня отве́рзши две́рь, и обрѣ́те обои́хъ спя́щихъ,
и изше́дши возвѣсти́ и́мъ, я́ко жи́въ е́сть.
И благослови́ Рагуи́лъ Бо́га, глаго́ля: благослове́нъ еси́ ты́, Бо́же, во вся́цѣмъ благослове́нiи чи́стѣмъ и святѣ́мъ: и да благословя́тъ тя́ святі́и твои́ и вся́ созда́нiя твоя́, и вси́ а́нгели твои́ и избра́нни твои́: да благословя́тъ тя́ во вѣ́ки:
благослове́нъ еси́, я́ко возвесели́лъ мя́ еси́, и не бы́сть ми́, я́коже непщева́хъ, но по мно́зѣй ми́лости твое́й сотвори́лъ еси́ съ на́ми:
благослове́нъ еси́, я́ко поми́ловалъ еси́ двои́хъ единоро́дныхъ: сотвори́ и́ма, Влады́ко, ми́лость, соверши́ живо́тъ и́хъ во здра́вiи съ весе́лiемъ и ми́лостiю.
Повелѣ́ же рабо́мъ засы́пати гро́бъ,
и сотвори́ и́мъ бра́къ дні́й четырена́десять,
И рече́ ему́ Рагуи́лъ, пре́жде да́же соверши́тися дне́мъ бра́ка, съ кля́твою, да не изы́детъ, а́ще не испо́лнятся четырена́десять дні́е бра́ка:
и тогда́ взе́мъ по́лъ имѣ́нiй свои́хъ да по́йдетъ со здра́вiемъ ко отцу́: про́чая же, егда́ умру́ и жена́ моя́.
И призва́ тові́а Рафаи́ла и рече́ ему́:
Азарі́а бра́те возми́ съ собо́ю о́трока и два́ велблю́да, и пойди́ въ ра́ги миді́искiя ко гаваи́лу, и принеси́ ми́ сребро́, и самого́ приведи́ ми́ на бра́къ,
поне́же закля́ Рагуи́лъ не исходи́ти ми́,
а оте́цъ мо́й сочисля́етъ дни́, и а́ще преме́длю мно́го, скорбѣ́ти бу́детъ зѣло́.
И и́де Рафаи́лъ, и пребы́сть у гаваи́ла, и даде́ ему́ рукописа́нiе: о́нъ же изнесе́ мѣшцы́ съ печа́тьми и вдаде́ ему́.
И обу́треневаста ку́пно и прiидо́ста на бра́къ. И благослови́ тові́а жену́ свою́.
И Тови́тъ оте́цъ его́ сочисля́ше кі́йждо де́нь: и егда́ испо́лнишася дні́е пути́, и не прихожда́ху,
рече́ Тови́тъ: еда́ ка́ко посра́млени су́ть? или́ не́гли у́мре гаваи́лъ, и никто́же ему́ дае́тъ сребра́?
И скорбя́ше зѣло́.
Рече́ же ему́ жена́ его́: поги́бе о́трочищь, поне́же уме́дли. И нача́ пла́катися его́ и рече́:
нѣ́сть попече́нiя мнѣ́, ча́до, поне́же лиши́хся тя́ свѣ́та о́чiю мое́ю.
Тови́тъ же глаго́летъ е́й: молчи́, не печа́лися, здра́въ е́сть.
И рече́ ему́ молчи́, не прельща́й мене́, поги́бе о́трочищь мо́й. И исхожда́ше на вся́къ де́нь на пу́ть внѣ́, и́мже отъи́де: и во дни́ хлѣ́ба не ядя́ше, въ но́щехъ же не престава́ше пла́чущися тові́и сы́на своего́, доне́лѣже сконча́шася четырена́десять дні́е бра́ка, въ ня́же закля́ Рагуи́лъ пребы́ти ему́ та́мо. Рече́ же тові́а Рагуи́лу: отпусти́ мя́, зане́ оте́цъ мо́й и ма́ти моя́ не ктому́ надѣ́ются ви́дѣти мя́.
Рече́ же ему́ те́сть его́: пребу́ди у мене́, и а́зъ послю́ ко отцу́ твоему́, и возвѣстя́тъ ему́, я́же о тебѣ́.
И тові́а рече́: ни́, но отпусти́ мя́ ко отцу́ моему́.
Воста́въ же Рагуи́лъ, даде́ ему́ Са́рру жену́ его́ и по́лъ имѣ́нiй, рабы́ и скоты́ и сребро́,
и благослови́въ я́ отпусти́, глаго́ля: да благопоспѣши́тъ ва́мъ, ча́да, Бо́гъ небесе́ пре́жде не́же умре́ти ми́.
И рече́ дще́ри свое́й: чти́ све́кровъ твои́хъ, ті́и ны́нѣ роди́телiе твои́ су́ть, да слы́шу о тебѣ́ слу́хъ до́бръ. И облобыза́ ю́. И е́дна рече́ ко тові́и: бра́те возлю́бленне, да возврати́тъ тя́ Госпо́дь небесе́ и да да́стъ ми́ ви́дѣти твоя́ ча́да от Са́рры дще́ре моея́, да возвеселю́ся предъ Го́сподемъ: и се́, вдаю́ тебѣ́ дще́рь мою́ въ зало́гъ, и да не опечаля́еши ея́.
По си́хъ отъи́де тові́а благословя́ Бо́га, я́ко благопоспѣши́ пу́ть его́: и благословя́ше Рагуи́ла и е́дну жену́ его́, и идя́ше, дондеже прибли́житися и́мъ къ Ниневі́и.
И рече́ Рафаи́лъ ко тові́и: не вѣ́си ли, бра́те, ка́ко оста́вилъ еси́ отца́ твоего́?
предтеце́мъ предъ жено́ю твое́ю и угото́ваимъ до́мъ:
возми́ же въ ру́ку же́лчь ры́бiю. И поидо́ста, и ку́пно и́де пе́съ вслѣ́дъ и́хъ.
А́нна же сѣдя́ше обзира́ющи на пути́ сы́на своего́.
И усмотри́ его́ гряду́ща и рече́ отцу́ его́: се́, сы́нъ мо́й гряде́тъ и человѣ́къ поше́дый съ ни́мъ.
А Рафаи́лъ рече́: вѣ́мъ а́зъ, тові́е, я́ко отве́рзетъ о́чи оте́цъ тво́й:
ты́ у́бо пома́жи же́лчiю на очесе́хъ его́, и угрызе́нъ отре́тъ, и отве́рзетъ бѣ́льма, и у́зритъ тя́.
И прите́кши а́нна нападе́ на вы́ю сы́на своего́ и рече́ ему́: ви́дѣхъ тя́, ча́до,отны́нѣ да умру́. И пла́кастася о́ба.
Тови́тъ же исхожда́ше ко две́ремъ и преткну́ся. Сы́нъ же его́ притече́ къ нему́
и подъя́ отца́ своего́ и посы́па же́лчь на очеса́ отца́ своего́, глаго́ля: дерза́й, о́тче.
Егда́ же огрызе́на бы́ша, отре́ о́чи свои́,
и отрто́шася от у́гловъ оче́съ его́ бѣ́льма, и ви́дѣвъ сы́на своего́, нападе́ на вы́ю его́
и пла́кася и рече́: благослове́нъ еси́, Бо́же, и благослове́но и́мя твое́ во вѣ́ки, и благослове́ни вси́ святі́и твои́ а́нгели,
я́ко наказа́лъ еси́ и поми́ловалъ еси́ мя́: се́, ви́жду тові́ю сы́на моего́. И вни́де сы́нъ его́ ра́дуяся, и возвѣсти́ отцу́ своему́ вели́чiя бы́вшая ему́ въ миді́и.
И изы́де Тови́тъ во срѣ́тенiе невѣ́стки своея́ ра́дуяся и благословя́ Бо́га, ко врато́мъ Ниневі́и. И чудя́хуся ви́дящiи его́ гряду́ща, я́ко прозрѣ́.
И Тови́тъ исповѣ́дашеся предъ ни́ми, я́ко поми́лова его́ Бо́гъ. И егда́ прибли́жися Тови́тъ къ Са́ррѣ невѣ́стцѣ свое́й, благослови́ ю́, глаго́ля: прiиди́ здра́ва, дщи́: благослове́нъ Бо́гъ, и́же приведе́ тя́ къ на́мъ, и оте́цъ тво́й и ма́ти твоя́. И бы́сть ра́дость всѣ́мъ су́щымъ въ Ниневі́и бра́тiямъ его́.
И прiи́де Ахiа́харъ, и насва́съ сы́нъ бра́та его́,
и бы́сть бра́къ тові́и съ весе́лiемъ дні́й се́дмь.
И призва́ Тови́тъ тові́ю сы́на своего́ и рече́ ему́: промы́сли, ча́до мзду́ человѣ́ку ходи́вшему съ тобо́ю: и приложи́ти ему́ подоба́етъ.
И рече́: о́тче, не бу́ду оби́жденъ да́въ ему́ по́лъ, я́же принесо́хъ,
поне́же приведе́ мя́ тебѣ́ здра́ва и жену́ мою́ изцѣли́, и сребро́ мое́ принесе́, и тебе́ та́кожде уврачева́.
И рече́ ста́рецъ: пра́ведно е́сть ему́.
И призва́ а́нгела и рече́ ему́: возми́ по́лъ всѣ́хъ, я́же принесо́сте, и пойди́ здра́въ.
Тогда́ призва́въ обои́хъ та́йно, рече́ и́ма: благослови́те Бо́га и тому́ исповѣ́дайтеся, и вели́чiе дади́те ему́, и исповѣ́дайтеся ему́ предъ всѣ́ми живу́щими о си́хъ, я́же сотвори́ съ ва́ма: добро́ е́же благослови́ти Бо́га и возноси́ти и́мя его́, словеса́ дѣ́лъ Бо́жiихъ благоче́стно сказу́юще: и да не лѣните́ся исповѣ́датися ему́:
та́йну царе́ву добро́ храни́ти, дѣла́ же Бо́жiя открыва́ти сла́вно: добро́ твори́те, и зло́ не обря́щетъ вы́:
бла́го моли́тва съ посто́мъ и ми́лостынею и пра́вдою: бла́го ма́лое съ пра́вдою, не́жели мно́го съ непра́вдою: добро́ твори́ти ми́лостыню, не́жели сокро́виществовати зла́то,
ми́лостыня бо от сме́рти избавля́етъ и та́я очища́етъ вся́къ грѣ́х: творя́щiи ми́лостыни и пра́вды испо́лнятся жи́зни,
согрѣша́ющiи же врази́ су́ть своего́ живота́:
не утаю́ от ва́съ вся́каго словесе́, рѣ́хъ бо: та́йну царе́ву храни́ти добро́, дѣла́ же Бо́жiя открыва́ти сла́вно:
и ны́нѣ, егда́ моли́лся еси́ ты́ и невѣ́стка твоя́ Са́рра, а́зъ приноша́хъ па́мять моли́твы ва́шея предъ свята́го, и егда́ погреба́лъ еси́ ме́ртвыя, подо́бнѣ прису́тствовахъ тебѣ́,
и егда́ не лѣни́лся еси́ воста́ти и оста́вити обѣ́дъ тво́й, да отше́дъ покры́еши ме́ртваго, не утаи́лся еси́ мене́ благотворя́й, но съ тобо́ю бѣ́хъ:
и ны́нѣ посла́ мя Бо́гъ изцѣли́ти тя́ и невѣ́стку твою́ Са́рру:
а́зъ е́смь Рафаи́лъ, еди́нъ от седми́ святы́хъ а́нгеловъ, и́же прино́сятъ моли́твы святы́хъ и вхо́дятъ предъ сла́ву свята́го.
И смято́стася о́ба и падо́ста на лице́, зане́ убоя́стася.
И рече́ и́ма: не бо́йтеся, я́ко ми́ръ ва́ма бу́детъ, Бо́га же благослови́те во вѣ́къ:
я́ко не свое́ю си́ благода́тiю, но во́лею Бо́га на́шего прiидо́хъ, сего́ ра́ди благослови́те его́ во вѣ́къ:
вся́ дни́ явля́хся ва́ма, и не ядо́хъ, ниже́ пи́хъ, но видѣ́нiе вы́ зря́сте:
и ны́нѣ исповѣ́дайтеся Бо́гу, зане́ восхожду́ къ посла́вшему мя́, и напиши́те вся́, я́же соверши́шася, въ кни́гу.
И воста́ста и не ктому́ ви́дѣста его́:
и исповѣ́даста дѣла́ ве́лiя и чу́дная Бо́жiя, и ка́ко яви́ся и́ма а́нгелъ Госпо́день.
