Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Μαξίμου μοναχοῦ καὶ μάρτυρος ἐξήγησις κεφαλαιώδης περὶ τοῦ κατὰ Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν σωτήριον Πάσχα, τὸ διαγραφὲν κανόνιον ἑρμηνεύουσα

[col. 1217B] Τῷ πανευφήμῳ Πατρικίῳ κυρίῳ Πέτρῳ Μάξιμος ταπεινὸς μονάζων.

Αʹ . Ἐπειδή σε, πανεύφημε καὶ θεοφρούρητε δέσποτα, βίου τροφὴν καὶ συμβίωσιν

τὴν νωτάτω πεποιημένον σοφίαν ἐπίσταμαι, καθ’ ἣν εὶ φρονήσει θείᾳ καὶ ρετῇ

γόνιμον, τήν τε περὶ τὸ νοεῖν τὰ καλὰ καὶ πράττειν θεόδοτον ἕξιν καὶ δύναμιν, ὧν βάσις

ἡ εὐσεβὴς καὶ ὀρθόδοξος πίστις καθέστηκε, μονὴν ὑποφαίνουσα δι’ ἐλπίδος τὴν τῶν

οράτων ὡς ὁρατῶν ἤδη πως κατὰ τὴν χάριν γεγενημένων καὶ πρὸ τῆς ἐκφανέσεως

ποκάλυψιν, τοῖς κατὰ σὲ τὴν τοῦ Λόγου παρουσίαν διὰ τῆς πρὸς αὐτὸν νεπιστρόφου

πορείας ἐκδεχομένοις εὶ καὶ προσμένουσι συνεῖδον τοῖς τε ἄλλοις ὑμῶν, καὶ μὲν δὴ

τῷ ὑπὲρ τὰ ὅλα μεγίστῳ τῆς συγκαταβάσεως κατορθώματι θαῤῥήσας τε ἅμα καὶ

προθυμηθείς, κανόνιόν τι διαγράψαι σεμνὸν καὶ ποστεῖλαι τοῖς πανευφήμοις καὶ

ὑπερευφήμοις ὑμῖν, τήν τε τῶν ἁγίων νηστειῶν εἴσοδον ἐκπεριειληφὸς καὶ τὴν τῆς

ἱερᾶς ναστάσεως ἑορτήν, καὶ πρὸς ταύταις τὴν τὸ παλαιὸν ἐπίσημον, νῦν δὲ καθ’ ἡμᾶς

ἄσημον οὖσαν, ὡς οὐδὲν οὐδαμῶς ἐν αὐτῇ τελοῦσιν ἡμῖν, ἢ τελουμένην τὸ σύνολον,

δεκάτην τοῦ καθ’ Ἑβραίους ἑβδόμου μηνός. καθ’ ἣν ἅπαξ τοῦ ἐνιαυτοῦ κατὰ νόμον

ἐποιεῖτο τὴν εἰς τὰ Ἅγια τῶν ἁγίων εἴσοδον ὁ ρχιερεύς. εἰς ἣν καὶ τῷ Ζαχαρίᾳ γέγονεν

ὁ χρηματισμὸς περὶ Ἰωάννου τοῦ μεγάλου τῆς [col. 1220] ληθείας προδρόμου καὶ

κήρυκος. Διὸ μάλιστα καὶ ταύτην ἐπισημήνασθαι φιλομαθείας χάριν τῶν φιλολόγων

οὐκ πόκνησα, μᾶλλον δὲ προεθυμήθην, ῥᾳδίαν ἐντεῦθεν εἰδὼς ἑπομένην τὴν περὶ

ἑκάστου τῶν ἔν τε τῇ παρεισβάσει2, καὶ ναστασίμῳ, καὶ αὐτῇ τῇ δεκάτῃ τοῦ ἑβδόμου

μηνὸς ζητουμένων ὑμῖν τὴν κατάληψιν. [col. 1221]

Πεποίηκα δὲ μετὰ τῆς τοῦ λεχθέντος κανονίου διαγραφῆς καὶ σύντομον αὐτὴν τὴν

ἐξήγησιν, ἔχουσαν οὕτως.

Τί τὸ κανόνιον, καὶ τί περιέχει ἡ τούτου δύναμις.

Βʹ . Ἡ τοῦδε τοῦ προκειμένου ὑφήγησις τοῦ κανονίου τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον.

Τριπλοῦν τοῦτο καθέστηκεν, ὡς περιέχον ἐν ἑαυτῷ τήν τε τῶν ἁγίων παρείσβασιν

νηστειῶν καὶ τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην τοῦ καθ’ Ἑβραίους πρώτου μηνός, λέγω

δὴ τοῦ Νισάν, εἰς ἣν τὸ κατ’ αὐτοὺς Πάσχα τελεῖται, καὶ τὴν δεκάτην τοῦ ἑβδόμου

μηνός, ἤγουν τοῦ Θερσί, καθ’ ἣν ὁ ρχιερεὺς τὸ παλαιὸν τὴν εἰς τὰ Ἅγια τῶν ἁγίων

εἴσοδον ἐποιεῖτο. Καὶ ἔστι τῆς μὲν παρεισβάσεως τῶν ἁγίων νηστειῶν ἡ σημείωσις

ἐξ εὐωνύμων τοῦ αὐτοῦ κανονίου διαγεγραμμένη, ἡ δὲ τεσσαρεσκαιδεκάτη τοῦ καθ’

Ἑβραίους πρώτου μηνὸς ἐν δεξιῶν σύνεγγυς τοῦ κατὰ μέσον ἐγγεγραμμένου τροχοῦ,

μετὰ δὲ ταύτην εὐθὺς δεξιώτερον ἡ λεχθεῖσα δεκάτη τοῦ ἑβδόμου μηνός. ὡς εἶναι

μόνην ἐξ ριστερῶν τὴν τῆς παρεισβάσεως διαγραφήν, ἐκ δεξιῶν δὲ μφοτέρων τῆς

τεσσαρεσκαιδεκάτης φημὶ τοῦ πρώτου μηνὸς καὶ τῆς δεκάτης τοῦ ἑβδόμου μηνός. Τῶν

δὲ διαγεγραμμένων ἐν ὅλοις ἡ δύναμις αὕτη καθέστηκεν.

Τίς ἡ ἐξ εὐωνύμων διαγραφή.

Γʹ. Ἐν μὲν τ ῷ εὐωνύμ ῳ κανονί ῳ πρ ώτ ῳ στίχ ῳ αὐτοῦ ὀρθῶς καθιέμενοι οἱ ἑπτὰ

ἐμβόλιμοι μῆνές εἰσιν. ἐν δὲ τ ῷ βʹ στίχ ῳ τὰ ιθʹ τῆς σελήνης ἔτη, πὸ ιθʹ τὴν ρχὴν

ἔχοντα, καὶ ο ὕτως διὰ πρ ώτου καὶ δευτέρου καὶ τῶν καθεξῆς εἰς τὸ ὀκτωκαιδέκατον

λήγοντα. ἐν τρίτ ῳ στίχ ῳ αἱ τῶν τῆς σελήνης ἐτῶν ἐπακταί. ἐν τετάρτ ῳ στίχ ῳ οἱ

Ῥωμαϊκοὶ μῆνες Ἰανουάριος καὶ Φεβρουάριος. ἐν πέμπτ ῳ στίχ ῳ αἱ ποσταίαι αὐτῶν

τῶν μηνῶν, εἰς ἃς συμβαίνει γίνεσθαι τὴν ποκρε ώσιμον ἑορτήν. ἐν ἕκτ ῳ στίχ ῳ αἱ

προσθεταὶ ἡμέραι, διὰ συρικοῦ¹⁴⁹ γεγραμμέναι. Καὶ ταῦτα μὲν ἐξ εὐωνύμων.

Τίς ἡ ἐξ δεξιῶν διαγραφή.

Δʹ. Ἐκ δεξιῶν δὲ ἐν πρ ώτ ῳ στίχ ῳ τὰ εἰρημένα ιθʹ τῆς σελήνης ἔτη, πὸ πρ ώτου καθ’

εἱρμὸν ρχόμενα καὶ διὰ τοῦ δευτέρου καὶ τρίτου καὶ τῶν καθεξῆς εἰς τὸν ιθʹ λήγοντα.

ἐν δευτέρ ῳ στίχ ῳ οἱ Ῥωμαϊκοὶ μῆνες Σεπτέμβριος καὶ Ὀκτ ώβριος. ἐν τρίτ ῳ στίχ ῳ αἱ

τούτων τῶν μηνῶν ποσταῖαι, εἰς ἃς πίπτει τοῦ ἑβδόμου καθ’ Ἑβραίους μηνὸς ἡ δεκάτη

κατ’ ἔτος ἕκαστον. ἐν τετάρτῃ στίχ ῳ αἱ προσθεταὶ ἡμέραι, διὰ συρικοῦ γεγραμμέναι.

ἐν πέμπτ ῳ στίχ ῳ οἱ Ῥωμαϊκοὶ μῆνες Μάρτιος καὶ Ἀπρίλιος. ἐν ἕκτ ῳ στίχ ῳ αἱ τούτων

ποσταῖαι, καθ’ ἃς γίνεται τοῦ πρ ώτου καθ’ Ἑβραίους μηνὸς ἡ τεσσαρεσκαιδεκάτη

κατ’ ἔτος ἕκαστον. ἐν ἑβδόμ ῳ στίχ ῳ αἱ προσθεταὶ πάλιν ἡμέραι, διαγεγραμμέναι πὸ

συρικοῦ. Ταῦτα καὶ ἐν τοῖς δεξιοῖς.

Τίς ἡ τοῦ μέσου τροχοῦ διαγραφή.

Τίς ἡ τοῦ μέσου τροχοῦ διαγραφή.

Εʹ. Ὁ δὲ τούτων μέσος τροχὸς τοῦ ἡλίου καθέστηκεν. ἔνδον μὲν ἑαυτοῦ τὰ

ἑπτὰ δίσεκτα¹⁵⁰ κατὰ διαστολὴν πὸ τεσσάρων εἰς τέσσαρα ἔτη κεκτημένος. μετὰ

δὲ τὰ δίσεκτα, εὐθ ὺς κατὰ πρῶτον στίχον, ἤγουν κύκλον, τὰ κηʹ τοῦ ἡλίου ἔτη, πὸ

πρ ώτου [col. 1224] καθ’ εἱρμὸν καὶ δευτέρου μέχρι τὰ κηʹ διαγεγραμμένα. κατὰ τὸν

δεύτερον στίχον καὶ κύκλον τὰς αὐτῶν τῶν κηʹ ἐτῶν ἐπακτάς, ἐφ’ ἑκάστου ἔτους τὰς

προσφόρους ναλόγως ἐγγεγραμμένας. Ταῦτα καὶ περὶ τοῦ μέσου τροχοῦ.

Τίς ἡ [αἰτία καθ’ ἣν] πὸ ιθʹ τῆς σελήνης ἔτους, λλ’ οὐκ πὸ πρ ώτης ἐν τ ῷ

εὐωνύμ ῳ διαγράμματι [ἐτάγη].

ςʹ. Ἡ δὲ αἰτία καθ’ ἣν οὐκ πὸ πρ ώτου ἔτους ἡ ἐγγραφὴ τῶν τῆς σελήνης ἐτῶν

ἐξ εὐωνύμων ἐτάγη, λλὰ πὸ ιθʹ, καὶ ο ὕτως πρ ώτου καὶ δευτέρου καὶ τῶν καθεξῆς,

α ὕτη ἐστίν. Ἡ παρείσβασις ἐν τ ῷ προτελεύτ ῳ μηνί, τουτέστιν ἑνδεκάτ ῳ τοῦ ἐνεστῶτος

γίνεται ἔτους εί. καθάπερ καὶ ἡ Πασχάλιος ἑορτὴ ἐν τ ῷ πρ ώτ ῳ τοῦ εἰσιέναι μέλλοντος.

Ἐπειδὴ ο ὖν τὰ δύο μεσολαβοῦσιν ἔτη αἱ ἅγιαι τῶν νηστειῶν ἡμέραι, μ ᾶλλον δὲ πρὸς

αὐτῶν α ὗται συλλαμβάνονται. κατὰ¹⁵¹ μὲν τὴν οἰκείαν ρχὴν ἠρτημέναι τοῦ ἐνεστῶτος

τῆς σελήνης ἔτους, κατὰ δὲ τὸ τέλος α ὖθις τοῦ εἰσιέναι μέλλοντος. νάγκη πάντως πὸ

ἐννεακαιδεκάτου κανονίζεσθαι ἔτους τὴν ρχὴν τῶν νηστειῶν, ὅτε τὸ σωτήριον Πάσχα

ἐν πρ ώτ ῳ τῆς σελήνης ἔτει ἐπιτελεῖται. Ο ὕτω δὲ καὶ πὸ πρ ώτου τὴν παρείσβασιν

πάλιν, ὅτε ἡ ναστάσιμος ἑορτὴ ἐν βʹ γίνεται. καὶ πὸ βʹ, ὅτε ἐν τ ῷ τρίτ ῳ. καὶ πὸ

τούτου, ὅτε ἐν τετάρτ ῳ. καὶ ἁπλῶς μέχρι τέλους. Ο ὗτος ο ὖν ὁ τῆς διαγραφῆς λόγος

τῶν τῆς σελήνης ἐξ εὐωνύμων ἐτῶν.

Τίνες οἱ ἐμβόλιμοι, καὶ τίνες αἱ ἐπακταὶ τῆς σελήνης.

Ζʹ. Οἱ δὲ ἑπτὰ ἐμβόλιμοι μῆνες ἐκ τῶν λεγομένων ἐπακτῶν τῆς σελήνης

θροίζονται κατὰ διετίαν ἢ τριετίαν ριθμὸν λʹ ἡμερῶν ἐκπληροῦντες. Αἱ δὲ ἐπακταὶ

διὰ τὴν ἔκλειψιν δίδονται τοῦ τῆς σελήνης ἔτους πρὸς τὸ ἡλιακὸν ἔτος. Ἐπειδὴ τὸ μὲν

ἡλιακὸν τξεʹ καθέστηκεν ἡμερῶν, τὸ δὲ τῆς σελήνης τνδʹ. ὅθεν καὶ τὸν οἰκεῖον μῆνα κθʹ

ἡμίσεος ἡμερῶν κέκτηται. Π ᾶν δὲ σελήνης ἔτος, δεχόμενον ἕνα τῶν ἐμβολίμων μηνῶν,

δεκατριῶν γίνεται πάντως, πρὸς ταῖς δυοκαίδεκα τοῦτον φερωνύμως ἐμβαλλόμενον

ἔχον. ὡς εὑρίσκεσθαι λοιπὸν μὴ μόνον τνδʹ ἡμερῶν κατὰ τὰ λοιπὰ τῆς σελήνης ἔτη,

λλὰ τπδʹ τ ῇ προσθέσει τοῦ ἐμβολίμου μηνὸς λʹ ἡμερῶν.

Περὶ τῶν ἐξ εὐωνύμων τοῦ κανονίου τετηρημένων Ἑβραϊκῶν μηνῶν, καὶ τῆς αὐτῶν

ποσταίας. τίνες τέ εἰσι, καὶ διὰ τί διάφοροι.

Ηʹ. Ἐντεῦθεν οὖν καὶ προτελευταῖον μῆνα τὸν πρὸ τοῦ τέλους, οὐ τὸν ἑνδέκατον,

λλὰ τὸν δυοκαιδέκατον τὸ τοιοῦτο τῆς σελήνης κέκτηται ἔτος. ἐξ οὗ προσηκόντως

καὶ ἡ παρείσβασις τῶν ἁγίων νηστειῶν κανονίζεται δι’ αὐτὴν τοῦ μηνὸς τὴν

περισσείαν, κωλύουσαν τὴν πὸ ἑνδεκάτου γενέσθαι μηνὸς παρατήρησιν. ὡς μήτε

πλείους ἢ ὧν ὑπάρχουσι κατὰ τὸν ριθμὸν τὰς αὐτῶν ἡμέρας ψηφίζεσθαι, κ ν τούτων

διαμαρτεῖν τοὺς ψηφίζοντας. Τετήρηται δὲ καθ’ ἑκάτερον μῆνα, τὸν ἑνδέκατον

λέγω καὶ τὸν δυοκαιδέκατον ἐν τῷ εὐωνύμῳ τοῦ κανονίου, οὐχ ἡ αὐτὴ [col. 1225]

ποσταία κατὰ τὴν τῶν Ῥωμαϊκῶν διαγραφήν, ὥσπερ ἑνὶ μηνὶ καὶ ὅλοις τοῖς ἔτεσιν ἐν

τῷ δεξιῷ τὴν ιδʹ σεσημειωμένην ὑπάρχουσαν, λλ’ ἄλλη καὶ ἄλλη. Οἷον εἰς μὲν τὸν

ιαʹ παρ’ Ἑβραίοις Σαβὰτ λεγόμενον ἡ τούτου ἑπτακαιδεκάτη. ἐν ἐκείνοις μέντοι τοῖς

ἔτεσι τοῖς οὐκ ἔχουσι τὸν ἐμβόλιμον. εἰς δὲ δυσκαιδέκατον, Ἄδαρ προσαγορευόμενον,

ἡ τούτου ὀκτωκαιδεκάτη, ἐν τούτοις δηλονότι τοῖς τὸν ἐμβόλιμον ἔχουσι. Καὶ τοῦτο

δὲ κατὰ λόγον. Ἐπειδὴ γὰρ κθʹ καὶ λʹ ἡμερῶν παρ’ ἑκατέρων μῆνα τῶν δυοκαίδεκα

τῆς σελήνης ψηφίζομεν, πρὸς τὸ μὴ τεμεῖν ἡμέρας διὰ τοῦ νὰ κθʹ ἡμίσεος τούτους

ψηφίζειν (συμβαίνει γὰρ οὕτω τάς τε τνδʹ ἡμέρας ἐντελῶς ριθμεῖσαι κατὰ πᾶν ἔτος τῆς

σελήνης, καὶ μηδεμιᾶς συμβαίνειν ἡμέρας διαίρεσιν. ὡς ἐντεῦθεν λοιπὸν εὑρίσκεσθαι

διὰ τὴν τοιαύτην ἐκ πρώτου μηνὸς κολουθίαν καὶ τάξιν τὸν μὲν ιαʹ ἡμερῶν κθʹ, τὸν

δὲ δυοκαιδέκατον λʹ ἡμερῶν). προσηκόντως οὖν ἐν μὲν τοῖς οὐκ ἔχουσι τὸν ἐμβόλομον

τὸν ιαʹ καὶ τὴν τούτου ιζʹ ἐκανονίσαμεν. Ἀπὸ γὰρ ταύτης μέχρι τῆς τοῦ καθ’ Ἑβραίους

πρώτου μηνὸς ιδʹ τοῦ εἰσιέναι μέλλοντος ἔτους ἰσάριθμοι τῶν ἁγίων νηστειῶν αἱ

ἡμέραι τυγχάνουσι, τουτέστι νζʹ. τοσαῦται γὰρ αἱ τῶν ηʹ ἑβδομάδων προδήλως εἰσίν.

Οἷον αἱ ὑπόλοιποι ιγʹ αὐτοῦ τοῦ ιαʹ μηνός, εἴπερ κθʹ, καθὼς ἔφην, οὗτος ψηφίζεται. καὶ

δυοκαιδεκάτου λʹ. καὶ αἱ τοῦ πρώτου μηνὸς ιδʹ. Δῆλον δέ, ὡς ιγʹ καὶ λʹ καὶ ιδʹ ἡμέρας νζʹ

ποιοῦσιν. Ἐν δὲ τοῖς ἔχουσι τὸν ἐμβόλομον ἔτεσι τὸν δυοκαιδέκατον ἐτηρήσαμεν, καὶ

τὴν αὐτοῦ ὀκτοκαιδεκάτην. Ἐκ ταύτης γὰρ μέχρι τῆς τοῦ πρώτου μηνὸς ιδʹ αἱ νζʹ πάλιν

θροίζονται. Οἶον αἱ αὐτοῦ τοῦ ιβʹ ὑπόλοιποι ιγʹ, διὰ τὸ λʹ ἡμερῶν τοῦτον ψηφίζεσθαι.

καὶ τοῦ ἐμβολίμου, ἤγουν τρισκαιδεκάτου λʹ, τοσαύτας γὰρ πᾶς ἐμβόλιμος κέκτηται.

καὶ αἱ τοῦ πρώ του μηνὸς ιδʹ. Ὅ θεν ἐπὶ τοῦ τελευταίου, ἤ γουν τοῦ ιθʹ ἔτους, καὶ τὴν

ιϛ ʹ τοῦ κατ’ αὐτὸν ιαʹ μηνὸς ἐπεσημηνάμεθα. διὰ τὸν δυοκαιδέκατον αὐτοῦ μῆνα κθʹ

μόνον ψηφίζομεν ἡ μερῶν, ὥ σπερ οὖ ν καὐτὸν τὸν ιαʹ. τὴν δὲ αἰτίαν τὴν μετάστασιν ἴσην

ἐπιτηροῦμεν ἐπὶ τούτων τῶν δεδηλωμένων μηνῶν, ἤ γουν τῶν αὐτῶν ποσταίων, τῆς

παρεισβάσεως χάριν ἐν τῷ εὐωνύμῳ τοῦ κανονίου, τῆς ἐπὶ τῆς ιδʹ τοῦ πρώ του μηνὸς

γενομένης ἡ μῖν ἐν τῷ δεξιῷ μέρει τοῦ αὐτοῦ κανονίου, τῆς ναστάσεως ἕνεκεν πὸ

τῆς Κ υριακῆς καὶ δευτέρας καὶ τῶν καθεξῆς ἡ μερῶν εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἁ γίαν Κ υριακὴν

μεταβαίνοντες. Τ αῦτα καὶ περὶ τούτων εἰπόντες, ἐπανακτέον ἡ μῖν τὸν λόγον εἰς τὴν

τῶν τῆς σελήνης ἐτῶν πακρίβωσιν.

Περὶ διαστολῆς τῶν τῆς σελήνης ἐτῶν, καὶ ὁ μάδος τῶν ἡ μερῶν.

Θʹ. Ε ἰσὶν οὖ ν τὰ ὅλα τῆς σελήνης ἔτη, καθὼ ς ἐῤ ῥέθη, ιθʹ. ζʹ μὲν τὰ τοὺ ς ἰσαρίθμους

ἐμβολίμους ἔχοντα μῆνας, ἤ γουν τὰ πὸ τπδʹ ἡ μερῶν. ιβʹ δὲ τὰ λεγόμενα κοινά,

τουτέστι τὰ πὸ τνδʹ. Αἱ δὲ πᾶ σαι τῶν αὐτῶν ιθʹ τῆς σελήνης ἐτῶν ἡ μέραι, τῇ

[col. 1228] συμπαραλήψει δηλαδὴ τῶν ἐμβολίμων μηνῶν, ἰσάριθμοι τυγχάνουσιν

ἡ μέραι αἱ τῶν ἡ λιακῶν ιθʹ. τουτέστι τῶν πὸ τξεʹ. Διὰ τοῦτο γὰρ οἱ ἑ πτὰ ἐμβόλιμοι

μῆνες προστίθενται τοῖς τῆς σελήνης ἔτεσιν, ἵ να ταῦτα κατὰ τὸν ριθμὸν τῶν ἡ μερῶν

νελλιπῶς ἔχειν ποιήσωσι πρὸς τὰ τοῦ ἡ λίου ἔτη. καὶ εἶναι μὴ μόνον ͵ϛ ψκϛ ʹ ἡ μερῶν,

λλὰ ͵ϛϡ λεʹ. Τ οσαῦται γὰρ αἱ τῶν ιθʹ ἡ λιακῶν ἐτῶν ἡ μέραι τυγχάνουσιν, οὐδὲ μιᾶ ς

περιττῆς οὔσης ἡ μέρας ἐν τῷ κύκλῳ τῆς ὅλης ἐννεακαιδεκαετηρίδος.

Πῶς ἡ ἐν τοῖς ἐμβολίμοις μησὶ περιττεύουσα μία ἡ μέρα ὑποτέμνεται, καὶ ἐν ποίῳ

ἔτει.

Ιʹ. Ε ἰ γὰρ καὶ ζʹ μῆνας ἐμβάλλομεν, τουτέστι σιʹ ἡ μέρας, αὐτῇ, τῆς τῶν καθ’ ἕκαστον

ἔτος αὐτῆς χάριν συλλείψεως ἕνδεκα ἡ μερῶν εἰς σθʹ μόνας θροιζομένων. λλά γε τὸ

τελευταῖον ἔτος, ἤ γουν τὸ ιθʹ, παρὰ μίαν ἡ μέραν διὰ τοῦτο γεγένηται, τνγʹ ὑπάρχον,

ἵ να ὑποτέμῃ τὴν ἐν τοῖς ἐμβολίμοις μησὶ περιττεύουσαν μίαν ἡ μέραν. Ἄ ρχεται μὲν

γὰρ πὸ τῆς δʹ τοῦ Ἀπριλίου μηνὸς, εἰς δὲ τὴν κβʹ τοῦ Μαρτίου περαιοῦται. Ἐξ οὗ

( τῆς τε) τῶν ἐμβολίμων ἡ ρτιότης τῇ ἰσαρίθμῳ τῶν ἡ μερῶν διασώ ζεται. καὶ ὁ τῆς

ὅλης ἐννεακαιδεκαετηρίδος κύκλος ἐν οὐδὲ μιᾷ ἡ μέρᾳ πλεονάζων εὑρίσκεται πρὸς

δεκαεννέα τοῦ ἡ λίου ἔτη τὸ σύνολον.