И Тови́тъ написа́ моли́тву въ ра́дость и рече́: благослове́нъ Бо́гъ живы́й во вѣ́ки и ца́рство его́,
зане́ о́нъ наказу́етъ и ми́луетъ, низво́дитъ во а́дъ и возво́дитъ, и нѣ́сть и́же избѣжи́тъ руки́ его́:
исповѣ́дайтеся ему́, сы́нове Изра́илевы, предъ язы́ки, зане́ то́й разсѣ́я на́съ въ ни́хъ,
та́мо явля́йте вели́чiе его́, возноси́те его́ предъ вся́кимъ живу́щимъ, я́ко то́й Госпо́дь на́шъ и Бо́гъ, то́й Оте́цъ на́шъ во вся́ вѣ́ки,
и нака́зовати и́мать на́съ въ непра́вдахъ на́шихъ, и па́ки поми́луетъ и собере́тъ ны́ от всѣ́хъ язы́ковъ, идѣ́же а́ще расточе́ни бу́дете въ ни́хъ:
а́ще обратите́ся къ нему́ всѣ́мъ се́рдцемъ ва́шимъ и все́ю душе́ю ва́шею твори́ти предъ ни́мъ и́стину, тогда́ обрати́тся къ ва́мъ и не скры́етъ лица́ своего́ от ва́съ, и у́зрите, я́же сотвори́тъ съ ва́ми: и исповѣ́дайтеся ему́ всѣ́ми усты́ ва́шими, и благослови́те Го́спода пра́вды и возноси́те Царя́ вѣко́въ: а́зъ въ земли́ плѣне́нiя моего́ исповѣ́даюся ему́ и сказу́ю крѣ́пость и вели́чiе его́ языку грѣ́шниковъ: обрати́теся, грѣ́шницы, и твори́те пра́вду предъ ни́мъ: кто́ вѣ́сть, а́ще благоволи́тъ о ва́съ и сотвори́тъ ми́лость ва́мъ?
Бо́га моего́ возношу́, и душа́ моя́ Царя́ небе́снаго, и возвесели́тся о вели́чiи его́:
да возглаго́лютъ вси́ и да исповѣ́дятся ему́ во і́ерусали́мѣ:
Иерусали́ме, гра́де святы́й, нака́жетъ тя́ за дѣла́ сыно́въ твои́хъ и па́ки поми́луетъ сы́ны пра́ведныхъ:
исповѣ́дайся Го́сподеви бла́го и благослови́ Царя́ вѣко́въ, да па́ки ски́нiя его́ сози́ждется въ тебѣ́ съ ра́достiю, и да возвесели́тъ въ тебѣ́ плѣне́нныя, и да возлю́битъ въ тебѣ́ бѣ́дныя во вся́ ро́ды вѣ́ка:
язы́цы мно́зи отдале́ча прiи́дутъ ко и́мени Го́спода Бо́га, да́ры въ рука́хъ иму́ще и да́ры Царю́ небесе́, ро́дове родо́въ восхва́лятъ тя́ и даду́тъ ра́дованiе:
про́кляти вси́ ненави́дящiи тя́, благослове́ни бу́дутъ вси́ лю́бящiи тя́ во вѣ́къ:
ра́дуйся и весели́ся о сынѣ́хъ пра́ведныхъ, зане́ соберу́тся и возблагословя́тъ Го́спода пра́ведныхъ:
О, блаже́ни лю́бящiи тя́, возра́дуются о ми́рѣ твое́мъ: блаже́ни, ели́цы скорбѣ́ша о всѣ́хъ наказа́нiихъ твои́хъ, зане́ о тебѣ́ возра́дуются, ви́дяще всю́ сла́ву твою́, и возвеселя́тся во вѣ́къ:
душа́ моя́ да благослови́тъ Бо́га Царя́ вели́каго,
я́ко назда́нъ бу́детъ Иерусали́мъ сапфи́ромъ и смара́гдомъ и ка́менемъ честны́мъ, стѣ́ны твоя́ и столпи́ и забра́ла зла́томъ чи́стымъ,
и сто́гны Иерусали́мскiя вири́лломъ и Анѳра́ксомъ и ка́менiемъ от суфи́ра усте́лются,
и реку́тъ вся́ сто́гны его́: аллилу́iа и восхва́лятъ, глаго́люще: благослове́нъ Бо́гъ, и́же вознесе́ во вся́ вѣ́ки.
И преста́ исповѣ́даяся Тови́тъ.
И бѣ́ лѣ́тъ осми́десяти осми́, егда́ погуби́ зра́ки, и по лѣ́тѣхъ осми́ прозрѣ́: и творя́ше ми́лостыни, и приложи́ боя́тися Го́спода Бо́га и исповѣ́датися ему́:
зѣло́ же состарѣ́ся, и призва́ сы́на своего́ и ше́сть сыно́въ его́ и рече́ ему́: ча́до, возми́ сы́ны твоя́, се́, состарѣ́хся и при исхожде́нiи от житiя́ е́смь:
пойди́ въ миді́ю, ча́до, увѣ́рихся бо, ели́ка глаго́ла Ио́на проро́къ о Ниневі́и, я́ко разори́тся, въ миді́и же бу́детъ ми́ръ па́че да́же до вре́мене, и я́ко бра́тiя на́ша на земли́ расточа́тся от благі́я земли́, и Иерусали́мъ бу́детъ пу́стъ, и до́мъ Бо́жiй въ не́мъ сожже́нъ бу́детъ и пу́стъ бу́детъ до вре́мене:
и па́ки поми́луетъ и́хъ Бо́гъ и возврати́тъ и́хъ въ зе́млю, и сози́ждутъ до́мъ, не яко́въ пе́рвый, до́ндеже испо́лнятся времена́ вѣ́ка: и по си́хъ возвратя́тся от плѣне́нiй и сози́ждутъ Иерусали́мъ че́стно, и до́мъ Бо́жiй въ не́мъ сози́ждется во вся́ ро́ды вѣ́ка зда́нiемъ сла́внымъ, я́коже глаго́лаша о не́мъ проро́цы:
и вси́ язы́цы обратя́тся и́стинно боя́тися Го́спода Бо́га и опрове́ргнутъ и́долы своя́,
и возблагословя́тъ вси́ язы́цы Го́спода, и лю́дiе его́ исповѣ́дятся Бо́гу, и вознесе́тъ Госпо́дь лю́ди своя́, и возра́дуются вси́ лю́бящiи Го́спода Бо́га во и́стинѣ и пра́вдѣ, творя́ще ми́лость бра́тiи на́шей:
и ны́нѣ, ча́до, отиди́ от Ниневі́и, я́ко вся́чески бу́дутъ, я́же глаго́ла проро́къ Ио́на:
ты́ же сохрани́ зако́нъ и повелѣ́нiя и бу́ди любоми́лостивъ и пра́веденъ, да тебѣ́ бла́го бу́детъ:
и погреби́ мя́ до́брѣ, и ма́терь твою́ со мно́ю, и да не ктому́ пребу́дете въ Ниневі́и: ча́до, ви́ждь, что́ сотвори́ Ама́нъ Ахiа́хару корми́вшему его́, я́ко от свѣ́та отведе́ его́ во тму́, и ели́ка воздаде́ ему́: и Ахiа́харъ у́бо спасе́ся, тому́ же воздая́нiе воздаде́ся, и то́й сни́де во тму́: Манассі́а сотвори́ милосе́рдiе и спасе́ся от сѣ́ти сме́ртныя, ю́же потче́ ему́: Ама́нъ же паде́ въ сѣ́ть и поги́бе:
и ны́нѣ, ча́да, вѣ́ждьте, что́ ми́лостыня твори́тъ и пра́вда избавля́етъ. И сiя́ глаго́ля, испусти́ ду́шу свою́ на одрѣ́: бѣ́ же лѣ́тъ ста́ пяти́десяти осми́. И погребе́ его́ сла́вно.
И егда́ у́мре а́нна, погребе́ ю́ со отце́мъ свои́мъ. Оти́де же тові́а съ жено́ю свое́ю и съ сынми́ свои́ми во еквата́ны ко Рагуи́лу те́стю своему́,
и состарѣ́ся че́стно, и погребе́ те́стевъ свои́хъ сла́вно, и наслѣ́ди имѣ́нiе и́хъ и Тови́та отца́ своего́:
и у́мре [сы́й] лѣ́тъ ста́ два́десяти седми́ во еквата́нѣхъ миді́йскихъ:
и слы́ша, пре́жде не́же умре́ти ему́, погубле́нiе Ниневі́и, ю́же плѣни́ Навуходоно́соръ и Асуи́ръ: и возра́довася, пре́жде не́же у́мре, о Ниневі́и.
Книга сказаний Товита, сына Товиилова, Ананиилова, Адуилова, Гаваилова, из племени Асиилова, из колена Неффалимова,
который во дни Ассирийского царя Енемессара взят был в плен из Фисвы, находящейся по правую сторону Кидия Неффалимова, в Галилее, выше Асира. Я, Товит, во все дни жизни моей ходил путями истины и правды
и делал много благодеяний братьям моим и народу моему, пришедшим вместе со мною в страну Ассирийскую, в Ниневию.
Когда я жил в стране моей, в земле Израиля, будучи еще юношею, тогда все колено Неффалима, отца моего, находилось в отпадении от дома Иерусалима, избранного от всех колен Израиля, чтобы всем им приносить там жертвы, где освящен храм селения Всевышнего и утвержден во все роды навек.
Как все отложившиеся колена приносили жертвы Ваалу, юнице, так и дом Неффалима, отца моего.
Я же один часто ходил в Иерусалим на праздники, как предписано всему Израилю установлением вечным, с начатками и десятинами произведений земли и начатками шерсти овец,
и отдавал это священникам, сынам Аароновым, для жертвенника: десятину всех произведений давал сынам Левииным, служащим в Иерусалиме; другую десятину продавал, и каждый год ходил и издерживал ее в Иерусалиме;
а третью давал, кому следовало, как заповедала мне Деввора, мать отца моего, когда я после отца моего остался сиротою.
Достигнув мужеского возраста, я взял жену Анну из отеческого нашего рода и родил от нее Товию.
Когда я отведен был в плен в Ниневию, все братья мои и одноплеменники мои ели от снедей языческих,
а я соблюдал душу мою и не ел,
ибо я помнил Бога всею душею моею.
И даровал мне Всевышний милость и благоволение у Енемессара, и я был у него поставщиком;
и ходил в Мидию, и отдал на сохранение Гаваилу, брату Гаврия, в Рагах Мидийских, десять талантов серебра.
Когда же умер Енемессар, вместо него воцарился сын его Сеннахирим, которого пути не были постоянны, и я уже не мог ходить в Мидию.
Во дни Енемессара я делал много благодеяний братьям моим:
алчущим давал хлеб мой, нагим одежды мои и, если кого из племени моего видел умершим и выброшенным за стену Ниневии, погребал его.
Тайно погребал я и тех, которых убивал царь Сеннахирим, когда, обращенный в бегство, возвратился из Иудеи. А он многих умертвил в ярости своей. И отыскивал царь трупы, но их не находили.
Один из Ниневитян пошел и донес царю, что я погребаю их; тогда я скрылся. Узнав же, что меня ищут убить, от страха убежал из города.
И было расхищено все имущество мое, и не осталось у меня ничего, кроме Анны, жены моей, и Товии, сына моего.
Но не прошло пятидесяти дней, как два сына его убили его и убежали в горы Араратские. И воцарился вместо него сын его Сахердан, который поставил Ахиахара Анаила, сына брата моего, над всею счетною частью царства своего и над всем домоправлением.
И ходатайствовал Ахиахар за меня, и я возвратился в Ниневию. Ахиахар же был и виночерпий и хранитель перстня, и домоправитель и казначей; и Сахердан поставил его вторым по себе; он был сын брата моего.
Когда я возвратился в дом свой, и отданы мне были Анна, жена моя, и Товия, сын мой, в праздник пятидесятницы, в святую седмицу седмиц, приготовлен у меня был хороший обед, и я возлег есть.
Увидев много снедей, я сказал сыну моему: пойди и приведи, кого найдешь, бедного из братьев наших, который помнит Господа, а я подожду тебя.
И пришел он и сказал: отец мой, один из племени нашего удавленный брошен на площади.
Тогда я, прежде нежели стал есть, поспешно выйдя, убрал его в одно жилье до захождения солнца.
Возвратившись, совершил омовение и ел хлеб мой в скорби.
И вспомнил я пророчество Амоса, как он сказал: праздники ваши обратятся в скорбь, и все увеселения ваши – в плач.
И я плакал. Когда же зашло солнце, я пошел и, выкопав могилу, похоронил его.
Соседи насмехались надо мною и говорили: еще не боится он быть убитым за это дело; бегал уже, и вот опять погребает мертвых.
В эту самую ночь, возвратившись после погребения и будучи нечистым, я лег спать за стеною двора, и лице мое не было покрыто.
И не заметил я, что на стене были воробьи. Когда глаза мои были открыты, воробьи испустили теплое на глаза мои, и сделались на глазах моих бельма. И ходил я к врачам, но они не помогли мне. Ахиахар доставлял мне пропитание, доколе не отправился в Елимаиду.
А потом жена моя Анна в женских отделениях пряла шерсть
и посылала богатым людям, которые давали ей плату и однажды в придачу дали козленка.
Когда принесли его ко мне, он начал блеять; и я спросил жену: откуда этот козленок? не краденый ли? отдай его, кому он принадлежит! ибо непозволительно есть краденое.
Она отвечала: это подарили мне сверх платы. Но я не верил ей и настаивал, чтобы отдала его, кому он принадлежит, и разгневался на нее. А она в ответ сказала мне: где же милостыни твои и праведные дела? вот как все они обнаружились на тебе!
Опечалившись, я заплакал и молился со скорбью, говоря:
праведен Ты, Господи, и все дела Твои и все пути Твои – милость и истина, и судом истинным и правым судишь Ты вовек!
Воспомяни меня и призри на меня: не наказывай меня за грехи мои и заблуждения мои и отцов моих, которыми они согрешили пред Тобою!