Ὅτι καὶ τοῖς πενταπλοῦσι καὶ ἑξαπλοῦσι τὰ τῆς σελήνης ἔτη ἡ περιττὴ ὑποτέμνεται,

κ ἂν ἄλλ ῳ ἔτει.

ΙΑʹ. Ὅθεν οἱ τὴν πεντάπλωσιν καὶ ἑξάπλωσιν ποιούμενοι τῶν τῆς σελήνης ἐτῶν

καὶ ο ὕτω τὴν αὐτῆς ἡμέραν ψηφίζοντες, ἐν ἑνδεκάτ ῳ κ κεῖνοι ἔτει, τῶν αὐτοῖς¹⁵²

ψηφιζομένων ἐτῶν, ὅπερ τεσσαρεσκαιδέκατόν ἐστιν ἡμῖν ριθμούμενον, τὴν ἐν τοῖς

ἐμβολίμοις περιττεύουσαν μίαν ἡμέραν λείπουσαν κέκτηνται¹⁵³. Τʹ γὰρ νγʹ ἡμερῶν

ὑπάρχει τὸ αὐτὸ ιαʹ ἔτος, ρχόμενον μὲν πὸ τῆς τριακάδος πρ ώτης τοῦ Δεκεμβρίου

μηνός, εἰς δὲ τὴν ιηʹ τοῦ αὐτοῦ καταλῆγον. Καὶ δῆλον ἐκ τοῦ τὸ δυοκαιδέκατον εἰς

τὴν πρ ώτην τοῦ Ἰανουαρίου τεσσαρεσκαιδεκάτην ἔχειν, κατὰ τὴν ἐκείνων ψῆφον, ὡς

ὑπάρχειν αὐτοῦ τὴν νεομηνίαν κατὰ τὴν ιθʹ τοῦ Δεκεμβρίου μηνός.

Τίνος χάριν πενταπλοῦσι τὰ τῆς σελήνης ἔτη, καὶ πῶς περὶ τὴν αὐτὴν σφάλλονται

ψῆφον. καὶ διὰ τί πρὸς τὸ παρ’ ἡμῖν ψηφιζόμενον ἔτος τὸ παρ’ αὐτοῖς διαλλάττει.

ΙΒʹ. Διεσπουδάσθη δὲ τούτοις τὴν τῆς λειπούσης παρενθήκην ποιήσασθαι κατὰ

τόνδε τὸν τρόπον. Ἐπειδὴ γὰρ αὐτοῖς λʹ ἡμερῶν ὁ τῆς σελήνης ψηφίζεται μήν, διὰ τοῦ

μίαν ἑξηκοστὴν ὑπὲρ ἑκάστης ἡμέρας τιθέναι καὶ συλλαμβάνειν, ἔδοξε καὶ ὑπὲρ ταύτης,

λέγω δὴ τῆς κατὰ τὸ ἑνδεκαιδέκατον ἔτος λειπούσης ἡμέρας, εʹ καθ’ ἕκαστον ἔτος

συνάγειν ἑξήκοντα. ὡς ἂν, διὰ τοῦ δυοκαιδεκάτου ταύτην θροίζοντες, ἐπὶ τὴν τούτου

πρ ώτην τὴν ἐκείνου τελευταίαν γάγωσιν. ἥτις ἐστὶν ἡ λεχθεῖσα τοῦ Δεκεμβρίου ιθʹ.

καὶ ἔστι μὲν ἡ αὐτὴ τοῦ μὲν τέλος, τοῦ δὲ ρχὴ κατὰ τήνδε τὴν ἐπινοηθεῖσαν ψῆφον

καὶ [col. 1229] μέθοδον, οὐ μὴν ληθεί ᾳ καὶ πράγματι. Πῶς γὰρ ἡ μία τὰς δύο, ἢ ντὶ

τῶν δύο ποιήσει ποτ’ ἄν; Τοῦτο γὰρ πρὸς τὸ μήχανον καὶ ἠλίθιον πάντη καθέστηκεν.

Ἐντεῦθεν ο ὖν καὶ περὶ τὴν τῆς σελήνης σφάλλονται ψῆφον, ναιρουμένης τῆς κριβοῦς

καταλήψεως ἐκ τῆς τῶν εʹ ἑξηκοστῶν συντελοῦς ἐπικτήσεως¹⁵⁴. Ἐπεὶ τὸ μὲν πὸ λʹ

το ὺς ταύτης μῆνας ποιεῖν, τὸ συνάγειν ὡς ἔφην μίαν ἑξηκοστὴν ὑπὲρ ἑκάστης ἡμέρας,

οὐκ ἔχει πλεονασμόν, οὐδὲ τοσούτων ἡμερῶν τὸν αὐτῆς μῆνα παρίστησιν. ἡ γὰρ εἰς

λʹ πάλιν, λλ’ οὐχὶ εἰς κθʹ ἥμισυ τῶν θροιζόμενων νάλυσις, τὸ προστεθὲν διὰ τῶν

ἑξηκοστῶν ἡμισημέριον ὑποτέμνουσα, πλείους ἔχειν οὐ παραχωρεῖ τῶν κθʹ ἡμίσεος.

τὸ δὲ τὰ εʹ κατὰ π ᾶν ἔτος συνάγειν ἑξηκοστά, τῆς κατὰ τὸ ἑνδέκατον ὑποτμηθείσης

χάριν ναπληρ ώσεως, διαμαρτεῖν πάντως ποιεῖ το ὺς ψηφίζοντας. Καὶ δῆλον ἐκ τοῦ

καὶ μετὰ ταύτην τὴν μίαν ἡμέραν ἐκ τῶν ὑπολοίπων ζʹ τῆς σελήνης ἐτῶν συναγόμενα

λεʹ ἑξηκοστὰ κατὰ τὸ τέλος τῆς ἐννεακαιδεκαετηρίδος ὡς περιττὰ δια ῤῥίπτεσθαι. Π ᾶν

δὲ κατά τι παρὰ τῶν ψηφιζόντων νοήτως ῥιπτόμενον τήν τε τοῦ ὅλου κύκλου κατὰ

τήνδε τὴν μέθοδον στασίαν¹⁵⁵ δηλοῖ, καὶ τῶν αὐτ ῇ κεχρημένων διελέγχει τὸ σφάλμα.

Λόγος γὰρ αὐτοῖς, ὡς εἶπον, ἐστὶ συναγαγεῖν μόνην τὴν μίαν ἐκείνην. οὐδεὶς δὲ περὶ

κριβείας τὸ σύνολον.

Διαλλάττει δὲ καὶ τὸ παρ’ αὐτοῖς ψηφιζόμενον ἔτος πρὸς τὸ παρ’ ἡμῖν κατὰ τὴν

ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν ριθμούμενον. ἐπειδὴ τοῖς πὸ Ἀδὰμ ἔτεσι ι ϛʹ προστιθέασιν.

Ἀλλὰ ταῦτα κατ’ ἐπιδρομὴν περὶ ἐκείνων εἰπόντες, εἰς τὸ προκείμενον ἐπανέλθωμεν,

τὴν αἰτίαν τρανοῦντες τῆς τῶν ἐμβολίμων ἐν τοῖς ἔτεσι τῆς σελήνης προσθήκης μηνῶν.

Τίς καὶ διὰ τί τῶν ἐμβολίμων μηνῶν ἡ ἐν τοῖς ἔτεσι τῆς σελήνης προσθήκη. καὶ

πόθεν εὶ τὸ πρῶτον ἄρχεται, καὶ ποῦ τὸ τελευταῖον λήγει.

ΙΓʹ. Λέγομεν οὖν, ὡς διὰ τοῦτο αὐτοῖς ἐνεβλήθησαν, ἵνα ἐξ ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ

μηνὸς ταῦτα ψηφίζεσθαι κανονισθῶσι, μὴ ἄλλως ἢ οὕτω παθεῖν τοῦτο δυνάμενα, διὰ

τὴν ἐφ’ ἑκάστου τῶν ἕνδεκα ὑστέρησιν ἡμερῶν, ὧν τὸ ἡλιακὸν ἔτος, οὐκ ἔχον τὴν

ἔλλειψιν, ἐξ ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ρχόμενον εὶ κανονίζεται. λέγω δὴ τοῦ ἐαρινοῦ

καὶ τὴν ἰσημερίαν ἔχοντος, ὅς ἐστι κατὰ μὲν Ῥωμαίους Ἀπρίλιος, κατὰ δὲ Μακεδόνας

Ξανθικός, κατὰ δὲ Αἰγυπτίους Φαρμουθί, κατὰ δὲ Ἑβραίους Νισάν, καὶ κατὰ τὸν

ζωοιακὸν ἥλιον ὁ λεγόμενος παρὰ τοῖς ἔξω Κριός. Ἐπειδὴ γὰρ καθ’ ἕκαστον ἔτος

αὐτοῖς ἡ σελήνη τῇ τῶν εἰρημένων ιαʹ ἡμερῶν ἐλλείψει τοσαύταις ὑποκαταβαίνουσα,

τὴν φ’ ἧς ἤρξατο ἡμέραν, οὐχ ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν κέκτηται ρχὴν μῆνα, δῆλον ὄντα

παρὰ τοὺς ἄλλους, λλὰ πάντας ἐπίσης, ἐκ τοῦ διὰ πάντων καθ’ εἱρμὸν ναποδίζειν.

ὡς σημείωτον ἐντεῦθεν ὑπάρχειν λοιπὸν τὴν τῶν αὐτῆς νεομηνίας ἐτῶν. Ἡ τεχνικὴ

ψῆφος αὕτη καὶ μέθοδος γέγονεν ἐπ’ αὐτῆς κατὰ τὴν τῶν ἑπτὰ ἐμβολίμων προσθήκην.

[col. 1232] ὡς ἂν ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ μηνός, ὥσπερ ὁ ἥλιος, οὕτω δὴ καὶ αὕτη

κανονίζηται καὶ ψηφίζηται. Καὶ οὐ τοῦτο μόνον, λλ’ ἵνα καὶ ὡς εἷς ἐνιαυτὸς ἡλίου

πάντοθεν ἑαυτῷ¹⁵⁶ τυγχάνων ἴσος καὶ ὅμοιος ὁ πᾶς τῆς ἐννεακαιδεκαετηρίδος κύκλος

δειχθῇ. ὡς πὸ τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸ αὐτὸ σημεῖον ρχόμενός τε καὶ περατούμενος. Οἷον

κατὰ μὲν τὸ πρῶτον ἔτος αὐτοῦ λαμβάνων εὶ τὴν ρχὴν ἐν τῇ τοῦ Μαρτίου μηνὸς

εἰκάδι τρίτῃ. κατὰ δὲ τὸ τελευταῖον, ἤγουν τὸ ἐννεακαιδέκατον, τὸ τέλος δεχόμενος

κατὰ τὴν τοῦ αὐτοῦ μηνὸς εἰκάδα δευτέραν. Ταῦτα οὖν καὶ περὶ ἐπακτῶν σελήνης καὶ

τῶν ἐμβολίμων.

Περὶ τοῦ Πασχαλίου μηνός.

ΙΔʹ. Δεῖ δὲ κατὰ τὸ κόλουθον ἐπισημήνασθαι καὶ αὐτὸν τὸν μῆνα τὸν εἴσω

ἑ αυτοῦ τὰς τῶν ὅλων τῆς σελήνης ἐτῶν νεομηνίας κεκτημένον, ὃ ν διὰ τοῦτο καί τινες

Πασχάλιον ὀνομάζουσι, πόθεν οὕ τος τὴν ρχὴν ἔχει καὶ ποῦ τὸ τέλος. Φαμὲν οὖ ν, ὡς

τὴν μὲν ρχὴν ἔχει κατὰ τὴν τοῦ Μαρτίου μηνὸς ηʹ, τὸ δὲ τέλος κατὰ τὴν τοῦ Ἀπριλίου

εʹ. Ἐξ ἐκείνης γὰρ μέχρι ταύτης μὴν ὑπάρχει σελήνης ὁ λόκληρος, τουτέστι κθʹ ἡ μέραι.

Διὰ τοιούτων γὰρ νίασι καὶ κατίασι τὰ ταύτης ἔτη κατὰ τὴν αὐτῶν νεομηνίαν ἔκ τε

τῆς τῶν ιαʹ ἡ μερῶν ἐκλείψεως, καὶ τῆς τῶν λʹ πάλιν ἐμβολῆς καὶ προσθήκης. Οὕ τω δὲ

καὶ αἱ ἐκ τῶν νεομηνιῶν αὖ θις προαγόμεναι τεσσαρεσκαιδεκαταῖαι, καθ’ ἃ ς Ἑ βραίοις

τὸ Πάσχα τελεῖται, κατὰ τὸν ἴσον ἐπαιρόμεναι καὶ καθιέμεναι τρόπον, τὴν μὲν ρχὴν

ἔχουσι κατὰ τὴν εἰκάδα πρώ την τοῦ Μαρτίου, τὸ δὲ τέλος κατὰ τὴν Ἀπριλίου ιηʹ. Ἀπ’

ἐκείνης γὰρ ἕως ταύτης κθʹ πάλιν ἡ μέραι τυγχάνουσιν. Ἔστι δὲ τὸ κατωτέραν πασῶν

τῶν νεομηνιῶν νεομηνίαν τεσσαρεσκαιδεκάτην ποιούμενον ἔτος σελήνης τὸ ἓ ξ καὶ

δέκατον. τὸ δὲ τὴν νωτέραν τὸ ηʹ.

Περὶ τῆς κατὰ τὸ νομικὸν Πάσχα ὑπερβάσεως, καὶ τῆς κατὰ Χριστὸν τελετῆς, ἐκ

ποίας αὕ τη, καὶ μέχρι ποίας ἡ μέρας κανονίζεται.

ΙΕʹ. Διόπερ ἡ μεῖς οἱ κατὰ χάριν ἐν « ζύμοις εἰλικρινείας» τὸ κατὰ Χριστὸν τὸν Θεὸν

ἡ μῶν ἠξιώ μενοι Πάσχα τελεῖν, ὡς μίαν μόνην ὑπερβαίνοντες ἡ μέραν, ὅτε Σ αββάτῳ

φθάνουσαν ἴδοιμεν τὴν εἰκάδα πρώ την τοῦ Μαρτίου μηνός, καθ’ ἣ ν συναντᾷ καὶ ἡ

ιδʹ τοῦ φθέγγους. καὶ ὡς πάλιν ζʹ ἡ μέρας ἡ νίκα Κ υριακῆς γινομένης εὕ ρωμεν τὴν τοῦ

Ἀπριλίου μηνὸς ιηʹ. εἰς ἣ ν ὁ μοίως καὶ ἡ καθ’ Ἑ βραίους ιδʹ τελεῖται πρώ του μηνός. ἐν

λʹ καὶ εʹ ταῖς πάσαις ἡ μέραις ( τοσαῦται γὰρ αἱ πὸ εἰκάδος δευτέρας Μαρτίου μέχρι

εἰκάδος πέμπτης Ἀπριλίου τυγχάνουσι) . κανονιζόμεθα τὸ σωτήριον Πάσχα τελεῖν. οὔτε

ἐκείνην ὑποκαταβαίνοντες, οὔτε μὴν ταύτην ὑπεραναβαίνοντες. διὰ τὴν ἐν ταύταις καὶ

εἴσω τούτων δεδομένην ἡ μῖν ἐκκλησιαστικὴν νομοθεσίαν τε καὶ παράδοσιν. Ἡμῖν μὲν

οὖ ν αἵ τε νεομηνίαι καὶ τεσσαρεσκαιδεκατῖαι τῶν τῆς σελήνης ἐτῶν ἐντεῦθεν καὶ οὕ τω

ψηφίζονται.[col. 1233]

Κατὰ¹⁵⁷ ποῖον Ῥωμαϊκὸν μῆνα τὸ Πασχάλιον κανονίζουσι καὶ πάντα τὰ τῆς σελήνης

ἔτη οἱ πενταπλοῦντες ταῦτα καὶ ἑξαπλοῦντες. καὶ πόθεν καὶ πῶς καὶ ποίοις ἔτεσι

πεντεκαιδεκάτην καὶ ἓξ καὶ δεκάτην ιδʹ ψηφίζουσι τοῦ καθ’ Ἑβραίους πρ ώτου μηνός.

Ιζʹ. Τοῖς δὲ πενταπλοῦσι ταῦτα καὶ ἑξαπλοῦσιν ἐξ ἄλλου Ῥωμαϊκοῦ μηνός, λέγω

δὴ τοῦ Δεκεμβρίου. πὸ γὰρ τῆς τούτου τετάρτης ποιούμενοι τὴν ρχὴν, τοῦ τὰς

ὅλας νεομηνίας εἴσω ἑαυτοῦ κεκτημένου μηνός, τὸ τέλος εἰς τὴν τοῦ Ἰανουαρίου

τίθενται πρ ώτην. κθʹ γὰρ π’ ἐκείνης μέχρι ταύτης εἰσι. Διόπερ ἐκ ταύτης δή, φημὶ

τῆς τοῦ Ἰανουαρίου πρ ώτης, π ᾶν σελήνης κανονίζοντες ἔτος, εἶτα διὰ τὸν τοῦ

Πάσχα ψῆφον, τὰ πὸ ταύτης μέχρι συμπληρ ώσεως τοῦ Μαρτίου τῶν 􀢯ʹ ἡμερῶν

ἰσάριθμα συνάγοντες ἑξεκοστά, μετὰ τὴν εἰς λʹ λύσιν τούτων δὴ τῶν τριῶν

μηνῶν, ἡμισημέριον αὐτοῖς καταλιμπάνεται, τουτέστι λʹ ἑξηκοστά. Τούτοις ο ὖν

τοῖς λʹ ἑξηκοστοῖς συνεμβάλλοντες καὶ τὰ κατ’ ἔτος ἕκαστον ἐκ τῶν εʹ ἑξηκοστῶν

συναγόμενα μόρια, καὶ ποιοῦντες ἡμέραν μίαν. τυχὸν δὲ καὶ πρός, ἄν περ, ὡς εἰκός,

καὶ μέχρι τινῶν ἡμερῶν τοῦ Ἀπριλίου τὴν ψῆφον ἐκτείνωσι. διὰ τὴν τοῦ Πάσχα

παρέκβασιν. Ἀνάγκη γὰρ καὶ τούτων συλλαμβάνειν τὰ ἑξηκοστά. Συμβαίνει πάντως

αὐτο ὺς τ ῇ τῆς μι ᾶς ἡμέρας ἢ καὶ δύο προσθήκῃ τὴν τοῦ πρ ώτου καθ’ Ἑβραίους μηνὸς

ιδʹ καὶ ιεʹ ἢ καὶ ι ϛʹ [ψηφίζεσθαι]. Καὶ ιεʹ μὲν ἐν τούτοις τοῖς ἔτεσιν, οἷον τ ῷ πέμπτ ῳ,

καὶ ἕκτ ῳ, καὶ ζʹ, καὶ ηʹ, καὶ θʹ, καὶ ιʹ, καὶ ιαʹ, καὶ ιβʹ, καὶ ιγʹ, καὶ ιδʹ, καὶ ιεʹ, καὶ ιζʹ¹⁵⁸, καὶ

ιθʹ. ἓξ καὶ δεκάτην δὲ ἐν τ ῷ ἰσαρίθμ ῳ ἔτει, οἷον τ ῷ ἓξ καὶ δεκάτ ῳ. συμφωνοῦσι δὲ

μόνον τεσσαρεσκαιδεκάτην καὶ αὐτοί τὴν δʹ καὶ ιʹ ψηφίζοντες ἐν μόνοις τοῖς εʹ ἔτεσι,

τ ῷ τε πρ ώτ ῳ παρ’ αὐτοῖς δηλαδὴ ψηφιζομέν ῳ, τετάρτ ῳ δὲ παρ’ ἡμῖν τυγχάνοντι,

καὶ τ ῷ δευτέρ ῳ, καὶ τ ῷ γʹ, καὶ τ ῷ δʹ, καὶ ιηʹ. Τούτων ο ὖν ο ὕτως ἐχόντων, ἡνίκα ἡ

Κυριακῆς ἡ δʹ καὶ ιʹ τοῦ πρ ώτου καθ’ Ἑβραίους συναντήσοι μηνός, πρὸς νάγκης

λοιπὸν εἰκάδι δευτέρ ᾳ τοῦ φέγγους καὶ εἰκάδι τρίτῃ γίνεσθαι τὸ κατὰ Χριστὸν

Πάσχα τούτοις παραλόγως ψηφίζεται διὰ τὴν εἰρημένην αἰτίαν. Ταῦτα καὶ περὶ

τοῦ Πασχαλίου μηνός, καὶ τῆς περὶ τὴν τεσσαρεσκαιδεκαταίαν πλάνης τῶν οὕ τω

ψηφιζόντων εἰρήσθω τὰ νῦν.

Περὶ τῶν Ἀδὰμ ἐτῶν, πόσα τε τυγχάνει καὶ πῶς δι’ αὐτῶν τοῦ τε ἡ λίου καὶ σελήνης

καὶ τοῦ βισέξτου τὸ ἐνιστάμενον ἔτος εὑρίσκεται.

ΙΖʹ. Ἀναγκαῖον δὲ πρὸς τούτοις εἰδέναι καὶ τὸν ριθμὸν τῶν πὸ Ἀδὰμ ἐτῶν.

Ε ἰσὶν οὖ ν κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ψῆφόν τε καὶ παράδοσιν μέχρι τῆς ἐνεστώ σης ιδʹ

ἰνδικτιῶνος, ἔτους λαʹ τῆς βασιλείας Ἡρακλείου τοῦ εὐσεβεστάτου ἡ μῶν βασιλέως,

ἔτη ͵ϛ ρλγʹ. Τῷ γὰρ ταῦτα μερίζειν καὶ ναλύειν γινώ σκεται τοῦ τε ἡ λίου, καὶ τῆς

σελήνης, καὶ τοῦ βισέξτου τὸ ἐνιστάμενον ἔτος. Οἷον τὸ μὲν τοῦ ἡ λίου ἔτος διὰ τοῦ

εἰς κηʹ μερίζειν. τισαῦτα γὰρ, τουτέστιν κηʹ, τὰ τοῦ ἡ λίου ἔτη καθέστηκε. τὸ δὲ τῆς

σελήνης ἔτος διὰ τοῦ εἰς ιθʹ πάλιν. ἐπειδὴ καὶ τὰ [col. 1236] ταύτης τοσαῦτα, καθὼ ς

ἔφην, εἰσίν. Οὕ τω δὲ καὶ τὸ τοῦ βισέξτου διὰ τοῦ εἰς τετράδα. Διὰ γὰρ τῆς ναλύσεως

τῶν πὸ Ἀδὰμ ἐτῶν γινώ σκεται τούτων ἕκαστον ἐκεῖνο σαφῶς ὑπάρχον τὸ ἰσάριθμον

τῶν ὑπολειπομένων ἐτῶν. Οἷον, εἰ μὲν ἓ ν πομένοι διὰ τῆς εἰς κηʹ, ἢ ιθʹ, ἢ εἰς τετράδα

ναλύσεως, ὅτι πρῶτόν ἐστι τὸ ἐνιστάμενον τοῦ ἡ λίου, ἢ τῆς σελήνης, ἢ τοῦ βισέξτου

κατὰ τήνδε τὴν ἐπινέμησιν ἔτος. εἰ δὲ δύο, ὅτι δεύτερον. οὕ τω δὲ καὶ γʹ, ἐὰν γʹ. καὶ

καθεξῆς μέχρι τῶν κηʹ, ἢ ιθʹ, ἢ τῶν δʹ ἐτῶν. Κ αὶ οὕ τω τὸ πρόσφορον καὶ ἐνιστάμενον

ἔτος ἑ κάστου τούτων διαγινώ σκεται.

Πῶς ἄ λλως τὸ ἔτος τοῦ ἡ λίου καὶ τῆς σελήνης καὶ τοῦ βισέξτου ψηφίζεται.