Ибо они не послушали заповедей Твоих, и Ты предал нас на расхищение и пленение и смерть, и в притчу поношения пред всеми народами, между которыми мы рассеяны.
И, поистине, многи и праведны суды Твои – делать со мною по грехам моим и грехам отцов моих, потому что не исполняли заповедей Твоих и не поступали по правде пред Тобою.
Итак, твори со мною, что Тебе благоугодно; повели взять дух мой, чтобы я разрешился и обратился в землю, ибо мне лучше умереть, нежели жить, так как я слышу лживые упреки, и глубока скорбь во мне! Повели освободить меня от этой тяготы в обитель вечную и не отврати лица Твоего от меня.
В тот самый день случилось и Сарре, дочери Рагуиловой, в Екбатанах Мидийских терпеть укоризны от служанок отца своего
за то, что она была отдаваема семи мужьям, но Асмодей, злой дух, умерщвлял их прежде, нежели они были с нею, как с женою. Они говорили ей: разве тебе не совестно, что ты задушила мужей твоих? Уже семерых ты имела, но не назвалась именем ни одного из них.
Что нас бить за них? Они умерли: иди и ты за ними, чтобы нам не видеть твоего сына или дочери вовек!
Услышав это, она весьма опечалилась, так что решилась было лишить себя жизни, но подумала: я одна у отца моего; если сделаю это, бесчестие ему будет, и я сведу старость его с печалью в преисподнюю.
И стала она молиться у окна и говорила: благословен Ты, Господи Боже мой, и благословенно имя Твое святое и славное вовеки: да благословляют Тебя все творения Твои вовек!
И ныне к Тебе, Господи, обращаю очи мои и лице мое;
молю, возьми меня от земли сей и не дай мне слышать еще укоризны!
Ты знаешь, Господи, что я чиста от всякого греха с мужем
и не обесчестила имени моего, ни имени отца моего в земле плена моего; я единородная у отца моего, и нет у него сына, который мог бы наследовать ему, ни брата близкого, ни сына братнего, которому я могла бы сберечь себя в жену: уже семеро погибли у меня. Для чего же мне жить? А если не угодно Тебе умертвить меня, то благоволи призреть на меня и помиловать меня, чтобы мне не слышать более укоризны!
И услышана была молитва обоих пред славою великого Бога, и послан был Рафаил исцелить обоих:
снять бельма у Товита и Сарру, дочь Рагуилову, дать в жену Товии, сыну Товитову, связав Асмодея, злого духа; ибо Товии предназначено наследовать ее.- И в одно и то же время Товит, по возвращении, вошел в дом свой, а Сарра, дочь Рагуилова, сошла с горницы своей.
В тот день вспомнил Товит о серебре, которое отдал на сохранение Гаваилу в Рагах Мидийских,
и сказал сам себе: я просил смерти; что же не позову сына моего Товии, чтобы объявить ему об этом, пока я не умер?
И, призвав его, сказал: сын мой! когда я умру, похорони меня и не покидай матери своей; почитай ее во все дни жизни твоей, делай угодное ей и не причиняй ей огорчения.
Помни, сын мой, что она много имела скорбей из-за тебя еще во время чревоношения. Когда она умрет, похорони ее подле меня в одном гробе.
Во все дни помни, сын мой, Господа Бога нашего и не желай грешить и преступать заповеди Его. Во все дни жизни твоей делай правду и не ходи путями беззакония,
ибо, если ты будешь поступать по истине, в делах твоих будет успех, как у всех поступающих по правде.
Из имения твоего подавай милостыню, и да не жалеет глаз твой, когда будешь творить милостыню. Ни от какого нищего не отвращай лица твоего, тогда и от тебя не отвратится лице Божие.
Когда у тебя будет много, твори из того милостыню, и когда у тебя будет мало, не бойся творить милостыню и понемногу;
ты запасешь себе богатое сокровище на день нужды,
ибо милостыня избавляет от смерти и не попускает сойти во тьму.
Милостыня есть богатый дар для всех, кто творит ее пред Всевышним.
Берегись, сын мой, всякого вида распутства. Возьми себе жену из племени отцов твоих, но не бери жены иноземной, которая не из колена отца твоего, ибо мы сыны пророков. Издревле отцы наши – Ной, Авраам, Исаак и Иаков. Помни, сын мой, что все они брали жен из среды братьев своих и были благословенны в детях своих, и потомство их наследует землю.
Итак, сын мой, люби братьев твоих и не превозносись сердцем пред братьями твоими и пред сынами и дочерями народа твоего, чтобы не от них взять тебе жену, потому что от гордости – погибель и великое неустройство, а от непотребства – оскудение и разорение: непотребство есть мать голода.
Плата наемника, который будет работать у тебя, да не переночует у тебя, а отдавай ее тотчас: и тебе воздастся, если будешь служить Богу. Будь осторожен, сын мой, во всех поступках твоих и будь благоразумен во всем поведении твоем.
Что ненавистно тебе самому, того не делай никому. Вина до опьянения не пей, и пьянство да не ходит с тобою в пути твоем.
Давай алчущему от хлеба твоего и нагим от одежд твоих; от всего, в чем у тебя избыток, твори милостыни, и да не жалеет глаз твой, когда будешь творить милостыню.
Раздавай хлебы твои при гробе праведных, но не давай грешникам.
У всякого благоразумного проси совета, и не пренебрегай советом полезным.
Благословляй Господа Бога во всякое время и проси у Него, чтобы пути твои были правы и все дела и намерения твои благоуспешны, ибо ни один народ не властен в успехе начинаний, но Сам Господь ниспосылает все благое и, кого хочет, уничижает по Своей воле. Помни же, сын мой, заповеди мои, и да не изгладятся они из сердца твоего!
Теперь я открою тебе, что я отдал десять талантов серебра на сохранение Гаваилу, сыну Гавриеву, в Рагах Мидийских.
Не бойся, сын мой, что мы обнищали: у тебя много, если ты будешь бояться Господа и, удаляясь от всякого греха, делать угодное пред Ним.
И сказал Товия в ответ ему: отец мой, я исполню все, что ты завещаешь мне;
но как я могу получить серебро, не зная того человека?
Тогда отец дал ему расписку и сказал: найди себе человека, который сопутствовал бы тебе; я дам ему плату, пока еще жив, и ступайте за серебром.
И пошел он искать человека и встретил Рафаила. Это был Ангел, но он не знал
и сказал ему: можешь ли ты идти со мною в Раги Мидийские и знаешь ли эти места?
Ангел отвечал: могу идти с тобою и дорогу знаю; я уже останавливался у Гаваила, брата нашего.
И сказал ему Товия: подожди меня, я скажу отцу моему.
Тот сказал: ступай, только не медли.
Он, придя, сказал отцу: вот я нашел себе спутника. Отец сказал: пригласи его ко мне; я узнаю, из какого он колена и надежный ли спутник тебе.
И позвал его, и он вошел, и приветствовали друг друга.
Товит спросил: скажи мне, брат, из какого ты колена и из какого рода?
Он отвечал: колена и рода ты ищешь или наемника, который пошел бы с сыном твоим? И сказал ему Товит: брат, мне хочется знать род твой и имя твое.
Он сказал: я Азария, из рода Анании великого, из братьев твоих.
Тогда Товит сказал ему: брат, иди благополучно, и не гневайся на меня за то, что я спросил о колене и роде твоем. Ты доводишься брат мне, из честного и доброго рода. Я знал Ананию и Ионафана, сыновей Семея великого; мы вместе ходили в Иерусалим на поклонение, с первородными и десятинами земных произведений, ибо не увлекались заблуждением братьев наших: ты, брат, от хорошего корня!
Но скажи мне: какую плату я должен буду дать тебе? Я дам тебе драхму на день и все необходимое для тебя и для сына моего,
и еще прибавлю тебе сверх этой платы, если благополучно возвратитесь.
Так и условились. Тогда он сказал Товии: будь готов в путь, и отправляйтесь благополучно. И приготовил сын его нужное для пути. И сказал ему отец: иди с этим человеком; живущий же на небесах Бог да благоустроит путь ваш, и Ангел Его да сопутствует вам! – И отправились оба, и собака юноши с ними.
Анна, мать его, заплакала и сказала Товиту: зачем отпустил ты сына нашего? Не он ли был опорою рук наших, когда входил и выходил пред нами?
Не предпочитай серебра серебру; пусть оно будет как сор в сравнении с сыном нашим!
Ибо, сколько Господом определено нам жить, на это у нас довольно есть.
Товит сказал ей: не печалься, сестра; он придет здоровым, и глаза твои увидят его,
ибо ему будет сопутствовать добрый Ангел; путь его будет благоуспешен, и он возвратится здоровым.
И перестала она плакать.
А путники вечером пришли к реке Тигру и остановились там на ночь.
Юноша пошел помыться, но из реки показалась рыба и хотела поглотить юношу.
Тогда Ангел сказал ему: возьми эту рыбу. И юноша схватил рыбу и вытащил на землю.
И сказал ему Ангел: разрежь рыбу, возьми сердце, печень и желчь, и сбереги их.
Юноша так и сделал, как сказал ему Ангел; рыбу же испекли и съели; и пошли дальше и дошли до Екбатан.
И сказал юноша Ангелу: брат Азария, к чему эта печень и сердце и желчь из рыбы?
Он отвечал: если кого мучит демон или злой дух, то сердцем и печенью должно курить пред таким мужчиною или женщиною, и более уже не будет мучиться;
а желчью помазать человека, который имеет бельма на глазах, и он исцелится.
Когда же приближались к Раге,
Ангел сказал юноше: брат, ныне мы переночуем у Рагуила, твоего родственника, у которого есть дочь, по имени Сарра.
Я поговорю о ней, чтобы дали ее тебе в жену, ибо тебе предназначено наследство ее, так как ты один из рода ее; а девица прекрасная и умная.
Так послушайся меня; я поговорю с ее отцом и, когда мы возвратимся из Раг, совершим брак. Я знаю Рагуила: он никак не даст ее мужу чужому вопреки закону Моисееву; иначе повинен будет смерти, так как наследство следует получить тебе, а не другому кому.
Тогда юноша сказал Ангелу: брат Азария, я слышал, что эту девицу отдавали семи мужам, но все они погибли в брачной комнате;
а я один у отца и боюсь, как бы, войдя к ней, не умереть подобно прежним; ее любит демон, который никому не вредит, кроме приближающихся к ней. И потому я боюсь, как бы мне не умереть и не свести жизнь отца моего и матери моей печалью обо мне во гроб их; а другого сына, который похоронил бы их, нет у них.
Ангел сказал ему: разве ты забыл слова, которые заповедал тебе отец твой, чтобы ты взял жену из рода твоего? Послушай же меня, брат: ей следует быть твоею женою, а о демоне не беспокойся; в эту же ночь отдадут тебе ее в жену.
Только, когда ты войдешь в брачную комнату, возьми курильницу, вложи в нее се́рдца и печени рыбы и покури;
и демон ощутит запах и удалится, и не возвратится никогда. Когда же тебе надобно будет приблизиться к ней, встаньте оба, воззовите к милосердому Богу, и Он спасет и помилует вас. Не бойся; ибо она предназначена тебе от века, и ты спасешь ее, и она пойдет с тобою, и я знаю, что у тебя будут от нее дети. Выслушав это, Товия полюбил ее, и душа его крепко прилепилась к ней. И пришли они в Екбатаны.
И подошли к дому Рагуила. Сарра встретила и приветствовала их, и они ее, и ввела их в дом.
И сказал Рагуил Едне, жене своей: как похож этот юноша на Товита, сына брата моего!
И спросил их Рагуил: откуда вы, братья? Они отвечали ему: мы из сынов Неффалима, плененных в Ниневию.
Еще спросил их: знаете ли брата нашего Товита? Они отвечали: знаем. Потом спросил: здравствует ли он? Они отвечали: жив и здоров.
А Товия сказал: это мой отец.
И бросился к нему Рагуил и целовал его и плакал.
И благословил его и сказал: ты сын честного и доброго человека. Но, услышав, что Товит потерял зрение, опечалился и плакал;
плакали и Една, жена его, и Сарра, дочь его. И приняли их весьма радушно,
и закололи овна, и предложили обильные снеди. Товия же сказал Рафаилу: брат Азария, переговори, о чем ты говорил на пути; пусть устроится это дело!
И он передал эту речь Рагуилу, а Рагуил сказал Товии: ешь, пей и веселись, ибо тебе надлежит взять мою дочь. Впрочем, скажу тебе правду:
я отдавал свою дочь семи мужам, и, когда они входили к ней, в ту же ночь умирали. Но ты ныне будь весел! И сказал Товия: я ничего не буду здесь есть до тех пор, пока не сговоритесь и не условитесь со мною. Рагуил сказал: возьми ее теперь же по праву; ты брат ее, и она твоя. Милосердый Бог да устроит вас наилучшим образом!
И призвал Сарру, дочь свою, и, взяв руку ее, отдал ее Товии в жену и сказал: вот, по закону Моисееву, возьми ее и веди к отцу твоему. И благословил их.
И призвал Едну, жену свою, и, взяв свиток, написал договор и запечатал.
И начали есть.
И призвал Рагуил Едну, жену свою, и сказал ей: приготовь, сестра, другую спальню и введи ее.
И сделала, как он сказал; и ввела ее туда, и заплакала, и приняла взаимно слезы дочери своей, и сказала ей:
успокойся, дочь; Господь неба и земли даст тебе радость вместо печали твоей. Успокойся, дочь моя!