ΙΗʹ. Ἔστι δὲ πάλιν ταῦτα ψηφίζειν καὶ καθ’ ἕτερον τρόπον. Ε ἰ γάρ τις τὰ αὐτὰ

͵ϛ ρλγʹ ἔτη μερίσει εἰς φλβʹ ἔτη, εὑρήσει ιαʹ μὲν περιόδους πὸ φλβʹ ἐτῶν τετελεσμένας,

τὴν δὲ δυοκαιδεκάτην ἔχουσαν ἔτη σπαʹ. Τ αῦτα οὖ ν τὰ σπαʹ κατὰ τὸν ὅμοιον

τρόπον εἰς κηʹ διὰ τὸν ἥλιον, ἢ εἰς ιθʹ διὰ τὴν σελήνην, εἰς τέσσαρα διὰ τὸν βίσεξτον

μεριζόμενα, τούτων ἑ κάστου τὸ ἐνιστάμενον ἔτος ποιεῖ πάντως γινώ σκεσθαι. Τ ὰ δὲ

φλβʹ ἔτη κατὰ συμπλοκὴν γίνονται τῶν τε τῆς σελήνης ἐτῶν πρὸς τὰ τοῦ ἡ λίου, καὶ

τῶν τούτων πρὸς τὰ ἐκείνης. Ε ἴτε γὰρ τὰ ιθʹ τοῖς κηʹ συντεθῶσιν, εἴτε τὰ κηʹ τοῖς ιθʹ

συμπλακῶσι, τὸν ριθμὸν τῶν φλβʹ ἐτῶν ἐκπληροῦσιν. Οὕ τως οὖ ν δειχθέντος διά τε

τῶν πὸ Ἀδὰμ ἐτῶν, ἤ γουν τῶν ͵ϛ ρλγʹ, διά τε τῆς ἐνεστώ σης δυοκαιδεκάτης περιόδου,

τουτέστι τῶν σπαʹ, τοῦ τρόπου καθ’ ὃ ν τὸ ἐνιστάμενον τοῦ τε ἡ λίου καὶ τῆς σελήνης

καὶ τοῦ βισέξτου ἔτος γινώ σκεται. Προσήκει λοιπὸν ὑποδεῖξαι τὴν μέθοδον, ἐξ ἧ ς τὴν

κυριωτάτην ἡ μέραν τῆς παρεισβάσεως καὶ τῆς ναστάσεως ἐκ τοῦδε τοῦ κανονίου

συντόμως καταλαβεῖν.

Ἀπόδειξις τοῦ τρόπου, καθ’ ὅν τις τὸ Πάσχα καθ’ ἕκαστον ἔτος ψηφίζειν ἐκ τοῦδε

τοῦ κανονίου δυνήσεται.

ΙΘʹ. Ε ὑρισκομένου τοίνυν διὰ τῆς εὐκρινῶς νωτέρω ῥηθείσης ψήφου τοῦ

τε ἐνεστῶτος τῆς σελήνης ἔτους, φέρε εἰπεῖν ὡς ἐπὶ τοῦ εἰσιέναι μέλλοντος

πεντεκαιδεκάτου. τοῦτο γὰρ ὑπάρχει τὸ ἐν ᾧ μέλλει τὸ σωτήριον Πάσχα τελεῖσθαι

τοῖς πνευματικῶς ἑ ορτάζουσιν. εἶτα πάλιν καὶ τοῦ εἰσιέναι μέλλοντος ἔτους [ τοῦ

ἡ λίου]¹⁵⁹ γινωσκομένου, τουτέστι τοῦ πρώ του. τοῦτο γάρ ἐστι τὸ εἰσερχόμενον. δεῖ

κατὰ τάξιν ἐπιδεῖν ἐν τῷ δεξιῷ μέρει τοῦ κανονίου τὸ σελίδιον, ἐν ᾧ καταγέγραπται

τὸ αὐτὸ πεντεκαιδέκατον ἔτος. Κ αὶ εἰ μὲν αὐτὴν τὴν ναστάσιμον ἑ ορτὴν εἰδέναι

θέλομεν, τὸν καθ’ εὐθὺ τοῦ πεντεκαιδεκάτου τῆς σελήνης κείμενον ἔτους Ῥ ωμαϊκὸν

μῆνα ζητοῦμεν ἐν τῷ πλησιάζοντι τὸ τροχῷ κανονίῳ . καὶ τοῦτον εὑρίσκοντες Ἀπρίλιον

ὄντα, τὴν παρακειμένην αὐτῷ ποσταίαν, ἤ γουν τὴν πρώ την κρατοῦμεν. ἐπειδὴ κατὰ

ταύτην τὴν πρώ την τοῦ Ἀπριλίου μηνὸς ἡ διʹ¹⁶⁰ γίνεται τοῦ φέγγους, ἤ γουν τοῦ

πρώ του καθ’ Ἑ βραίους μηνός, λέγω δὴ τοῦ Νισάν. Κ ατὰ τὸ αὐτὸ ειʹ ἔτος εὶ τῆς

σελήνης καὶ ἐμβάλλομεν αὐτῇ τῇ πρώ τῃ τοῦ [col. 1237] Ἀπριλίου τὰς ἐπακτὰς τοῦ

εἰσιέναι μέλλοντος ἡ λιακοῦ ἔτους, ἤ γουν τοῦ πρώ του, τὸν ριθμὸν οὔσας ζʹ, καὶ ἐν

αὐτῷ τῷ πρώ τῳ ἔτει τοῦ ἡ λίου καταγεγραμμένας. Οὕ τως οὖ ν τὰς ηʹ μερίζομεν εἰς ζʹ.

καὶ ἐκ τῆς ὑπολιμπανομένης μιᾶ ς ἡ μέρας γινώ σκομεν τὴν ἑ βδομαδικήν, ὡς πρώ τη

καθέστηκεν ἡ πρώ τη τοῦ Ἀπριλίου μηνός, τουτέστιν ἁ γία Κ υριακή. καὶ ἐκ ταύτης

λοιπὸν εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἁ γίαν ὑπερτιθέμεθα Κ υριακὴν τὴν τῆς ναστάσεως ἑ ορτήν.

ἥτις ηʹ τοῦ Ἀπριλίου προδήλως ἐστίν. Ἐπειδὴ τὸ Ἑ βραϊκὸν Πάσχα, λέγω δὴ τὴν δʹ

καὶ ιʹ τοῦ φέγγους, ἤ γουν τοῦ πρώ του καθ’ Ἑ βραίους μηνός, ὑπερβαίνειν προσήκει

πάντως ἡ μᾶ ς, εἴτε Κ υριακῆς φθάσει, πρὸς τὴν ἄ λλην ἁ γίαν Κ υριακὴν μεταβαίνοντες,

εἴτε δευτέρας, εἴτε τρίτης εἰς τὴν αὐτὴν ὁ μοίως Κ υριακήν. εἰ δὲ Σ αββάτῳ, τῇ ἐπαύριον,

πεντεκαιδεκαταίας οὔσης τὸ τηνικαῦτα δηλαδὴ τῆς σελήνης. Ὥ σπερ οὖ ν ὁ πηνίκα

πάλιν πὸ Κ υριακῆς εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἁ γίαν Κ υριακὴν ποιούμεθα τοῦ Ἑ βραϊκοῦ

Πάσχα μετάβασιν, ἤ γουν τῆς δʹ καὶ ιʹ τοῦ φέγγους. περαιτέρω δὲ οὐδαμῶς. Κ αὶ ταῦτα

μὲν περὶ τοῦ Πάσχα.

Περὶ τῆς ιʹ τοῦ ἑ βδόμου μηνός, πῷ ς καὶ αὕ τη καταλαμβάνεται.

Κʹ. Ε ἰ δὲ τὴν ιʹ τοῦ καθ’ Ἑ βραίους ἑ βδόμου μηνὸς γνῶναι θελήσειέ τις, ἐν τῷ δεξιω-

τέρῳ, τουτέστι τῷ μετὰ τὸ Πάσχα διαγεγραμμένῳ κανονίῳ, τὸν πλησιάζοντα τῷ αὐτῷ τῆς

σελήνης εʹ καὶ ιʹ ἔτει Ῥ ωμαϊκὸν μῆνα σκοπείτω, λέγω δὲ τὸν Σ επτέμβριον. καὶ τὴν παρα-

κειμένην αὐτοῦ ποσταίαν κρατῶν, καʹ ὑπάρχουσαν, γνώ σεται μέν, ὡς κατ’ αὐτήν

ἐστιν εί κατὰ τὸ αὐτὸ ειʹ τῆς σελήνης ἔτος ἡ ιʹ τοῦ αὐτοῦ καθ’ Ἑ βραίους μηνός. Ε ἰ

δὲ καὶ τὴν ἑ βδομαδικὴν βουληθείη μαθεῖν ἡ μέραν, τῇ αὐτῇ τοῦ Σ επτεμβρίου μηνὸς

ποσταίᾳ, λέγω δὲ τῇ εἰκάδι πρώ τῃ, τὰς παρακειμένας πὸ συρικοῦ προσθετὰς

ἡ μέρας ἐπιβάλοι, μετὰ καὶ τῶν ἐπακτῶν τοῦ ἐνεστῶτος ἡ λίου ἔτους, οἷον ὡς ἐπὶ τοῦ

πρώ του ἔτους τὰς ζʹ ἡ μέρας. καὶ οὕ τω τὰς ὅλας, ἤ γουν τὰς λδʹ, εἰς τὰς ζʹ μερίσει,

καὶ ἐκ τῶν ὑπολιμπανομένων ἓ ξ ἰσάριθμον εἴσεται πάντως οὔσαν τὴν ἑ βδομαδικήν,

τουτέστι Παρασκευήν. Κ ατὰ ταῦτα δὲ χρήσεταί τις καὶ ἐφ’ ἑ κάστῳ ἔτει τῶν ἐκ δεξι-

ῶν τεταγμένων τοῦ κανονίου, βουλόμενος μαθεῖν εἴτε τὴν δʹ καὶ ιʹ τοῦ καθ’ Ἑ βραίους

πρώ του μηνός, εἴτε τὴν τοῦ ἑ βδόμου δεκάτην. ἥντινα ιʹ τοῦ ἑ βδόμου μηνὸς οὐ τελετῆς

μᾶ λλον εἰς αὐτὴν γινομένης ἡ μῖν ( οὐδὲ γὰρ τελεῖται τὸ σύνολον) διεγράψαμεν, ἢ

τῶν οὐδὲν γνοεῖν θελόντων χάριν φιλομαθείας. Τ αῦτα καὶ περὶ τῶν ἐκ δεξιῶν τοῦ

κανονίου κειμένων.

Περὶ τῆς τῶν ἁ γίων νηστειῶν παρεισβάσεως, πῶς καὶ ταύτην κατὰ πᾶ ν ἔτος

γινώ σκομεν.

ΚΑʹ. Ε ἰ δὲ καὶ τὴν παρείσβασιν τῶν ἁ γίων νηστειῶν εἰδέναι θελήσειέ τις, ἐκ τῆς ἐξ

εὐωνύμων διαγραφῆς τὸ κατὰ διάμετρον τοῦ ειʹ τῆς σελήνης ἔτους, τοῦ ὄντος ἐκ δεξιῶν,

σκοπήσει δι’ κριβείας ἐξ ριστερῶν τὸ διʹ τῆς σελήνης ἔτος διαγεγραμμένον. Ε ἴπομεν γάρ,

ὡς τέλει τοῦ ἐνεστῶτος ἔτους ἡ παρείσβασις τελεῖται τῶν ἁ γίων νηστειῶν. Ε ὑρίσκων οὖ ν

τὸ αὐτὸ δʹ καὶ ιʹ τῆς σελήνης ἔτος, τὸν παρακείμενον Ῥ ωμαϊκὸν μῆνα σκοπήσει, τουτέστι

τὸν Φεβρουάριον, καὶ τούτου τὴν ποσταίαν λαμβάνων πλησίον αὐτοῦ τεταγμένην,

[col. 1240] ἤ γουν τὴν δʹ, καὶ ἐμβάλλων αὐτῇ τὰς παρακειμένας πὸ συρικοῦ προσθετὰς

δʹ ἡ μέρας, καὶ τὰς τοῦ εἰσιέναι μέλλοντος ἡ λιακοῦ ἔτους, φημὶ δὲ τοῦ πρώ του, τὰς ζʹ

ἡ μέρας, ἤ γουν ἐπακτάς. ναλύσει τὰς ὅλας, εʹ καὶ ιʹ τὸν ριθμὸν οὔσας, εἰς τὸν ζʹ. Κ κ

τῆς πομενούσης μιᾶ ς ἡ μέρας πρώ την εἴσεται τὴν τῆς ἑ βδομάδος ἡ μέραν ὑπάρχουσαν,

ἤ γουν ἁ γίαν Κ υριακήν, τὴν λεχθεῖσαν τοῦ Φεβρουαρίου μηνὸς τετάρτην. Ἐξ ἧ ς ἐπὶ τὴν

ἄλλην ὑπερτιθέμενος ἁγίαν Κυριακήν, κατ’ ἐκείνην, ἑνδεκάτην τοῦ αὐτου Φεβρουαρίου

τυγχάνουσαν, εὑρήσει τελουμην πάντως κατὰ τὸ παρὸν δʹ καὶ ιʹ ἔτος τὴν ποκρε ώσιμον

ἑορτήν. Προσήκει γὰρ τὴν ἴσην μετάστασιν τηρεῖν καὶ ἐπὶ τῆς παρεισβάσεως ἐν τ ῷ εὐωνύμ ῳ

κανονί ῳ τῆς ἐν τ ῷ δεξι ῷ γινομένης ἡμῖν, κατὰ τὴν δʹ καὶ ιʹ τοῦ καθ’ Ἑβραίους πρ ώτου μηνός,

ἔκ τε Κυριακῆς, καὶ δευτέρας, καὶ τρίτης, καὶ ἁπλῶς Σαββάτου ἐπὶ τὴν ἑξῆς ἁγίαν Κυριακὴν

μεταβαίνοντας. Ο ὕτως ο ὖν καὶ ἐπὶ παντὸς ἄλλου σελήνης ἔτους τὴν παρείσβασιν δέον

ψηφίζειν. Οἷον, ἵν’ ἐπιτόμως καὶ α ὖθις σαφηνισθ ῇ, τὸ ἔτος τηρεῖν. εἶτα τὸν Ῥωμαϊκὸν μῆνα

καὶ τούτου τὴν ποσταίαν. καὶ ἐμβάλλειν αὐτ ῇ τὰς πὸ συρικοῦ παρακειμένας προσθετάς,

καὶ μὴν καὶ τὰς ἐπακτὰς τοῦ ἐνεστῶτος ἡλιακοῦ ἔτους. Ταῖς γὰρ αὐταῖς ἐπακταῖς ἑνὸς καὶ

τοῦ αὐτοῦ ἡλιακοῦ ἔτους, οἷον καὶ ἐνεστῶτος, ἐφ’ ὅλων ἐν τ ῷδε τ ῷ κανονί ῳ τεταγμένων

κεχρῆσθαι προσήκει μηνῶν, ταῖς αὐτῶν ποσταίαις ταύτας ἐμβάλλοντας μετὰ τῶν πὸ

συρικοῦ προσθετῶν. Καὶ ο ὕτω μερίζειν εἰς τὸν ζʹ, καὶ ἐκ τῶν πομενουσῶν τὴν ἑβδομαδικὴν

ἡμέραν γιν ώσκειν. ἐκ ταύτης δὲ λοιπὸν μεταβαίνειν ἐπὶ τὴν ἑξῆς ἁγίαν Κυριακήν.

Τίς ἡ ὀφειλομένη γενέσθαι παρατήρησις ἐν τ ῷ εὐωνύμ ῳ τοῦ κανονίου κατὰ π ᾶν

βίσεξτον.

ΚΒʹ. Ἐκεῖνο δὲ μόνον ἐν τ ῷ εὐωνύμ ῳ προσήκει τηρεῖν κανονί ῳ. ἵν’, ὅτε βίσεξτον

συμφθάσῃ, τὰς παρακειμένας τ ῇ ποσταί ᾳ τῶν μηνῶν προσθετὰς πὸ συρικοῦ ἡμέρας

ποιήσωμεν παρὰ τὴν μίαν ἐπ’ αὐτοῦ ψηφιζομένου ἔτους. Οἷον εἰ μὲν μία ἐστὶν ἡ προσθετή,

εἰς τὸ μηδ’ ὅλως βάλλειν αὐτήν, λλὰ μόνην τὴν ποσταίαν τοῦ Ῥωμαϊκοῦ μηνὸς καὶ τὰς

ἐπακτὰς τοῦ ἡλίου, καὶ ο ὕτως μερίζειν εἰς τὸ ζʹ. εἰ δὲ δʹ εἰσὶν αἱ πὸ συρικοῦ προσθεταί,

τρεῖς ντὶ δʹ βάλλειν, λλὰ μηδαμῶς τὰς δʹ. Γίνεται δὲ τοῦτο δι’ ὑφαίρεσιν τῆς ἐξ αὐτοῦ

τοῦ βισέξτου περιττευομένης μι ᾶς ἡμέρας, ὡς ἂν μὴ δι’ αὐτῆς σφαλῶμεν περὶ τὴν τῆς

ἑβδομαδικῆς ἡμέρας ἐξεύρεσιν ἐν τοῖς δυσὶ Ῥωμαϊκοῖς μησί, τ ῷ τε Ἰανουαρί ῳ καὶ τ ῷ

Φεβρουαρί ῳ. Μετὰ γὰρ τὴν τούτου περαίωσιν τὸ βίσεξτον ψηφίζεται, λλ’ οὐδαμῶς πρὸ

ταύτης. Ἔσται δὲ τοῖς τὴν ἑβδομαδικὴν κριβῶς ἐκ τοῦδε τοῦ κανονίου διερευνῶσιν

ἡμέραν, ὅτε μὲν οὐκ ἔστι βίσεξτον, μι ᾶς καὶ τῆς αὐτῆς κατάληψις, ἔν τε τ ῷ τῆς παρεισβάσεως

κανονί ῳ, λέγω δὲ τ ῷ ἐξ εὐωνύμων κειμέν ῳ, καὶ τ ῷ τοῦ Πάσχα. τουτέστι Κυριακῆς καὶ

Κυριακῆς, ἢ δευτέρας καὶ δευτέρας, καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁμοίως ἡμερῶν. Ὅτε δὲ βίσεξτόν

ἐστιν, οὐ τῆς αὐτῆς καὶ μι ᾶς, λλὰ τῆς μετὰ τὴν μίαν ἐν τ ῷ εὐωνύμ ῳ ψηφιζομένης. οἷον

Κυριακῆς ἐν τ ῷ εὐωνύμ ῳ, φέρε εἰπεῖν, ἐν τ ῷ δεξι ῷ δευτέρα πάντως εὑρίσκεται. δευτέρας

δὲ πάλιν ἐκεῖ, τρίτη προδήλως ἐνταῦθα. ο ὕτω δὲ καὶ Σάββατον [col. 1241] ἐὰν συμφθάσῃ,

Κ υριακὴ προδήλως ἐν τῷ δεξιῷ κανονίῳ ψηφίζεται. Ἡ γὰρ προσθήκη τῆς τοῦ βισέξ-

του ἡ μέρας τὴν τῆς μιᾶ ς ὑπόβασιν ἐν τῷ εὐωνύμῳ ποιεῖ. Δεῖ οὖ ν ὁ πηνίκα διὰ τὸ βίσεξτον

Σ αββάτῳ πίπτουσαν ἴδοιμεν τήν τε τοῦ Ἰ ανουαρίου καὶ Φεβρουαρίου μηνὸς ποσταίαν, ἐν

αὐτῷ τῷ εὐωνύμῳ . Κ υριακῆς δὲ τὴν τοῦ Μαρτίου καὶ Ἀπριλίου μηνὸς ἐν τῷ δεξιῷ κανονίῳ.

Ἐν τούτῳ μὲν τὰς ζʹ μεταβαίνειν ἡ μέρας. ὡς πὸ δευτέρας εἰς Κ υριακὴν φερομένους. ἐν

ἐκείνῳ δὲ τὰς ηʹ μεθίστασθαι πάντως, ὡς πὸ Κ υριακῆς εἰς Κ υριακὴν γομένους. ἵ να μετὰ

τὰς ηʹ διακριβωθῇ κατ’ ἐκείνην τὴν Κ υριακὴν ὁ ριζομένη δεόντως ἡ τῆς παρεισβάσεως

ἑ ορτή. Κ ατὰ τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον ἡ ἐν τῷ εὐωνύμῳ μετάθεσις παραλλάττει πρὸς τὴν ἐν

τῷ δεξιῷ γινομένην μετάστασιν. ὅτι καὶ μέχρις ὀγδόης ἡ μέρας ἐκτείνεται διὰ τὸ βίσεξτον,

τῆς ἐν τῷ δεξιῷ μηδαμῶς τὰς ζʹ διερχομένης, λλ’ ἕως αὐτῶν καὶ μόνον ὁ ριζομένης. Τ αῦτα

καὶ περὶ τῆς κατὰ τὸ βίσεξτον ὀφειλούσης γενέσθαι παρατηρήσεως.

Περὶ τῶν ἐπακτῶν τοῦ ἡ λίου. τίνες αὗ ται τυγχάνουσι, καὶ διὰ τί ταύταις

προσχρώ μεθα.

ΚΓʹ. Ὡ ς ἂ ν δὲ μηδὲ ὁ περὶ τῶν τοῦ ἡ λίου λόγος ἡ μῖν νεξέταστος πομείνοι,

λέγομεν ἐπακτὰς εἶναι τῶν τοῦ ἡ λίου ἐτῶν τὰς πὸ τῆς ἑ βδομαδικῆς ἡ μέρας, ἐξ ἧ ς

τὸ ἡ λιακὸν ἔτος πάρχεται, κατὰ ναποδισμὸν λειπούσας ἐν τῇ αὐτῇ ἑ βδομάδι μέχρι

τῆς πρώ της, ἤ γουν τῆς ἁ γίας Κ υριακῆς. Οἷον φέρε εἰπεῖν ὡς ἐπὶ τοῦ ἐνεστῶτος κηʹ

ἔτους. Ἤ ρξατο γὰρ κατὰ τὴν πρώ την τοῦ Ἀπριλίου μηνός, πὸ ἑ βδόμης, ἤ γουν

Σ αββάτου ἡ μέρας. Τ ὰς οὖ ν διελθούσας τῆς αὐτῆς ἑ βδομάδος ἕως τῆς Κ υριακῆς

ἐπακτὰς κέκτηται, τουτέστι τὴν Παρασκευήν, τὴν εʹ, τὴν δʹ, τὴν γʹ, τὴν βʹ, καὶ αὐτὴν

τὴν ἁ γίαν Κ υριακήν. ὡς ἐντεῦθεν ἓ ξ ὑπάρχειν τὰς αὐτοῦ τοῦ κηʹ ἔτους ἐπακτάς. Ὅ θεν

ἐπειδὴ τὸ εἰσιέναι μέλλον, φημὶ δὲ τὸ πρῶτον, πὸ πρώ της ἄ ρχεται, τουτέστιν ἁ γίας

Κ υριακῆς, ζʹ ἡ μέρας, ἤ γουν τὰς πὸ Σ αββάτου μέχρι τῆς διελθούσης ἁ γίας Κ υριακῆς

ριθμουμένας ἐπακτὰς κέκτηται. Ὁ μοίως δὲ καὶ τὸ δεύτερον ἔτος, ὅτιπερ ἐκ τῆς κατὰ

τὴν ἑ βδομάδα δευτέρας ἡ μέρας ἄ ρχεται, μόνην τὴν μίαν, τουτέστι τὴν ἁ γίαν Κ υριακήν,

ἐπακτὴν κέκτηται. ὡς οὐκ ἄ λλην ἡ μέραν ἢ μόνην αὐτὴν τὴν Κ υριακὴν κατὰ τὴν αὐτὴν

ἑ βδομάδα προηγησαμένην ἔχον. Τ αύτας δὲ τὰς ἡ μέρας τηροῦμεν, ἵ ν’ ἑ βδομαδικῶς,

τουτέστιν πὸ ρχῆς ἑ βδομάδος, πᾶ ν ἡ λιακὸν ἔτος κανονίσωμεν, εἰς εὕ ρεσιν τῆς

ἑ βδομαδικῆς ἡ μέρας. ὁ πηνίκα ταύτην καὶ τῆς ἑ κάστου μηνὸς ποσταίαν βουληθῶμεν

μαθεῖν. Ε ἰ μὴ γὰρ οὕ τως τοῦτο, πὸ τῆς κατὰ τὴν ἑ βδομάδα πρώ της ἡ μέρας, ἤ γουν

ἁ γίας Κ υριακῆς, πᾶ ν ἡ λιακὸν ἔτος κανονισθῇ, μήχανον τὴν ἑ βδομαδικὴν ἡ μέραν ἐν

οἱῳ δήποτε καταλαμβάνειν μηνὶ τοὺ ς ψηφίζειν ἐθέλοντας. Οἷόν τι λέγω τὸ παρόν, ὡς

ἔφην, κηʹ ἔτος, Σ αββάτῳ λαβὸν τὴν ρχήν. εἰ μὴ τὰς πρὸ τοῦ Σ αββάτου ἓ ξ ἡ μέρας τῇ

πρώ τῃ τοῦ Ἀπριλίου μηνὸς ἐπεβάλομεν, οὐκ ἂ ν Σ άββατον οὖ σαν αὐτὴν ἐγινώ σκομεν.