Когда окончили ужин, ввели к ней Товию.
Он же, идя, вспомнил слова Рафаила, и взял курильницу, и положил сердце и печень рыбы, и курил.
Демон, ощутив этот запах, убежал в верхние страны Египта, и связал его Ангел.
Когда они остались в комнате вдвоем, Товия встал с постели и сказал: встань, сестра, и помолимся, чтобы Господь помиловал нас.
И начал Товия говорить: благословен Ты, Боже отцов наших, и благословенно имя Твое святое и славное вовеки! Да благословляют Тебя небеса и все творения Твои!
Ты сотворил Адама и дал ему помощницею Еву, подпорою – жену его. От них произошел род человеческий. Ты сказал: нехорошо быть человеку одному, сотворим помощника, подобного ему.
И ныне, Господи, я беру сию сестру мою не для удовлетворения похоти, но поистине как жену: благоволи же помиловать меня и дай мне состариться с нею!
И она сказала с ним: аминь.
И оба спокойно спали в эту ночь. Между тем Рагуил, встав, пошел и выкопал могилу,
говоря: не умер ли и этот?
И пришел Рагуил в дом свой
и сказал Едне, жене своей: пошли одну из служанок посмотреть, жив ли он; если нет, похороним его, и никто не будет знать.
Служанка, отворив дверь, вошла и увидела, что оба они спят.
И, выйдя, объявила им, что он жив.
И благословил Рагуил Бога, говоря: благословен Ты, Боже, всяким благословением чистым и святым! Да благословляют Тебя святые Твои, и все создания Твои, и все Ангелы Твои, и все избранные Твои, да благословляют Тебя вовеки!
Благословен Ты, что возвеселил меня, и не случилось со мною так, как я думал, но сотворил с нами по великой Твоей милости!
Благословен Ты, что помиловал двух единородных! Доверши, Владыка, милость над ними: дай им окончить жизнь во здравии, с весельем и милостью!
И приказал рабам своим зарыть могилу.
И сделал для них брачный пир на четырнадцать дней.
И сказал ему Рагуил с клятвою прежде исполнения дней брачного пира: не уходи, доколе не исполнятся эти четырнадцать дней брачного пира;
а тогда, взяв половину имения, благополучно отправляйся к отцу твоему: остальное же получишь, когда умру я и жена моя.
И позвал Товия Рафаила и сказал ему:
брат Азария, возьми с собою раба и двух верблюдов и сходи в Раги Мидийские к Гаваилу; принеси мне серебро и самого его приведи ко мне на брак;
ибо Рагуил обязал меня клятвою, чтоб я не уходил;
между тем отец мой считает дни и, если я много замедлю, он будет очень скорбеть.
И пошел Рафаил и остановился у Гаваила и отдал ему расписку; а тот принес мешки за печатями и передал ему.
И на утро рано встали они вместе и пришли на брак. И благословил Товия жену свою.
Товит, отец его, считал каждый день. И когда исполнились дни путешествия, а он не приходил,
Товит сказал: не задержали ли их? или не умер ли Гаваил, и некому отдать им серебра?
И очень печалился.
Жена же его сказала ему: погиб сын наш, потому и не приходит. И начала плакать по нем и говорила:
ничто не занимает меня, сын мой, потому что я отпустила тебя, свет очей моих!
Товит говорит ей: молчи, не тревожься, он здоров.
А она сказала ему: молчи ты, не обманывай меня; погибло детище мое.- И ежедневно ходила за город на дорогу, по которой они отправились; днем не ела хлеба, а по ночам не переставала плакать о сыне своем Товии, пока не окончились четырнадцать дней брачного пира, которые Рагуил заклял его провести там. Тогда Товия сказал Рагуилу: отпусти меня, потому что отец мой и мать моя не надеются уже видеть меня.
Тесть же сказал ему: побудь у меня; я пошлю к отцу твоему, и известят его о тебе.
А Товия говорит: нет, отпусти меня к отцу моему.
И встал Рагуил и отдал ему Сарру, жену его, и половину имения, рабов и скота и серебро,
и, благословив их, отпустил и сказал: дети! да благопоспешит вам Бог Небесный, прежде нежели я умру.
Потом сказал дочери своей: почитай твоего свекра и свекровь; теперь они – родители твои; желаю слышать добрый слух о тебе. И поцеловал ее. И Една сказала Товии: возлюбленный брат, да восставит тебя Господь Небесный и дарует мне видеть детей от Сарры, дочери моей, дабы я возрадовалась пред Господом. И вот, отдаю тебе дочь мою на сохранение; не огорчай ее.
После того отправился Товия, благословляя Бога, что Он благоустроил путь его, и благословлял Рагуила и Едну, жену его. И продолжал путь, и приблизились они к Ниневии.
И сказал Рафаил Товии: ты знаешь, брат, в каком положении ты оставил отца твоего;
пойдем вперед, прежде жены твоей, и приготовим помещение;
а ты возьми в руку и желчь рыбью. И пошли; за ними побежала и собака.
Между тем Анна сидела, высматривая на дороге сына своего,
и, заметив, что он идет, сказала отцу его: вот, идет сын твой и человек, отправившийся с ним.
Рафаил сказал: я знаю, Товия, что у отца твоего откроются глаза;
ты только помажь желчью глаза его, и он, ощутив едкость, оботрет их, и спадут бельма, и он увидит тебя.
Анна, подбежав, бросилась на шею к сыну своему и сказала ему: увидела я тебя, дитя мое, – теперь мне хотя умереть. И оба заплакали.
А Товит пошел к дверям и споткнулся, но сын его поспешил к нему, и поддержал отца своего,
и приложил желчь к глазам отца своего, и сказал: ободрись, отец мой!
Глаза его заело, и он отер их,
и снялись с краев глаз его бельма. Увидев сына своего, он пал на шею к нему
и заплакал и сказал: благословен Ты, Боже, и благословенно имя Твое вовеки, и благословенны все святые Ангелы Твои!
Потому что Ты наказал и помиловал меня. Вот, я вижу Товию, сына моего. – И вошел сын его радостно и рассказал отцу своему о чудных делах, бывших с ним в Мидии.
И вышел Товит навстречу невестке своей к воротам Ниневии, радуясь и благословляя Бога. Видевшие, что он идет, удивлялись, как он прозрел.
И Товит исповедал пред ними, что Бог помиловал его. Когда подошел Товит к Сарре, невестке своей, благословил ее и сказал: здравствуй, дочь моя! Благословен Бог, Который привел тебя к нам, и благословенны отец твой и мать твоя! Обрадовались и все братья его в Ниневии.
И пришел Ахиахар и Насвас, племянник его,
и весело праздновали брак Товии семь дней.
И призвал Товит сына своего Товию и сказал ему: приготовь, сын мой, плату человеку, который ходил с тобою; ему надобно еще прибавить.
Он отвечал: отец мой, я не буду в убытке, если отдам ему половину всего, что принес;
потому что он привел меня к тебе здоровым и жену мою уврачевал, и серебро мое принес, и тебя также исцелил.
Старец сказал: так и следует ему.
И призвал Ангела и сказал ему: возьми половину всего, что вы принесли, и иди с миром.
Тогда, отозвав обоих особо, Ангел сказал им: благословляйте Бога, прославляйте Его, признавайте величие Его и исповедуйте пред всеми живущими, что Он сделал для вас. Доброе дело – благословлять Бога, превозносить имя Его и благоговейно проповедовать о делах Божиих; и вы не ленитесь прославлять Его.
Тайну цареву прилично хранить, а о делах Божиих объявлять похвально. Делайте добро, и зло не постигнет вас.
Доброе дело – молитва с постом и милостынею и справедливостью. Лучше малое со справедливостью, нежели многое с неправдою; лучше творить милостыню, нежели собирать золото,
ибо милостыня от смерти избавляет и может очищать всякий грех. Творящие милостыни и дела правды будут долгоденствовать.
Грешники же суть враги своей жизни.
Не скрою от вас ничего; я сказал уже: тайну цареву прилично хранить, а о делах Божиих объявлять похвально.
Когда молился ты и невестка твоя Сарра, я возносил память молитвы вашей пред Святаго, и когда ты хоронил мертвых, я также был с тобою.
И когда ты не обленился встать и оставить обед свой, чтобы пойти и убрать мертвого, твоя благотворительность не утаилась от меня, но я был с тобою.
И ныне Бог послал меня уврачевать тебя и невестку твою Сарру.
Я – Рафаил, один из семи святых Ангелов, которые возносят молитвы святых и восходят пред славу Святаго.
Тогда оба смутились и пали лицем на землю, потому что были в страхе.
Но он сказал им: не бойтесь, мир будет вам. Благословляйте Бога вовек.
Ибо я пришел не по своему произволению, а по воле Бога нашего; потому и благословляйте Его вовек.
Все дни я был видим вами, но я не ел и не пил, – только взорам вашим представлялось это.
Итак, прославляйте теперь Бога, потому что я восхожу к Пославшему меня, и напишите все совершившееся в книгу.
И встали они и более уже не видели его.
И стали рассказывать о великих и чудных делах Божиих, и как явился им Ангел Господень.
В радости Товит написал молитву в сих словах: благословен Бог, вечно живущий, и благословенно царство Его!
Ибо Он наказует и милует, низводит до ада и возводит, и нет никого, кто избежал бы от руки Его.
Сыны Израилевы! прославляйте Его пред язычниками, ибо Он рассеял нас между ними.
Там возвещайте величие Его, превозносите Его пред всем живущим, ибо Он Господь наш и Бог, Отец наш во все веки:
накажет нас за неправды наши, и опять помилует и соберет нас из всех народов, где бы вы ни были рассеяны между ними.
Если вы будете обращаться к Нему всем сердцем вашим и всею душею вашею, чтобы поступать пред Ним по истине, тогда Он обратится к вам и не скроет от вас лица Своего. Увидите, что́ Он сделает с вами. Прославляйте Его всеми глаголами уст ваших и благословляйте Господа правды и превозносите Царя веков. В земле плена моего я прославляю Его и проповедую силу и величие Его народу грешников. Обратитесь, грешники, и делайте правду пред Ним. Кто знает, может быть, Он возблаговолит о вас и окажет вам милость?
Превозношу я Бога моего, и душа моя – Небесного Царя, и радуется о величии Его.
Пусть все возвещают о Нем и прославляют Его в Иерусалиме.
Иерусалим, город святый! Он накажет тебя за дела сынов твоих и опять помилует сынов праведных.
Славь Господа усердно и благословляй Царя веков, чтобы снова сооружена была скиния Его в тебе с радостью, чтобы Он возвеселил среди тебя пленных и возлюбил в тебе несчастных во все роды века.
Многие народы издалека придут к имени Господа Бога с дарами в руках, с дарами Царю Небесному; роды родов восхвалят тебя с восклицаниями радостными.
Прокляты все ненавидящие тебя, благословенны будут вовек все любящие тебя!
Радуйся и веселись о сынах праведных, ибо они соберутся и будут благословлять Господа праведных.
О, блаженны любящие тебя! они возрадуются о мире твоем. Блаженны скорбевшие о всех бедствиях твоих, ибо они возрадуются о тебе, когда увидят всю славу твою, и будут веселиться вечно.
Да благословляет душа моя Бога, Царя великого,
ибо Иерусалим отстроен будет из сапфира и смарагда и из дорогих камней; стены твои, башни и укрепления – из чистого золота;
и площади Иерусалимские выстланы будут бериллом, анфраксом и камнем из Офира.
На всех улицах его будет раздаваться: аллилуия, – и будут славословить, говоря: благословен Бог, Который превознес Иерусалим, на все веки!
И окончил Товит славословие.
Он был восьмидесяти восьми лет, когда потерял зрение, и чрез восемь лет прозрел. И творил милостыни, и продолжал быть благоговейным пред Господом Богом и прославлять Его.
Наконец он очень состарился, и призвал сына своего и шесть сыновей его, и сказал ему: сын мой, возьми сыновей твоих; вот я состарился и уже на исходе жизни моей.
Отправься в Мидию, сын мой, ибо я уверен, что Ниневия будет разорена, как говорил пророк Иона; а в Мидии будет спокойнее до времени. Братья наши, находящиеся в отечественной земле, будут рассеяны из сей доброй земли; Иерусалим будет пустынею, и дом Божий в нем будет сожжен и до времени останется пуст.
Но опять Бог помилует их и возвратит их в землю; и воздвигнут дом Божий, не такой, как прежний, доколе не исполнятся времена века. И после того возвратятся из плена и построят Иерусалим великолепно, и дом Божий восстановлен будет в нем на все роды века, – здание величественное, как говорили о нем пророки.
И все народы обратятся и будут истинно благоговеть пред Господом Богом и ниспровергнут идолов своих;
и все народы будут благословлять Господа. И Его народ будет прославлять Бога, и Господь вознесет народ Свой; и все, истинно и праведно любящие Господа Бога, будут радоваться, оказывая милость братьям нашим.
Итак, сын мой, выйди из Ниневии, ибо непременно исполнится то, что говорил пророк Иона.
Ты же соблюдай закон и повеления и будь любомилостив и справедлив, чтобы хорошо было тебе.
Похорони меня прилично, и мать твою со мною, и потом не оставайтесь в Ниневии.- Сын мой, смотри, что́ сделал Аман с Ахиахаром, который воспитал его: как он из света привел его в тьму, и как воздано ему. Ахиахар спасен, а тот получил достойное возмездие – сошел во тьму. Манассия творил милостыню, и спасен от смертной сети, которую расставили ему; Аман же пал в сеть и погиб.