Ἐπειδὴ γὰρ εἰς Παρασκευὴν τὴν κατάληξιν ἔσχε τὸ διελθὸν κζʹ ἔτος, αἱ ἰσάριθμοι

τῆς Παρασκευῆς ἡ μέραι, λεκτικαὶ μὲν ἐκείνου τυγχάνουσιν εἰς αὐτὴν περαιωθέντος,

τουτέστιν δὲ ἐπακταί, διὰ τὸ ἐπάγεσθαι τῇ πρώ τῃ τοῦ Ἀπριλίου καὶ ταύτῃ διασημαίνειν

τὴν ἑ βδομαδικὴν ἡ μέραν, φ’ ἧ ς τὸ αὐτὸ κηʹ ἔτος πήρξατο. Οὕ τως γὰρ ἥ τε κατὰ

τὴν ἑ βδομαδικὴν ἁ ρμονίαν φυλάττεται πάντως συνέχεια, καὶ ἡ τῶν ἡ λιακῶν ἐτῶν

ὡς πὸ ρχῆς ἑ βδομάδος, ἤ γουν πρώ της ἡ μέρας, κανονίζεται κίνησις. Ἐξ οὗ περ οὐδὲ

μία τοῖς ψηφίζειν ἐθέλουσι γίνεται πλάνη πρὸς τὴν ἐν οἱῳ δήποτε μηνὶ ποσταίαν τῆς

ἑ βδομαδικῆς ἡ μέρας κατάληψιν. [col. 1244]

Πῶς τὴν ἑ βδομαδικὴν ἡ μέραν εἰς ἑ κάστου μηνὸς ποσταίαν ἐστὶν εὑρεῖν.

ΚΔʹ. Τῷ αὐτῷ γὰρ τρόπῳ καὶ εἰς τὴν ἑ κάστου μηνὸς ποσταίαν κεχρῆσθαι προσήκει

τὴν ἑ βδομαδικὴν ἐρευνῶντας, ᾧ περ κεχρήμεθα καὶ εἰς τὴν τοῦ Ἀπριλίου πρώ την.

Οἷον τὰς ἐπακτὰς ἐπιβάλλειν τοῦ ἐνεστῶτος ἡ λιακοῦ ἔτους ταῖς π’ αὐτῆς τῆς πρώ της

τοῦ Ἀπριλίου μέχρι τῆς ἐν οἱῳ δήποτε μηνὶ ζητουμένης ἡ μῖν ποσταίας, καὶ τὰς ὅλας

εἰς τὸν ἑ πτὰ μερίζειν. καὶ ἐκ τῶν πομενουσῶν ἰσάριθμον οὖ σαν γινώ σκομεν τὴν τῆς

ἑ βδομάδος ἡ μέραν.

Ἢ πάλιν καὶ κατ’ ἄ λλον τρόπον, αὐτάς τε τὰς ἐπακτὰς μόνας, καὶ τὰς μετὰ τὰς κηʹ

τῶν μηνῶν περιττάς. οἷον τοῦ Ἀπριλίου τὰς δύο, καὶ Μαΐ ου τὰς γʹ, καὶ τῶν καθεξῆς

ὁ μοίως, ἄ χρις οὗ ἐὰν θέλωμεν ψηφίζειν μηνός. εἶτα τὴν ζητουμένην ἡ μῖν ἐν αὐτῷ

ποσταίαν ἐκείναις ἐμβάλλοντες, εἰς τὸν ζʹ πάλιν μερίζομεν. καὶ ἐκ τῶν πομηνουσῶν

τὴν ἑ βδομαδικὴν πάντως εὑρίσκομεν. Τ αύτης οὖ ν ἕνεκεν τῆς αἰτίας ἐπακτὰς ἔχειν

λέγονται τὰ τοῦ ἡ λίου ἔτη, καὶ διὰ ταύτην αὐταῖς προσηκόντως κεχρήμεθα.

Ποῖα τῶν τοῦ ἡ λίου ἐτῶν νέπακτα τυγχάνει.

ΚΕʹ. Ὅ θεν τὰ πὸ Κ υριακῆς ρχόμενα ἔτη, οἷον τὸ πρῶτον, τὸ ἕβδομον, τὸ

δυοκαιδέκατον, το ιηʹ, νέπακτα λέγομεν, διὰ τὸ μηδὲ μίαν ἡ μέραν προηγουμένην

ἔχειν. Οὐκ ἔστι γὰρ πρὸ τῆς πρώ της ἄ λλην εὑρεῖν. Ἐπεὶ ἐπακτὰς τὸ ἡ λιακὸν ἔτος κατὰ

τὸ τῆς σελήνης ἔτος οὐ κέκτηται. Οὐδὲ γὰρ ὑστεροῦν ὑπάρχει πρὸς τὰς τξεʹ, καθάπερ

ἐκεῖνο τὰς ιαʹ. δι’ ἃ ς καὶ τὴν τῶν ἑ πτὰ ἐμβολίμων δέχεται προσθήκην μηνῶν ὁ τῆς

ἐννεακαιδεκαετηρίδος κύκλος. Ἀλλὰ μόνον τοῦ τὴν ἑ βδομαδικὴν ἐν τοῖς δυοκαίδεκα

μησὶν ἡ μέραν ψηφίζεσθαι, κατὰ τὴν ἐν ρχῇ τῶν ἡ λιακῶν ἐτῶν τῆς ἑ βδομαδικῆς

ἁ ρμονίας συνέχειάν τε καὶ παρατήρησιν. Τ αῦτα καὶ περὶ τῶν ἐπακτῶν τοῦ ἡ λίου.

Περὶ τῶν προσθετῶν. τίνες τε καὶ πόθεν αὐταὶ τυγχάνουσιν.

Κζ ʹ. Αἱ δὲ προσθεταὶ ἡ μέραι, αἵ τινες πὸ συρικοῦ γεγραμμέναι εἰσίν, ἃ ς καὶ

συνεμβάλλειν ταῖς ἐπακταῖς τοῦ ἡ λιακοῦ ἔτους εἰρήκαμεν τῇ ποσταίᾳ τῶν Ῥ ωμαϊκῶν

μηνῶν, καὶ οὕ τως ποιεῖσθαι τὴν εἰς τὸν ζʹ μερισμόν, τοῦτον ἔχουσι τὸν λόγον. Διττῶς

τῆς ἑ βδομαδικῆς ἡ μέρας, ὡς ἐδείχθη, ψηφιζομένης. κατά τε τὴν τῶν ὅλων ἄ θροισιν

ἡ μερῶν, οἷον πὸ τῆς πρώ της τοῦ Ἀπριλίου μέχρις αὐτῆς τῆς τοῦ ζητουμένου μηνὸς

ποσταίας, κατά τε τὴν τῶν μετὰ τὰς κηʹ περιττῶν ἡ μερῶν διακράτησιν. ταύτας δὴ

τὰς περιττὰς μέχρι μὲν Σ επτεμβρίου μηνὸς ιγʹ εὑρισκομένας, μέχρι δὲ Ὀ κτωβρίου

ιεʹ. τῶν ιγʹ φελόντας τὰς ζʹ, τὰς ϛ ʹ¹⁶¹ ἐν τῷ Σ επτεμβρίῳ διὰ συρικοῦ κατετάξαμεν.

Ὡ σπεροῦν καὶ τῶν ιεʹ τὰς δύο τελοῦντες ἑ βδομάδας, ἤ γουν τὰς ιδʹ ἡ μέρας, τὴν μίαν

πὸ συρικοῦ διεγράψαμεν ἐν τῷ Ὀ κτωβρίῳ . ταὐτὸν γάρ ἐστι τάς τε ιγʹ [col. 1245]

καὶ τὰς ιεʹ τηρῆσαι, καὶ μόνας τὰς ϛ ʹ καὶ τὴν αʹ, ἐν τοῖς αὐτοῖς δύο κατατάξαι μησὶ

τῆς ἑ βδομαδικῆς ἡ μέρας χάριν εὑρέσεως. κατὰ τὴν συμπαράληψιν δηλονότι τῶν

ἐπακτῶν τοῦ ἐνεστῶτος ἡ λιακοῦ ἔτους, ὁ ποῖον δ’ ἂ ν εἴη τὸ ψηφιζόμενον. εἴτε

πρῶτον, εἴτε δεύτερον, μέχρις ἁ πλῶς τοῦ κηʹ ἔτους. Ὁ δὲ αὐτὸς καὶ περὶ τῶν δʹ καὶ

μιᾶ ς πὸ συρικοῦ προσθετῶν ἡ μερῶν λόγος ἐστὶν ἔν τε Μαρτίῳ καὶ Φεβρουαρίῳ

καὶ Ἰ ανουαρίῳ κατατεταγμένων. εἰ καὶ διὰ προσθήκης ἡ μερῶν ὁ ἑ βδομαδικὸς¹⁶²

αὐτῶν λόγος καὶ κανὼ ν γέγονε ἐναντίως τοῖς ἐξ φαιρέσεως κανονιζομένοις μησίν.

οἷον τῷ Σ επτεμβρίῳ καὶ Ὀ κτωβρίῳ . καθότι τοῦ ἐλθόντος ἡ λιακοῦ ἔτους ἐκεῖνοι

λογίζονται καὶ εἰσίν. Οὐ γὰρ ἄ λλως ἢ οὕ τως ἔμελλον ἂ ν ἐκ τοῦ ἐνεστῶτος, ἤ γουν

τῶν αὐτοῦ ἐπακτῶν, ψηφίζεσθαι καὶ τὴν ἑ βδομαδικὴν ἡ μέραν δήλην ἐθέλουσι

παριστᾷ ν. Λυσιτελεῖ γὰρ πάντως εἰς τὸ τὴν μετὰθεσιν πὸ Κ υριακῆς, καὶ βʹ, καὶ

τρίτης, καὶ τῶν καθεξῆς εἰς τὴν ἄ λλην ἁ γίαν Κ υριακὴν ποιήσασθαι ἐν τῷ δεξιῷ καὶ

εὐωνύμῳ κανονίῳ . τὸ μέν, ὡς εἴρηται, διὰ τὴν εἴσοδον τῶν ἁ γίων νηστειῶν, ἤ γουν τὴν

ποκρεώ σιμον ἑ ορτήν, τὸ δὲ διὰ τὸ σωτήριον Πάσχα. Τ αῦτα καὶ περὶ τῶν πὸ συρι

κοῦ προσθετῶν ἡ μερῶν, ὡς ἂ ν διὰ πάντων τῆς κατὰ τόδε τὸ κανόνιον ἐξηγήσεως

τρανωθείσης ἡ τῶν ἐν αὐτῷ κειμένων κατάληψιν ῥᾳ δία γένηται τοῖς φιλοπόνοις.

Περὶ τῶν ἐπακτῶν τῆς σελήνης. πῶς αὗ ται ψηφίζονται.

ΚΖʹ. Τ ούτων δὲ οὕ τως εἰρημένων, δεῖ περὶ τῶν ἐν τῷ εὐωνύμῳ κανονίῳ τεταγμένων

ἐπακτῶν τῆς σελήνης καὶ αὖ θις ἐπαναλαβεῖν, καὶ δεῖξαι πῶς αὗ ται ψηφίζονται. Χρὴ

τοίνυν τὸ ἐνιστάμενον τῆς σελήνης ἔτος ἑ νδεκαπλασιάσαι. οἷον ὡς ἐπὶ τοῦ παρῶντος

δʹ καὶ ιʹ. καὶ τὰς ἐκ τοῦ πολυπλασιασμοῦ συναγομένας ἡ μέρας ρνδʹ ποιῆσαι παρὰ δύο

ἡ μέρας, διὰ τὸ πρῶτον τῆς σελήνης ἔτος θʹ μόνον ἐπακτὰς ἔχειν. καὶ οὕ τως εἰς τὸν λʹ,

διὰ τοὺ ς ἐμβολίμους μῆνας, ταύτας μερίσαι, λέγω δὲ τὰς ρνβʹ. καὶ τὰς ὑπολειπομένας,

τουτέστι τὰς δύο ἡ μέρας, ἐπακτὰς ἔχειν τὸ τῆς σελήνης ἔτος γινώ σκεται. ἃ ς καὶ

διαγεγραμμένας ἔχει τὸ αὐτὸ δʹ καὶ ιʹ ἔτος ἐν τῷ δε τῷ κανονίῳ. Οὕ τως οὖ ν καὶ ἐπ’

ἄ λλου παντὸς ἔτους σελήνης προσήκει ποιεῖν. Αὗ ται δὲ ἐπακταὶ ἡ μέραι τυγχάνουσιν,

ἃ ς τὸ ἔτος τῆς σελήνης πάντη τε καὶ πάντως ἔχον εὑρίσκεται κατὰ τὴν τριακάδα

πρώ την τοῦ Μαρτίου μηνός. Ἐπειδὴ ταύτας εὶ δέον ἐστὶν εἰδέναι πόσαι τυγχάνουσι.