Итак, дети, знайте, что́ делает милостыня и как спасает справедливость. – Когда он это сказал, душа его оставила его на ложе; было же ему сто пятьдесят восемь лет, и сын с честью похоронил его.
Когда умерла Анна, он похоронил и ее с отцом своим. После того Товия с женою своею и детьми своими отправился в Екбатаны к Рагуилу, тестю своему,
и достиг честной старости, и похоронил прилично тестя и тещу своих, и получил в наследство имение их и Товита, отца своего.
И умер ста двадцати семи лет в Екбатанах Мидийских.
Но прежде нежели умер, он слышал о погибели Ниневии, которую пленил Навуходоносор и Асуир, и возрадовался пред смертью о Ниневии.
Грузинский
Языки
წიგნი ტობითის ამბავთა, ძისა ტობიელისა, ძისა ხანანიელისა, ძისა ადუელისა, ძისა გაბაელისა, იახციელის საგვარეულოდან, ნაფთალის ტომიდან,
რომელიც ენემესაროსის, აშურის მეფის, დროს ტყვედ წაიყვანეს თისბედან, ნაფთალის კიდიოსის მარჯვნივ რომ მდებარეობს, გალილში, აშურის ზემოთ.
მე, ტობითი, ჭეშმარიტების გზით დავდიოდი მთელი ჩემი სიცოცხლე, ბევრი სიკეთე გამიკეთებია ჩემი მოძმეებისთვის და იმ ხალხისთვისაც, ვინც ჩემთან ერთად აშურელთა ქვეყანაში, ნინევეში წამოვიდა.
როცა ჩემს ქვეყანაში, იერუსალიმის მიწაზე, ვცხოვრობდი ჩემს ახალგაზრდობაში, მთელი ნაფთალის ტომი, ჩემი მამული ტომი, შორს იყო იერუსალიმის სახლიდან, რომელიც არჩეული იქნა ისრაელის ყველა ტომიდან, რათა ყველა ტომს იქ შეეწირა მსხვერპლი. იქ იკურთხა ტაძარი უზენაესის დასავანებლად და აშენდა ყველა თაობისთვის საუკუნოდ.
ყველა განდგომილი ტომი მსხვერპლს სწირავდა ბაალს - ხბოს, და ასევე ნაფთალის სახლიც, მამაჩემისა.
მე ერთი დავდიოდი ხშირად იერუსალიმში დღესასწაულებზე, როგორც დაუწესდა მთელს ისრაელს საუკუნო ბრძანებით. მიმქონდა ნათავარნი, მოსავლის მეათედი და პირველი ნაპარსი.
ვუძღვნიდი მათ მღვდლებს - აარონიანებს საკურთხევლისათვის. ყოველი ნაყოფის მეათედს იერუსალიმში მომსახურე ლევიანებს ვაძლევდი. მეორე მეათედს ვყიდდი და ვხარჯავდი ყოველწლიურად იერუსალიმში ყოფნისას.
მესამეს ვაძლევდი, ვისაც ეგებოდა, როგორც მიანდერძა დებორამ, მამაჩემის დედამ, რადგან ობლად ვიყავი დარჩენილი მამის შემდეგ.
რომ დავკაცდი, მოვიყვანე ცოლად ხანა მამაჩემის საგვარეულოდან და შემეძინა მისგან ტობია.
როცა ტყვედ ვიყავი ნინევეში, ყველა ჩემი მოძმე და თვისტომი წარმართთა პურს ჭამდა.
მე კი დავიცავი ჩემი სული, რათა არ მეჭამა.
რადგან მე მახსოვდა ღმერთი მთელი ჩემი სულით.
უზენაესმა მადლი და სიკეთე მომანიჭა ენემესაროსის წინაშე და გავხდი მისი ვაჭარი.
გავემგზავრე მიდიაში და მივაბარე გაბაელს, გაბრიას ძმას, რაგეში ათი ტალანტი ვერცხლი.
როცა მოკვდა ენემესაროსი, მის ნაცვლად გამეფდა სანხერიბი, მისი ძე, რომლის გზები მოუწყობელი იყო და უკვე ვეღარავინ ბედავდა მიდიაში გამგზავრებას.
ენემესაროსის დროს მრავალი მოწყალება გამიღია ჩემს მოძმეთათვის.
ვუყოფდი ჩემს პურს მშიერთ და მოსასხამს - შიშველ-ტიტველთ. თუ დავინახავდი ვინმეს ჩემს თვისტომს, მკვდარსა და გადაგდებულს ნინევეს კედლის გარეთ, ვმარხავდი.
თუ ვინმე იუდაში გაქცეული მობრუნდებოდა და მოკლავდა მას მეფე სანქერიბი, ფარულად ვმარხავდი. ბევრს კი ხოცავდა განრისხებული. მერე ეძებდა მეფე გვამებს და ვერ პოულობდა.
მივიდა ერთი კაცი, მოახსენა მეფეს ჩემზე, რომ ვმარხავდი გვამებს და ვმალავდი. როცა გავიგე, რომ მოსაკლავად მეძებდნენ, შეშინებული გავიქეცი.
დაიტაცეს მთელი ჩემი ქონება და აღარაფერი დამრჩა, გარდა ხანასი, ჩემი ცოლისა, და ტობიასი, ჩემი ძისა.
არ გასულა ორმოცდაათი დღე, რომ მოკლა სანხერიბი მისმა ორმა ვაჟმა, და გაიქცნენ არარატის მთისკენ. მის ნაცვლად მისი ძე, ასარხადონი, გამეფდა და დანიშნა აქიაქაროს ანაელი, ჩემი ძმისწული, სამეფოსა და მთელი თავისი მეურნეობის აღმწერლად.
მოახსენა აქიაქაროსმა ჩემზე და დავბრუნდი ნინევეში. აქიაქაროსი კი იყო ღვინის მწდე, ბეჭდის მცველი, ხაზინადარი და აღმრიცხველი. და დანიშნა იგი ასარხადონმა მეორე კაცად. ჩემი ძმისწული იყო იგი.
როცა მოვედი ჩემს სახლში და დამიბრუნეს ხანა, ჩემი ცოლი, და ტობია, ჩემი ძე, მეერგასის დღესასწაულზე, რომელიც არის წმიდა შვიდი შვიდეული, მომიმზადეს მე დიდებული სადილი და შევუდექი ჭამას.
გადავხედე უამრავ სასმელ-საჭმელს და მივმართე ჩემს ძეს: წადი და მომიყვანე, ვინც კი შეგხვდება ჩვენს მოძმეთაგან გაჭირვებული, ვისაც ახსოვს უფალი. აბა, გელოდები-მეთქი.
უკან რომ მობრუნდა, მითხრა: მამა, ერთი ჩვენი თვისტომი გაგუდული გდია მოედანზე.
და მეც, ვიდრე შევუდგებოდი სმა-ჭამას, წამოვვარდი და შევინახე გვამი რომელიღაც სახლში მზის ჩასვლამდე.
შინ რომ მოვბრუნდი, განვიბანე და ვჭამე ჩემი პური დადარდიანებულმა.
გავიხსენე წინასწარმეტყველება ამოსისა, რომელმაც თქვა: დღესასწაულები გლოვად გადაგექცევათ და ყველა თქვენი სიმღერა - გოდებად. და ავტირდი.
მზე რომ ჩაესვენა, გავედი და გავთხარე მიწა და დავმარხე იგი.
ახლობლები დამცინოდნენ, ამბობდნენ, არ ეშინია, რომ მოკლან ამ საქმისათვის, გაიქცა და აჰა, ისევ მარხავს მიცვალებულებსო.
იმავე ღამეს აღვასრულე დაკრძალვის წესი და გაუწმინდურებული დავწექი ეზოს კედელთან. სახე დაუფარავი მქონდა.
ვერ შევნიშნე, რომ კედელზე ბეღურები ისხდნენ და ჩემს გახელილ თვალებს გადმოაღვარეს თბილი სითხე და ლიბრი გადამეკრა თვალებზე. ვიარე მკურნალებთან, მაგრამ ვერ მიშველეს. აქიაქაროსი მინახავდა, ვიდრე ელამში წავიდოდა.
რამდენიმე ხნის შემდეგ ჩემი ცოლი ხანა მოჯამაგირედ დაუდგა ბანოვანებს.
უგზავნიდა თავის ბატონებს ნაშრომს და უხდიდნენ მას გასამრჯელოს. ერთხელაც თიკანი აჩუქეს.
როცა მომიახლოვდა თიკანი, კიკინი მორთო. ვკითხე ხანას, საიდან არის ეს თიკანი? ნაქურდალი ხომ არ არის-მეთქი? დაუბრუნე პატრონებს, რადგან არა ხამს ნაქურდალის ჭამა-მეთქი.
მან კი მიპასუხა, საჩუქრად მიბოძესო გასამრჯელოსთან ერთად. არ დავუჯერე და ვუთხარი, პატრონისთვის დაებრუნებინა, და გავუწყერი. მან კი პასუხად მომიგო: სად არის შენი მოწყალებანი და სამართალნი? აჰა, ახდა შენზე ყოველივეო.
დამწუხრებული ვტიროდი და სევდიანად ვლოცულობდი, ვამბობდი:
მართალი ხარ, უფალო, და ყოველი შენი საქმე და ყოველი შენი გზა მოწყალებაა და ჭეშმარიტება; ჭეშმარიტი და მართალი სამართლით სჯი უკუნისამდე.
გამიხსენე მე და მომხედე! ნუ დამსჯი ჩემი ცოდვებისათვის და ჩემი მამა-პაპის უგნურებისათვის, რითაც კი შეგცოდეს,
ყურად რომ არ იღეს შენი მცნებანი, რომ მიგვცეს საძარცვავად, დასატყვევებლად და სასიკვდილოდ, საიგავოდ გაგვხადეს ხალხების პირში, რომელთა შორისაც განბნეულნი ვართ.
ახლა კი ღირსი ვარ ყოველი შენი სასჯელისა, რომ მომაგო ჩემი და ჩემი მამა-პაპის შეცოდებათა გამო, რადგან არ დავიცავით შენი მცნებები და არ გვივლია სიმართლით შენს წინაშე.
ახლა კი შენი ნებისაებრ განმსაჯე მე: ბრძანე ჩემი სულის ამოხდა, რათა აღვესრულო და მიწად ვიქცე, რადგან სიკვდილი მიჯობს სიცოცხლეს, რადგან მოვისმინე უსამართლო საყვედური და დიდია ჩემი მწუხარება. ბრძანე, რომ განვთავისუფლდე ამ ბედისწერისაგან საუკუნო ადგილას. ნუ იბრუნებ პირს ჩემგან.
იმავე დღეს შეხვდა საყვედურები მამამისის მხევალთაგან მიდიის ეკბატანაში რაღუელის ასულსაც, სარას.
შვიდ ქმარს იყო იგი მიცემული. ხოლო ასმოდავსი, ბოროტი სული ხოცავდა მათ, ვიდრე დაიმკვიდრებდნენ მას ცოლად. ეუბნებოდნენ მას: ვერა ხვდები, რომ ღუპავ შენს ქმრებს? უკვე შვიდი გყავდა და მათგან ერთის სახელითაც ვერ იწოდეო.
ჩვენ რაღაზე გვტანჯავ? რაკი ისინი დაიხოცნენ. შენც მათ მიჰყევი, ნურასოდეს გვენახოსო შენი ძე ან ასული.
ეს რომ მოისმინა, ძლიერ დამწუხრდა. თავის ჩამოხრჩობა მოინდომა, მაგრამ იფიქრა: ერთადერთი ვყავარ მამაჩემს, ეს რომ ჩავიდინო, საყვედურებლად ექნება მას და სიბერე ჯოჯოხეთურ სატანჯველად გადაექცევაო.
მივიდა სარკმელთან და თქვა: კურთხეულ ხარ, უფალო, ღმერთო ჩემო, და კურთხეულია წმინდა სახელი შენი და დიდებით მოსილია უკუნისამდე. გაკურთხევდეს შენ ყოველი საქმე შენი უკუნისამდე.
ახლა, უფალო, შენდამი მომიპყრია თვალნი ჩემნი და პირი ჩემი.
გთხოვ დამიხსნა ამ წუთისოფლიდან, მეტად რომ აღარ ვისმენდე ამ საყვედურებს.
შენ უწყი, უფალო, რომ უბიწო ვარ კაცის ყველანაირ ცოდვისაგან.
არ წამიბილწავს სახელი ჩემი და არც სახელი მამაჩემისა. ჩემი ტყვეობის ქვეყანაში მხოლოდშობილი ვყავარ მამაჩემს და არა ჰყავს მას ვაჟიშვილი, რომ მისი მემკვიდრე იყოს. არც ძმა ჰყავს ახლობელი, არც ძმისწული, ცოლად რომ შევუნახო თავი. უკვე შვიდი ქმარი დამეღუპა. რაღასთვის ვიცოცხლო? და თუ არ მიმეტებ სასიკვდილოდ, მომხედე და შემიწყალე, რომ მეტად აღარ ვისმენდე საყვედურებს.
შეწყნარებულ იქნა ორივეს ლოცვა ღვთის დიდების წინაშე და გაიგზავნა რაფაელი ორივეს განსაკურნავად,
რათა აეხადა ლიბრი ტობითისათვის და მიეცა სარა, რაღუელის ასული, ტობიასათვის, ტობითის ძისთვის, და შეეკრა ასმოდავსი, ბოროტი სული, რადგან ტობიას უნდა ხვდომოდა წილად სარას დამკვიდრება. ერთსა და იმავე დროს იყო, რომ შემოვიდა თავის სახლში უკან მობრუნებული ტობითი და ჩამოვიდა თავისი ზემოთვალიდან რაღუელის ასული სარა.
იმ დღეს გაიხსენა ტობითმა ვერცხლი, რომელიც გაბაელისთვის ჰქონდა მიბარებული რაგეში.
და თქვა თავისთვის: მე სიკვდილს ვნატრობ. რატომ არ დავუძახო ტობიას, ჩემს ძეს, და არ განვუცხადო იმ ვერცხლის ამბავი, ვიდრე ცოცხალი ვარ?
დაუძახა მას და უთხრა: შვილო, როცა მოვკვდები, დამმარხე. ნუ მიატოვებ დედაშენს, პატივი მიაგე მას, ვიდრე ცოცხალია, და აკეთე მისი მოსაწონი. ნუ დაამძიმებ დარდით.
გახსოვდეს, შვილო, რომ მრავალი ჭირი ნახა შენთვის, მუცლით რომ გატარებდა. როცა მოკვდება, დამარხე ჩემს გვერდით, ერთ საფლავში.
ყოველდღე მოიხსენიე, შვილო, უფალი, ღმერთი ჩვენი, ნუ შესცოდავ და ნუ გადახვალ მის მცნებებს. სამართლიანი იყავი მთელი შენი სიცოცხლე და უსამართლობის გზას ნუ დაადგები.
რადგან სამართლის მიმდევარს კეთილად აგეწყობა საქმეები.
ყველას, სიმართლის მოქმედს, მიეცი მოწყალება, როგორც შეგიძლია. ნუ დაენანება შენს თვალს, მოწყალებას რომ გაიღებ, პირს ნუ შეაქცევ ღარიბ-ღატაკს, რომ შენც არ შეგაქციოს პირი ღმერთმა.
რაცა გაქვს მრავლად, მისგან გაეცი მოწყალება.
რადგან სიკეთეს დაიუნჯებ ჭირის დღისთვის.
რადგან მოწყალება სიკვდილისგანაც იხსნის კაცს და ბნელს აარიდებს.
კეთილი ნიჭია მოწყალება ყველასთვის, ვინც კი გაიღებს მას უზენაესის წინაშე.
მოერიდე, შვილო, ყველანაირ სიძვას. ქალი შენი მამა-პაპის მოდგმისა წამოიყვანე. სხვა ქალს ნუ მოიყვან, თუ არ არის მამაშენის ტაძრისა, რადგან წინასწარმეტყველთა შვილები ვართ. გახსოვდეს, შვილო, რომ ნოემ, აბრაამმა, ისაკმა და იაკობმა, ჩვენმა მთელმა მამა-პაპამ, ყველამ თავიანთ მოძმეთაგან წამოიყვანეს ცოლები და დაილოცნენ თავიანთ შთამომავლობაში და მათმა მოდგმამ დაიმკვიდრა ქვეყანა.
გიყვარდეს, შვილო, შენი ძმები და ნუ გაუდიდგულდები შენს ძმებს. შენი ერის ძეთა და ასულთაგან წამოიყვანე შენთვის ქალი. ამპარტავნობას კი მოჰყვება დაღუპვა და აღრეულობა, ხოლო ცუდად დებამ დიდი დანაკლისი და გაჩანაგება იცის, ცუდად დება ხომ შიმშილის დედაა.
ნურავის გასამრჯელოს ნუ დაიტოვებ, ვინც კი საქმეს გაგიკეთებს, არამედ გაეცი იგი მაშინვე. ღვთის მორჩილი თუ იქნები, შენვე დაგიბრუნდება. ყურადღებით წარმართე, შვილო, ყოველი შენი საქმე და ჭკუით მოზომე ყოველი შენი ნაბიჯი.
რაც შენ გძულს, ნურავის შეამთხვევ. ღვინოს დასათრობად ნუ დალევ. ნუ წაგყვება სიმთვრალე გზაში თანამგზავრად.
გაუყავი შენი პური ღარიბ-ღატაკთ და მოსასხამი - შიშველ-ტიტველთ. ყველაფერი, თუ რამ ზედმეტი გაქვს, გაეცი სამადლოდ და ნუ დაენანება შენს თვალს, მოწყალებას რომ გასცემ.
მიმოაბნიე შენი პური მართალთა საფლავზე და ნურას გასცემ ცოდვილთათვის.
ეძიებდე რჩევას ყოველი გონიერისაგან და ნუ უგულებელყოფ სასარგებლო რჩევას.
ყოველ ჟამს აკურთხებდე უფალს, ღმერთს. მას შესთხოვდე, რათა წრფელი იყოს ყოველი შენი გზა და განზრახვა კურთხეული იყოს. რადგან არცერთი ხალხის ხელთ არ არის განგება, არამედ თავად უფალი ანიჭებს ყოველივე სიკეთეს, ვისაც მოისურვებს, დაამდაბლებს თავისი ნებისაებრ. ახლა კი, დაიმახსოვრე, შვილო, ჩემი ანდერძი და ნუ ამოშლი მას შენი გულიდან.
ახლა გაუწყებ შენ: ათი ტალანტი ვერცხლი მაქვს მიცემული გაბაელისთვის, გაბრიას ძისთვის, მიდიის რავეში.
ნუ შეგეშინდება, შვილო, გაღატაკებისა, დიდძალი ქონება გაქვს, თუკი ღვთის შიში გექნება, თუ განუდგები ყველანაირ ცოდვას და მოწიწებით მოიქცევი ღვთის წინაშე.
მიუგო მას ტობიამ პასუხად: მამაჩემო, ყველაფერს გავაკეთებ, რასაც მეუბნები.
მაგრამ როგორ გამოვართვა ვერცხლი კაცს, რომელსაც არ ვიცნობ?
მაშინ მისცა მას ტობითმა ხელწერილი და უთხრა: აბა, მოძებნე კაცი, რომელიც გაგყვება - თანამგზავრად და მე მივცემ გასამრჯელოს, ვიდრე ცოცხალი ვარ. წადი და წამოიღე ვერცხლი.
წავიდა კაცის საძებნად და ნახა რაფაელი, რომელიც ანგელოზი იყო, მან კი არ იცოდა.
უთხრა მას: თუ შეგიძლია, წამომყვე მიდიის რაგეში და თუ იცნობ ამ ადგილებს?
მიუგო ანგელოზმა: წაგყვები, - გზაც ვიცი და გაბაელთანაც, ჩემს მოძმესთანაც ვყოფილვარ სტუმრად.
უთხრა ტობიამ: დამიცადე, ვეტყვი მამაჩემს.
უთხრა რაფაელმა: წადი და ნუ დაყოვნდები.
შევიდა ტობია და უთხრა მამას: აჰა, მოვნახე კაცი. ვინც წამყვება. მან კი უთხრა: მოიყვანე ჩემთან, რათა გავიგო, რომელი ტომისაა და თუ სანდო თანამგზავრია.
დაუძახა მას ტობიამ და შევიდა იგი, მიესალმნენ ერთურთს.
უთხრა ტობითმა: ძმაო, მითხარი, რომელი ტომიდან ხარ და სად არის შენი სამშობლო?
უთხრა რაფაელმა: ტომსა და სამშობლოს ეძებ, თუ ქირის კაცს, რომ გაჰყვეს შენს ძეს? უთხრა ტობითმა: მსურს გავიგო, ძმაო, რომელი საგვარეულოდან ხარ და რა გქვია.
უთხრა მან: მე ვარ ყაზარია, ძე დიდი ხანანიასი, შენი მოძმისა.
უთხრა ტობითმა: მშვიდობით იარე, ძმაო, ნუ შემომწყრები, შენს ტომსა და სამშობლოზე რომ გეკითხები. ჩემი მოძმე ყოფილხარ, კეთილი და ღირსეული საგვარეულოდან. მე ვიცნობდი ხანანიას და იათანს, დიდი შემაყიას ძეთ. ჩვენ ერთად წავედით იერუსალიმის თაყვანისსაცემად და მიგვქონდა თან ნათავარნი და მიწის ნაყოფთა მეათედი, არ შეგვიცოდავს ჩვენთა მოძმეთა ცოდვებით. კეთილი გვარი მოგდგამს, ძმაო.
მაგრამ მითხარი, რა გადაგიხადო გასამრჯელო? თითო დრაქმას მოგცემ დღეში და რაც დაგჭირდებათ შენ და ჩემს შვილს.
კიდევ დაგიმატებ გასამრჯელოს. მშვიდობით თუ დაბრუნდებით.
შეთანხმდნენ ამგვარად და უთხრა ტობიას: გაემზადე სამგზავროდ და კურთხეულ იყავით. გაემზადა შვილი სამგზავროდ და უთხრა მამამ: წადი ამ კაცთან ერთად. ზეციურმა ღმერთმა დაგილოცოთ გზა და მისი ანგელოზი დაგემგზავროთ. გავიდნენ ორივენი გზაზე და უკან გაჰყვა მათ ყმაწვილის ძაღლი.
ხოლო ხანა, ყმაწვილის დედა, ტიროდა და ეუბნებოდა ტობითს. რატომ გაუშვი ჩვენი შვილი? ჩვენი ხელების ყავარჯენი არ იყო, როცა გადიოდა და შემოდიოდა ჩვენს წინაშე?
ვერცხლს ვერცხლს კი ნუ უმატებ, არამედ ტალანად ჩათვალე იგი შვილის წინაშე.
რამდენი დღის სიცოცხლეც მოგვეცა უფლისაგან, საამისოდ საკმარისი გვაქვს.
უთხრა ტობითმა: ნურაფერს იტყვი, დაო, მშვიდობით დაგვიბრუნდება და იხილავენ მას შენი თვალები.
რადგან კეთილი ანგელოზი დაემგზავრება მას და კურთხეული. იქნება მისი გზა და მშვიდობით მობრუნდება უკან.
მგზავრები საღამო ხანს მიადგნენ ტიგროს-მდინარეს და იქ შეისვენეს.
ყმაწვილი რომ ჩავიდა განსაბანად, ამოხტა მდინარიდან თევზი და დააპირა შთაენთქა ყმაწვილი.
ანგელოზმა კი უთხრა მას: ამოიყვანე თევზი. დაიჭირა ყმაწვილმა თევზი და დააგდო მიწაზე.
უთხრა ანგელოზმა: გაკვეთე თევზი, ამოიღე გული, ღვიძლი და ნაღველი და ცალკე შეინახე.
შეასრულა ყმაწვილმა, რაც უთხრა ანგელოზმა. თევზი კი შეწვეს და შეჭამეს.
გაუდგნენ გზას ორივენი და მიადგნენ ეკბატანას.
უთხრა ყმაწვილმა ანგელოზს: ყაზარია, ძმაო, რა არის ეს თევზის გულ-ღვიძლი და ნაღველი?
უთხრა ანგელოზმა: გულ-ღვიძლი, თუკი ვინმვს ტანჯავს ეშმაკი, ან ბოროტი სული, უნდა უკმიო კაცს ან ქალს, და მეტად აღარ დაიტანჯება.
ნაღველი კი უნდა დააპკურო თვალებზე კაცს, ვისაც სითეთრე აქვს გადაკრული და განიკურნება.
რაგეს რომ მიუახლოვდნენ,
უთხრა ანგელოზმა ყმაწვილს: ძმაო, შევისვენოთ რაღუელთან. ისიც ხომ შენი ნათესავია. ერთადერთი ასული ჰყავს მას, სახელად სარა.
სიტყვას ჩამოვუგდებ მასზე მის მშობლებს და მოგცემენ ცოლად, რადგან წესით შენ უნდა გერგოს იგი. აკი ერთადერთი შენა ხარ მისი გვარისა.
ახლა კი მისმინე: მე ჩამოვუგდებ სიტყვას მამამისს და რომ დავბრუნდებით რაგედან, გავმართოთ ქორწილი. რადგან ვიცნობ რაღუელს: მოსეს რჯულს არ გადავა და სხვა კაცს არ მისცემს თავის ასულს. რადგან სიკვდილის თანამდები იქნება, რადგან სხვებზე მეტად, წესით, შენ უნდა გერგოს იგი.
მაშინ უთხრა ყმაწვილმა ანგელოზს: ყაზარია, ძმაო, გამიგია, რომ ეს ქალიშვილი შვიდ ქმარს იყო აღთქმული და ყველა დაიღუპა სანთიობაში.
მე კი ერთადერთი ვყავარ მამაჩემს და მეშინია, არ მოვკვდე სასიძოდ მისულ წინამორბედთა მსგავსად. ეს ქალი ხომ უყვარს ეშმაკს, რომელიც მხოლოდ იმას ერჩის, ვინც ამ ქალს მიეკარება. მეც მეშინია, არ მოვკვდე და არ გავუმწარო სიცოცხლე ჩემზე დარდით მამაჩემსა და დედაჩემს სიკვდილის წინ.
უთხრა მას ანგელოზმა: ნუთუ არ გახსოვს სიტყვა, მამაშენმა რომ დაგაბარა, შენი გვარის ცოლი უნდა მოიყვანოო? ახლა მისმინე, ძმაო, რაკი შენთვის ცოლად არის იგი განკუთვნილი, ეშმაკის შიში ნუ გექნება - იმავე ღამეს მოგეცემა ის ასული ცოლად.
როგორც კი შეხვალ სანთიობოში, აიღე სასაკმევლედან ნაკვერჩხალი და მოუკიდე თევზის გულღვიძლს და აკმიე. სუნი რომ ეცემა ეშმაკს, გაიქცევა და აღარ დაბრუნდება უკუნისამდე.
როცა დააპირებ ქალთან მიახლოებას, ორივენი შეევედრეთ მოწყალე ღმერთს, და გიხსნით და შეგიწყალებთ. ნურაფრის გეშინია, რადგან შენთვის არის განკუთვნილი ეს ქალი უკუნისამდე და შენ იხსნი მას. შენ გამოგყვება და მჯერა, რომ შვილები გეყოლება მისგან. ეს რომ მოისმინა ტობიამ, შეიყვარა ქალი და მისი სული ძლიერ მიეწება მას.
შევიდნენ ეკბატანაში და მიადგნენ რაღუელის სახლს. სარა გამოეგება მათ და მიესალმა, მათაც სალამი უთხრეს და სახლში შეუძღვა მათ.
უთხრა რაღუელმა ყადნას, თავის ცოლს: როგორ ჰგავს ეს ყმაწვილი ტობითს, ჩემს ნათესავს.
ჰკითხა მათ რაღუელმა: საიდან ხართ, ძმებო? მიუგეს: ნაფთალიანები ვართ, ნინევეში გადასახლებულთაგან.
უთხრა მათ: იცნობთ, ტობითს, ჩვენს ძმას? მათ კი მიუგეს: ვიცნობთ.
ჰკითხა: ჯანმრთელადაა? მათ მიუგეს: ცოცხალია და ჯანმრთელი. ხოლო ტობიამ თქვა: მამაა ჩემი.
წამოდგა ფეხზე რაღუელი, გადაჰკოცნა და დალოცა იგი, უთხრა: ო, კეთილო და ღირსეული კაცის შვილო. რომ გაიგო ტობითის დაბრმავების ამბავი, შეწუხდა და ატირდა.
ტიროდა ყადნაც, მისი ცოლი და სარა, ასული მისი. გაუმასპინძლდნენ ტობიას საკადრისად.
დაუკლეს ცხვარი და დიდებული სუფრა გაუმზადეს.
უთხრა ტობიამ რაფაელს: ძმაო ყაზარია, უთხარი რაღუელს, მომათხოვოს სარა, ჩემი და.
გაიგონა ეს სიტყვა რაღუელმა და უთხრა ყმაწვილს: ჭამე და სვი, და გაიხარე. შენ შეგფერის ჩემი შვილის თხოვა. მაგრამ გეტყვი სიმართლეს.
შვიდ ქმარს იყო მითხოვებული და ვინც კი მიეკარებოდა მას, იმავე ღამეს კვდებოდა. ახლა კი გაიხარე.
უთხრა ტობიამ: საჭმელს არ მივეკარები, ვიდრე არ მოილაპარაკებთ და თანხმობას არ მომცემთ. თქვა რაღუელმა: ახლავე წაიყვანე იგი რჯულისამებრ. შენ ხარ მისი ძმა და შენია იგი. მოწყალე ღმერთმა მოგმადლოთ ყოველავე სიკეთე.
მოუხმო სარას, თავის ასულს და დაიჭირა მისი ხელი, მისცა ქალი ტობიას ცოლად და თქვა: აჰა, მოსეს რჯულისამებრ მიიღე იგი და მიიყვანე მამაშენთან. და დალოცა ისინი.
მოუხმო ყადნას, თავის ცოლს, აიღო წიგნი, დაწერა პირობა და დაბეჭდა.
მოუხმო რაღუელმა ყადნას, თავის ცოლს, და უთხრა: დაო, გაამზადე სხვა საძინებელი და შეიყვანე ასული.
ასე გააკეთა ყადნამ, როგორც ეთქვა მას, და შეიყვანა იგი საძინებელში, და ატირდა. მიიღო ცრემლი თავისი ასულისა და უთხრა:
გამაგრდი შვილო, მეუფე ცისა და მიწისა მოგანიჭებს შენ წყალობას ამ შენი დარდის სანაცვლოდ. გამაგრდი, შვილო.
სადილი რომ დაასრულეს, შევიდა ტობია სარასთან.
მიმავალმა გაიხსენა სიტყვები რაფაელისა და აიღო საკმეველთაგან ნაკვერჩხალი, მოუკიდა თევზის გულს და აკმია.
როგორც კი იგრძნო ეშმაკმა სუნი, გაიქცა ზემო ეგვიპტეს და შეკრა იგი ანგელოზმა.
როდესაც ჩაიკეტნენ ორივენი, ადგა ტობია სარეცლიდან და თქვა: ადექი, დაო, და ვილოცოთ, რათა წყალობა მოიღოს ჩვენზე უფალმა.
დაიწყო ტობიამ და თქვა: კურთხეულ ხარ, ღმერთო მამათა ჩვენთა, და კურთხეულია შენი წმიდა სახელი და განდიდებულია უკუნისამდე.
შენ შექმენი ადამი და შემწედ უძღვენი ევა, საყრდენად - ცოლი მისი. მათგან იშვა კაცთა მოდგმა. შენ თქვი: - არ არის კარგი კაცის მარტოდ ყოფნა, შევუქმნათ მას შემწე, მისი მსგავსიო.
და მეც, უფალო, არა სიძვისათვის მომყავს ცოლად ეს ჩემი და, არამედ ჭეშმარიტებით. ინებე შეწყალება ჩემი და მასთან შებერება.
თქვა ამის შემდეგ: ამინ.
და დაიძინა ორივემ იმ ღამეს.
ადგა რაღუელი, წავიდა და გათხარა საფლავი, თან ამბობდა: ნუთუ ესეც მოკვდება?
შევიდა რაღუელი სახლში.
და უთხრა ყადნას, თავის ცოლს: გავგზავნოთ ერთი მხევალი და ნახოს, ცოცხალია თუ არა. თუ არა და დავმარხოთ და არავის ეცოდინება.
წავიდა მხევალი, გააღო კარი და ნახა, რომ სძინავს ორივეს.
გამოვიდა და აუწყა, რომ ცოცხალია.
აკურთხა რაღუელმა ღმერთი, თქვა: კურთხეულ ხარ შენ, ღმერთო, ყოველი წმინდა და ღვთაებრივი კურთხევით. გაკურთხონ შენ შენმა წმიდებმა, ყოველმა შენმა ქმნილებამ, ყოველმა შენმა ანგელოზმა, და რჩეელებმა გაკურთხონ შენ სამარადისოდ.
კურთხეულ ხარ, სიხარული რომ მომანიჭე და ისე რმოხდა, როგორც მეგონა, არამედ მრავალი შენი წყალობა მოიღე ჩვენზე.
კურთხეულ ხარ, რადგან შეიწყალე ორი მხოლოდშობილი. მოიღე მათზე, მეუფეო, წყალობა; მშვიდობაში, სიხარულში და წყალობებში გაატარებინე მთელი სიცოცხლე.
მერე მოუხმო მსახურებს საფლავის ამოსავსესდ.
გაუმართა მათ თოთხმეტდღიანი ქორწილი.
ფიცი დაადებინა ტობიას რაღუელმა, არ წასულიყო ქირწილის დღეების გასრულებამდე, ვიდრე ქორწილის ოთხმეტი დღე არ გავიდოდა.
მაშინ მიიღებდა ტობია რაღუელის ქონების ნახევარს და წავიდოდა მშვიდობით მამასთან. დანარჩენს კი მაშინ, როცა რაღუელი და მისი ცოლი დაიხოცებოდნენ.
მოუხმო ტობიამ რაფაელს და უთხრა:
ყაზარია, ძმაო, წაიყოლე თან მსახური ბიჭი და ორი აქლემი და გაემგზავრე მიდიის რაგეში გაბაელთან და წამოიღე ვერცხლი, და ისიც მოიწვიე ქორწილში.
რადგან დამაფიცა რაღუელმა, არ წავიდე.
მამაჩემი კი ითვლის დღეებს და, თუ დიდხანს დავყოვნდები, დიდად შეწუხდება.
გაემგზავრა რაფაელი, მივიდა გაბაელთან და მისცა მას ხერწერილი. მან კი გამოიტანა დაბეჭდილი ქისა და ჩააბარა მას.
განთიადზე დაადგნენ ორივენი გზას და მივიდნენ ქორწილში. აკურთხეს მათ ტობია და მისი ცოლი.
ტობითი კი, მამამისი, თითოეულ დღეს ითვლიდა. რომ ამოიწურა მგზავრობის დღეები და არ მოდიოდა ტობია,
თქვა: იქნებ დააბრკოლეს სადმე? ან იქნებ მოკვდა გაბაელი და არავინაა ვერცხლის გადამხდელი?
და შეწუხდა ძლიერ.
ხოლო ცოლმა უთხრა: დაღუპულია ჩვენი შვილი, ამიტომაც აგვიანებს. და დაიწყო მისი დატირება. თქვა:
არ ფიქრობდი ჩემზე, შვილო, თან რომ გაიყოლე ჩემი თვალის ჩინი?
უთხრა ტობითმა: გაჩუმდი, ნურაფერს იტყვი. ჯანმრთელადაა.
უპასუხა ხანამ: გაჩუმდი, ნუ მატყუებ, დაიღუპა ჩემი შვილი. გამოდიოდა ყოველდღე გარეთ, გზაზე, რომელსაც დაადგა ტობია. დღისით პურს არ ჭამდა და ღამით განუწყვეტლივ ტიროდა ტობიაზე, ვიდრე არ დასრულდა ქორწილის თოთხმეტი დღე, რომელიც ტობიას ფიცის თანახმად რაღუელთან უნდა დაეყო. უთხრა ტობიამ რაღუელს: გამიშვი, რადგან მამაჩემს და დედაჩემს აღარა აქვთ ჩემი ხილვის იმედი.
უთხრა სიმამრმა: დარჩი ჩემთან და კაცს გავგზავნი მამაშენთან და მიუტანს მას შენს ამბავს.
ტობიამ თქვა: არა, მე გამგზავნე მამაჩემთან.
ადგა რაღუელი და მისცა მას სარა, მისი ცოლი და ქონების ნახევარი - მსახურნი, საქონელი და ვერცხლი.
დაულოცა მათ გზა, თქვა: გაკურთხოთ თქვენ, შვილებო, ზეციერმა ღმერთმა ჩემს სიკვდილამდე.
უთხრა თავის ასულს: პატივი მიაგე შენს მამამთილს და დედამთილს, ისინი არიან ახლა შენი მშობლები. დაე, კარგი მესმოდეს შენზე. და აკოცა მას. უთხრა ყადნამ ტობიას: საყვარელო ძმაო, შენი მფარველი იყოს ზეციერი უფალი, დაე, მახილვინოს შენი შვილები სარასაგან, ჩემი ასულისაგან, რათა დავლოცო ისინი უფლის წინაშე. აჰა, გაბარებ ჩემს ასულს ნუ აწყენინებ მას.
ამის შემდეგ დაადგა გზას ტობია, ღვთის მაკურთხეველი, რადგან კეთილად წარმართა ღმერთმა მისი მგზავრობა. და გამოეთხოვა რაღუელს და ყადნას, მის ცოლს. იარეს და მიუახლოვდნენ ნინევეს.
უთხრა ტობიას რაფაელმა: ხომ იცი, ძმაო, რა დღეში დატოვე მამაშენი?
გავუსწროთ წინ შენს ცოლს და შევამზადოთ შინაურები.
გეჭიროს ხელში თევზის ნაღველი. წავიდნენ და ძაღლიც მისდევდათ უკან.
ხანა კი იჯდა და გაჰყურებდა გზას შვილის მოლოდინში.
იგრძნო მისი მოახლოება და უთხრა მის მამას: აჰა, მოდის შენი შვილი და კაცი მოჰყვება თან.
თქვა რაფაელმა: ვიცი, დღეს აეხილება თვალები მამაშენს.
წაუსვი ნაღველი თვალებზე და როცა შეაწუხებს, მოიხოკავს და მოსცილდება ლიბრი და დაგინახავს.
სირბილით მიეგება ხანა, მოეხვია ყელზე თავის შვილს და უთხრა: რაკი გიხილე, შვილო, ახლა თუნდაც მოვკვდე. და ატირდნენ ორივენი.
ტობითი მოადგა კარს და წაბორძიკდა, ხოლო შვილმა მიირბინა მასთან.
წამოაყენა მამა და დააწვეთა ნაღველი თვალებზე და უთხრა: გამხნევდი, მამაჩემო.
აეწვა თვალები და მოიხოკა თუ არა, მოსცილდა გუგებს ლიბრი.
როგორც კი დაინახა თავისი ძე, მოეხვია ყელზე და ატირდა, და თქვა:
კურთხეულ ხარ, ღმერთო, კურთხეულია სახელი შენი უკუნისამდე, კურთხეულ არიან შენი წმიდა ანგელოზები, რადგან შემაჭირვეს და შემიწყალეს მე. აჰა, ვხედავ ტობიას, ჩემს ძეს.
შევიდა მათი ძე გახარებული და აუწყა მამამისს საკვირველი ამბები, რაც მიდიაში გადახდა.
გამოვიდა ტობითი თავის რძლის დასახვედრად ნინევის კარიბჭესთან, გახარებული და ღვთის განმადიდებელი, და უკვირდა ყველას მის დამნახველს, თვალხილული რომ მოდიოდა გზაზე. აღიარა ტობითმა მათ წინაშე, რომ შეიწყალა იგი ღმერთმა.
რომ მიუახლოედა სარას, თავის რძალს, უთხრა: მშვიდობით მოგვიხველ, ასულო. კურთხეულია ღმერთი, რომელმაც მოგიყვანა ჩვენთან, კურთხეულ იყვნენ მამაშენი და დედაშენი.
მაშინ მიეცა დიდი სიხარული ნინევეს ყველა მკვიდრს, ტობითის მოძმეებს.
მოვიდნენ აქიაქაროსი და ნასბასი, მისი ძმისწული, და შვიდ დღეს ზეიმობდნენ სიხარულით ტობიას ქორწილს.
მოუხმო ტობითმა ტობიას, თავის ძეს, და უთხრა: გადაუხადე შვილო გასამრჯელო შენს მეგზურს, ზედმეტიც ეკუთვნის.
მიუგო: მამაჩემო, არ ვიზარალებ, იმის ნახევარიც რომ გადავუხადო, რაც მივიღე.
აკი მშვიდობით მომიყვანა შენთან, ცოლიც განმიკურნა, ვერცხლიც მომიტანა და შენც განგკურნა.
თქვა მოხუცმა: ღირსია.
მოუხმო ანგელოზს და უთხრა: აიღე გასამრჯელოდ ნახევარი ყოველივე იმისა, რაც მოიტანეთ და წადი მშვიდობით.
მაშინ მოუხმო ანგელოზმა ორივეს ფარულად და უთხრა: აკურთხევდეთ ღმერთს და აღიარებდეთ მას, ადიდებდეთ და აღიარებდეთ ყოველი არსების წინაშე, რომელიც კი თქვენთან ერთად შეუქმნია. კარგია ღვთის კურთხევა და მისი სახელის განდიდება. მოწიწებით გააცხადეთ ღვთის საქმეები და ნუ დაიზარებთ მის სამადლობელს.
კარგია მეფის საიდუმლოს შენახვა, მაგრამ ღვთის საქმეთა გამოცხადება დიდებით ხამს. ქმენით სიკეთე და ბოროტება ვერ მოგაგნებთ თქვენ.
სიკეთეა ლოცვა მარხვით, მოწყალებით და სამართლიანობით. სჯობს მცირედი და სამართლიანობით, ვიდრე მრავალი და უსამართლობით. უმჯობესია მოწყალების გაღება, ვიდრე ოქროს დაუნჯება.
მოწყალება ხომ სიკვდილისგანაც იხსნის კაცს და განწმედს ყოველგვარი ცოდვისგან. მოწყალების გამღებნი და სიმართლის მყოფელნი სიცოცხლით აღივსებიან,
ხოლო ცოდვილნი თავისი თავის მტრები არიან.
არაფერს დაგიმალავთ, აკი ვთქვი: კარგია მეფის საიდუმლოს შენახვა, მაგრამ ღვთის საქმეთა განცხადება დიდებით ხამს.
რომ ლოცულობდით შენ და შენი რძალი სარა, მე აღვავლინე თქვენს ლოცვებზე შეხსენება წმიდის წინაშე. როცა მარხავდი მკვდრებს, მაშინაც შენი თანამდგომი ვიყავი.
რომ არ დაიზარე, ადექი და მიატოვე შენი სუფრა, რათა წასულიყავი მიცვალებულის გასაპატიოსნებლად, არ დაფარულა ჩემთვის შენი სიქველე, არამედ მეც შენთან ვიყავი.
ახლა მომავლინა მე ღმერთმა შენი და შენი რძლის სარას განსაკურნავად.
მე ვარ რაფაელი, ერთი იმ შვიდ წმიდა ანგელოზთაგანი, რომელნიც აღავლენენ წმიდათა ლოცვებს და ამაღლდებიან წმიდის დიდების წინაშე.
შეძრწუნდნენ ორივენი და ქვედაემხნენ, რადგან შეიპყრო ისინი შიშმა.
უთხრა მათ რაფაელმა: ნუ გეშინიათ, მშვიდობა იყოს თქვენდა. აკურთხევდეთ ღმერთს უკუნისამდე.
რადგან ჩემი წყალობით კი არა, ჩვენი ღვთის ნებით ვარ მოვლენილი, ამიტომ აკურთხევდეთ მას უკუნისამდე.
ყოველდღე გეცხადებოდით, მაგრამ არც მიჭამია, არც მისვამს. მხოლოდ ხილვით მხედავდით.
ახლა კი, მადლობდეთ ღმერთს, რადგან ავდივარ მასთან, ვინც მომავლინა. წიგნში ჩაწერეთ ყოველივე, რაც გადაგხდათ.
ადგნენ და მეტად აღარ უხილავთ იგი.
აღიარებდნენ ღვთის საქმეს, დიადს და საოცარს, თუ როგორ გამოეცხადა მათ უფლის ანგელოზი.
დაწერა ტობითმა ლოცვა სიხარულით და თქვა:
კურთხეულია ღმერთი ცხოველი უკუნისამდე და სუფევა მისი, რადგან ის არის შემაჭირვებელი და შემწყნარებელი, ჯოჯოხეთს ჩამყვანი და ამომყვანი, ვერავინ დაუსხლტება ხელიდან.
აღიარებდეთ მას, ისრაელიანებო, ხალხების წინაშე, რადგან მან გაგფანტათ მათ შორის.
იქ ცხადყავით დიდსულოვანება მისი, ადიდებდეთ მას ყოველი ცოცხალის წინაშე, რადგან ის არის ჩვენი უფალი და ღმერთი, ის არის ჩვენი მამა უკუნითი უკუნისამდე.
ის შეგვაჭირვებს ჩვენ ურჯულოებაში და კვალად შეგვიწყალებს და შეგვყრის ჩვენ ყველა ხალხებიდან, თუკი ვიქნებით განბნეულნი მათ შორის.
თუ მთელი გულით მოიქცევით მისკენ და მთელი სულით ჰყოფთ სამართალს მის წინაშე, მაშინ ისიც მოიქცევა თქვენსკენ და არ დაფარავს თქვენგან თავის სახეს.
იხილავთ, რასაც მოგაწევთ თქვენ. აღიარებდეთ მას ერთხმად და აკურთხევდეთ სიმართლის უფალს, ადიდებდეთ მეფეს საუკუნეთა.
მე ჩემი ტყვეობის ქვეყანაში ვაღიარებ მას და განვაცხადებ ცოდვილთა მოდგმას მის ძალასა და სიდიადეს. მოიქეცით, ცოდვილნო, და ქმენით სამართალი მის წინაშე. ვინ იცის, იქნებ ისურვოს თქვენი თავი და მოიღოს თქვენზე წყალობა?
მე ვადიდებ ჩემს ღმერთს, სული ჩემი ადიდებს ცათა მეუფეს და ხარობს მისი სიდიადით.
გააცხადოს ყველამ და აღიაროს იგი იერუსალიმში. იერუსალიმო, წმიდა ქალაქო! შეგაჭირვებს შენი შვილების ნამოქმედარის გამო და კვალად შეიწყალებს მართალთა შვილებს.
აღიარებდე უფალს კეთილად და აკურთხევდე საუკუნეთა მეფეს, რათა კვლავაც მადლით აშენდეს შენთვის მისი კარავი.
რათა გაახაროს შენ შორის ტყვედქმნილები და შეიყვაროს შენ შორის გატანჯულნი საუკუნის ყოველ თაობაში.
მრავალი ხალხი შორიდან მოვა უფლის, ღმერთის სახელთან. ძღვენით ხელში, ძღვენით ცათა მეფისათვის, თაობათა თაობანი მოგიძღვნიან ქება-დიდებას.
წყეულიმც იყოს ყოველი მოძულე შენი, კურთხეულ იყოს ყოველი შენი მოყვარული უკუნისამდე.
იშვებდე და იხარებდე მართალთა შვილების გამო, რადგან შეიკრიბებიან ისინი და აკურთხევენ მართალთა უფალს! ნეტარნი არიან შენი მოყვარულნი! გაიხარებენ შენი მშვიდობით.
ნეტარნი არიან შენს ტანჯვათა გამო შეწუხებულნი, რადგან გაიხარებენ შენით, როცა შენს დიდებას მოესწრებიან, და სიხარულში იქნებიან უკუნისამდე! აკურთხოს სულმა ჩემმა ღმერთი, დიდი მეუფე,
რადგან საფირონითა და სმარაგდით აშენდება იერუსალიმი, და პატიოსანი ქვით - შენი კედელი, გოდოლები და ბურჯები წმიდა ოქროთი, ხოლო მოედნები იერუსალიმისა ბერილონით, ანთრაკით და სუფირული ქვით მოიკირწყლება.
გაისმება მის ყოველ კუთხეში ალელუია და იტყვიან ქება-დიდებით: კურთხეულია ღმერთი, რომელმაც აღგაზევა უკუნისამდე.
დაასრულა ტობითმა აღსარება.
ორმოცდათვრამეტი წლისა იყო, როცა დაკარგა თვალისჩინი და რვა წლის მერე აეხილა თვალი. გაიღო მრავალი მოწყალება და შეემატა უფლის, ღვთის შიში და მოწიწება მისდამი.
ღრმად მოხუცდა და მოუხმო თავის ძეს მისი შვილებითურთ და უთხრა: შვილო, წაიყვანე შენი შვილები. აჰა, მოვხუცდი და ვეთხოვები სიცოცხლეს.
წადი მიდიაში, შვილო, რადგან მჯერა, რაც იონა წინასწარმეტყველმა თქვა ნინევეზე, დაემხობაო იგი. მიდიაში კი მშვიდობა იქნება, ვიდრე ჟამი მოუწევდესო, ჩვენი ძმები მადლიანი ქვეყნიდან განიფანტებიანო, იერუსალიმი გაუკაცრიელდება და გადაიბუგება ღვთის სახლი და უკაცრიელი იქნება, ვიდრე არ მოვაო მისი ჟამი.
მერე კვლავ შეიწყალებს მათ ღმერთი და დააბრუნებს აღთქმულ მიწაზე და ააშენებენ სახლს, არა წინანდელის მსგავსს, ვიდრე საუკუნის დრო-ჟამი ამოიწურებოდეს. ამის შემდეგ დაბრუნდებიან ტყვეობიდან და ააშენებენ იერუსალიმს პატიოსნად, აშენდება მასში ღვთის სახლი საუკუნის ყოველი მოდგმისთვის - დიდებული სახლი, როგორც ამას გვაუწყებენ წინასწარმეტყველნი.
ყოველი ხალხი მოიქცევა უფლის, ღვთის შიშისკენ ჭეშმარიტებით, დაამხობენ თავიანთ კერპებს და განადიდებს ყოველი ხალხი უფალს.
მისი ერი აღიარებს ღმერთს და აღამაღლებს უფალი თავის ერს და გაიხარებენ უფლის, ღვთის ყოველნი მოყვარულნი ჭეშმარიტებითა და სიმართლით, მოწყალების გამღებნი ჩვენი ძმებისთვის.
ახლა, შვილო: წადი ნინევედან, რადგან ჭეშმარიტად აღსრულდება, რაც გვაუწყა წინასწარმეტყველმა იონამ.
ხოლო შენ დაიცავი რჯული და მცნებები და იყავი მოწყალებისა და სიმართლის მოყვარული, რათა შენც კარგად იყო. დამარხე დედაშენიც ჩემთან ერთად და ნუღარ დაყოვნდები ნინევეში.
იცოდე, შვილო, რა გაუკეთა ჰამანმა აქიაქაროსს, თავის გამზრდელს, ნათელიდან წყვდიადში რომ შეიყვანა იგი. როგორ მიეზღო მას: აქიაქაროსი გადარჩა, მას კი საკადრისად მიეზღო - ჩავიდა შავეთში. მენაშემ გაიღო მოწყალება და გადაურჩა აქიაქაროსი სიკვდილის მახეს, რომელიც მისთვის იყო დაგებული, ჰამანი კი გაება მახეში და დაიღუპა.
ახლა შვილო: ხომ ხედავ რა ძალა აქვს მოწყალებას და როგორ იხსნის კაცს სამართალი. ამას რომ ამბობდა, დასტოვა იგი სულმა სარეცელზე. ას ორმოცდათვრამეტი წლისა იყო და პატივით დამარხეს იგი.
როცა მოკვდა ხანა, დამარხა ტობიამ იგი მამამისთან ერთად, და წავიდა თავისი ცოლ-შვილითურთ ეკბატანაში რაღუელთან, თავის სიმამრთან.
მიაწია ღირსეულ სიბერემდე და პატივით დამარხა თავისი სიმამრი და დაიმკვიდრა მისი და მამამისის, ტობითის ქონება.
მოკვდა ას ოცდა შვილი წლისა მიდიის ეკბატანში.
ვიდრე მოკვდებოდა, ეუწყა მას დაღუპვა ნინევესი, რომელიც წარტყვევნეს ნაბუქოდონოსორმა და ახაშვეროშმა. სიკვდილამდე გაიხარა ნინევეს ტყვეობაზე.