λυσιτελοῦσι γὰρ εἰς τὸ τὴν ποσταίαν τῆς σελήνης ἐν ἑ κάστῳ τῶν δυοκαίδεκα μηνῶν

ψηφίζεσθαι καὶ εὑρίσκεσθαι.

Πῶς ἐν ἑ κάστῳ μηνὶ τῆς σελήνης ποσταίαν εὑρίσκομεν.

ΚΗʹ. Οἷον τὰς πὸ τῆς πρώ της Ἀπριλίου μέχρι τῆς ζητουμένης ἐν οἱῳ δήποτε μηνὶ

Ῥ ωμαϊκῷ ποσταίας ἡ μέρας θροίζομεν. Κ αὶ ταύτας ἐπιβάλλομεν τὰς εἰρημένας τῆς

σελήνης ἐπακτάς. ἃ ς ἔχουσα, καθὼ ς ἔφην, εὑρίσκεται κατὰ τὴν εἰρημένην τριακάδα

πρώ την τοῦ Μαρτίου μηνός. Κ αὶ εἰς τὰς κθʹ ἥμισυ τὰς ὅλας μερίζομεν. καὶ τὰς

πομενούσας ἔχουσαν τὴν σελήνην γινώ σκομεν. Τ αῦτα καὶ περὶ τῆς τῶν ἐπακτῶν τῆς

σελήνης μεθόδου τε καὶ εὑρέσεως.[col. 1248]

Περὶ τῶν ἐπακτῶν τοῦ ἡ λίου. πῶς καὶ αὗ ται ψηφίζονται.

ΚΘʹ. Δεὶ δὲ καὶ περὶ τῶν ἡ λιακῶν ἐπακτῶν γνωρίσαι, πῶς καὶ ταύτας ἐστὶ

καταλαβεῖν. Χρὴ τοίνυν τῷ ἐνισταμένῳ ἡ λιακῷ ἔτει, φέρε εἰπεῖν ὡς ἐπὶ τοῦ παρόντος

κηʹ ἔτους, ἰσαρίθμους αὐτῷ κρατεῖν ἡ μέρας, παρὰ μίαν μόνην ἡ μέραν. τουτέστιν

κζʹ ἡ μέρας, ἰσάριθμα δὲ τέταρτα παρ’ οὐδὲ ἓ ν τέταρτον αὖ θις συμπαραλαμβάνειν.

τουτέστιν κηʹ δδʹ, ἅ περ ποιοῦσιν ἡ μέρας προδήλως ἑ πτά. Κ αὶ οὕ τως τὰς ὅλας, ἤ γουν

τὰς λδʹ, μερίζειν εἰς τὴν ζʹ, διὰ τὰς ἑ βδομάδας. Κ αὶ τὰς ὑπολοίπους, τουτέστιν τὰς ϛ ʹ

ἡ μέρας, ἐπακτὰς ἔχον γινώ σκεται τὸ αὐτὸ κηʹ ἔτος. ἃ ς ἐν αὐτῷ καὶ διεγράψαμεν ἐν

τῷ δε τῷ κανονίῳ, καθὰ καὶ τοῖς λοιποῖς τὰς προσφόρους. Οὕ τως οὖ ν καὶ ἐπ’ ἄ λλου

παντός ἐστι ποιεῖν εἰς εὕ ρεσιν τῶν αὐτοῦ ἐπακτῶν.

Πῶς καὶ ἴσας, καὶ περιττὰς λλήλων ἐπακτὰς ἔχουσι τὰ τοῦ ἡ λίου ἔτη.

Λʹ. Ἕ καστον μὲν γὰρ ἔτος ἡ λίου μίαν τέταρτον κέκτηται ἐπακτήν, οὐκ ἄ λλην

οὖ σαν τὸ σύνολον ἢ τὴν μετὰ τὰς νβʹ ἑ βδομάδας περιττεύουσαν ἐκ τῶν τξεʹ, δʹ

ἡ μερῶν. δύο δέ, καὶ γʹ, καὶ δʹ, καὶ μέχρις ἁ πλῶς τῶν ζʹ λέγεται ἔχειν διὰ τὴν ἐξ

λλήλων εἰς ἄ λληλα γινομένην ταύτης δὲ τῆς μίας τέταρτον παραπομπήν τε καὶ

αὔξησιν. Ἕ ως γὰρ τῆς ἑ βδομαδικῆς συμπληρώ σεως, ἤ γουν τῶν ζʹ ἡ μερῶν, καθ’

εἱρμὸν ἐν τοῖς ἔτεσιν αὐξανομένη πάλιν πάρχεται. Κ αθότι δὲ βίσεξτόν ἐστι, καὶ ἐκ

τῶν τετάρτων τῆς τετραετηρίδος θροισθεῖσα μία ἡ μέρα, κατ’ ἐπίκτησιν¹⁶³ ταύτης

περιττή πως ἡ τῶν ἐπακτῶν τοῦ διαδεχομένου ἔτους ἐπαύξησις γίνεται, δύο ἡ μέρας

ντὶ μιᾶ ς προσλαμβάνοντος. ὡς ἔστιν ἰδεῖν ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ προκειμένου κηʹ. Τ έσσαρας

γὰρ ἔχοντος τοῦ πρὸ αὐτοῦ, τουτέστι τοῦ κζʹ, ἓ ξ τοῦτο διὰ τὴν ἐκ τῶν τετάρτων

θροισθεῖσαν ἡ μέραν ἐκτήσατο. Ὅ θεν οὐδὲ εἰς τὴν αὐτὴν ἡ μέραν, ἐξ ἧ ς πέρξατο, καὶ

κατήλεξε τὸ λεχθὲν κζʹ ἔτος. Ἐπειδὴ διὰ μὲν τῶν τξεʹ εἰς τὴν ἐξ ἧ ς πήρξατο καταλήγει

πάντως. οἷον πὸ Κ υριακῆς εἰς Κ υριακήν, ἢ δευτέρας εἰς δευτέραν. Διὰ δὲ τῶν τξϛ ʹ

εἰς τὴν μετὰ τὴν φ’ ἧ ς ἡ μέραν πήρξατο. τουτέστιν πὸ Κ υριακῆς εἰς δευτέραν, ἢ

πὸ ταύτης εἰς τρίτην, καὶ ἑ ξῆς ὁ μοίως. Διὰ ταῦτά τοι προσήκει ποιεῖσθαι τοῦ ἡ λίου

ἐπακτῶν τὴν παρατήρησιν, καὶ ταύτας ψηφίζειν κατὰ τὸν ποδειχθέντα τρόπον. Οἷον,

ἵ να καὶ πάλιν εἴπομεν, τὰς ἰσαρίθμους αὐτοῦ τοῦ ἐνισταμένου ἡ λιακοῦ ἔτους, οἷον δ’

ἂ ν εἴη τὸ ψηφιζόμενον, λαμβάνειν ἡ μέρας παρὰ μόνην μίαν ἡ μέραν, καὶ τὰ ἰσάριθμα

τέταρτα παρ’ οὐδὲ ἓ ν τέταρτον, καὶ μερίζειν εἰς τὸν ζʹ. καὶ τὰς ὑπολοίπους ἐπακτὰς ἔχον

εὑρίσκεται πάντως αὐτὸ τὸ εἰς τὴν ζήτησιν ἡ μῖν παρακείμενον ἔτος. Τ ὰς ἰσαρίθμους δὲ

τοῦ ἔτους ἡ μέρας παρὰ μίαν ἡ μέραν ποιεῖν εἴπομεν, ἐπειδὴ τὸ πρῶτον ἔτος τέταρτον

εἰς ἐπακτὴν ἔχον καταγέγραπται, διὰ τὸ πὸ πρώ της, ἤ γουν ἁ γίας Κ υριακῆς, αὐτὸ

κανονίζεσθαι. Πᾶ ν γὰρ ἔτος πὸ Κ υριακῆς ρχόμενον, ὡς νωτέρω λέλεκται, οὐδὲ

μίαν ἐπακτὴν τὸ σύνολον κέκτηται, πλὴν ἴσως ποστημορίων τινῶν. οἷον [col. 1249]

τετάρτου, ἢ ἡ μίσεως, ἢ ἡ μίσεως τετάρτου. ἅ περ οὐδαμῶς συντελοῦσιν εἰς ἑ βδομαδικῆς

ἡ μέρας ἐξεύρησιν, ἕως ἂ ν διὰ τῆς τετραετηρίδος ἡ μέραν μίαν ποιήσωσιν.

Πῶς ἄ λλως τάς τε τοῦ ἡ λίου καὶ τῆς σελήνης ἐπιτηρῆσαι δυνατόν ἐστιν ἐπακτάς.

ΛΑʹ. Κ αὶ ἵ να συντόμως εἴπω περί τε τῶν τοῦ ἡ λίου καὶ τῆς σελήνης ἐπακτῶν, καὶ

τῆς τούτων ῥᾳ δίας καταλήψεως, ἡ μὲν σελήνη, ἤ γουν τὸ κατ’ αὐτὴν ἐνιστάμενον

ἔτος, τοσαύτας ἐπακτὰς ἔχει πάντως εί, ὅσας ἡ μέρας εὑρίσκεται κεκτημένη κατὰ

τὴν τριακάδα πρώ την τοῦ Μαρτίου μηνός. Ὁ δὲ ἥλιος, ἤ γουν τὸ ἐνιστάμενον αὐτοῦ

ἔτος, ἰσαρίθμους κέκτηται πάντως εὶ τὰς οἰκείας ἐπακτὰς τῇ ἑ βδομαδικῇ ἡ μέρᾳ, εἰς ἣ ν

καταντῆσαν τὸ πρὸ αὐτοῦ ἔτος ἐπεραιώ θη κατὰ τὴν λεχθεῖσαν τριακάδα πρώ την τοῦ

αὐτοῦ Μαρτίου μηνός. Τ αῦτα καὶ περὶ ἐπακτῶν ἡ λίου καὶ τῆς τούτων εὑρέσεως.

Περὶ τῆς κατὰ σάρκα τοῦ Σ ωτῆρος γεννήσεως, τοῦ τε βαπτίσματος, καὶ τοῦ

πάθους, ποίῳ γεγόνασιν ἡ λίου καὶ σελήνης ἔτει καὶ ποίᾳ ἡ μέρᾳ τῆς ἑ βδομάδος.

ΛΒʹ. Τ ούτων οὕ τως εἰρημένων, τῶν ναγκαιοτάτων ἐστὶν ἐπισημήνασθαι καὶ τὸ

τῆς κοσμογενείας ἔτος, ἐν ᾧ τὴν ὑπερκόσμιον ἐν κόσμῳ πεποίηται σάρκωσιν ἐκ ἁ γίας

Θεοτόκου καὶ εὶ Παρθένου Μαρίας ὁ Κ ύριος ἡ μῶν καὶ Θεὸς Ἰ ησοῦς Χριστός. Ἦ ν

οὖ ν τὸ τηνικαῦτα ͵ εφαʹ ἔτος, κατὰ τὴν ἐν δέλτοις ἱεροῖς ναγραφὴν τῶν πὸ Ἀδὰμ

ριθμουμένων ἐτῶν. Ἐν τοῦτο γὰρ ὅ τε εὐαγγελισμὸς γέγονε τῆς Παρθένου, καὶ ἡ ἐξ

αὐτῆς αὐτοῦ ἄ φθορος καὶ πανάγαθος γέννησις. Ἔτος δὲ ἦ ν ἡ λίου τὸ ιγʹ, σελήνης τὸ ιʹ,

ἡ μέρα δὲ τῆς ἑ βδομάδος τοῦ μὲν εὐαγγελισμοῦ βʹ, τῆς δὲ γεννήσεως δʹ. Οὕ τω δὲ καὶ τὸ

πάμφωτον αὐτοῦ καὶ ὑπέρφωτον βάπτισμα τῷ ͵ εφλʹ γέγονεν. Ἔτος δὲ ἦ ν ἡ λίου μὲν ιηʹ,

σελήνης δὲ εʹ, ἡ μέρα δὲ τῆς ἑ βδομάδος γʹ. Πάλιν δὲ τὸ σωτήριον αὐτοῦ πάθος, ἤ γουν

ἡ σταύρωσις, τῷ¹⁶⁴ ͵ εφλδʹ. Ἔτος δὲ ἦ ν ἡ λίου μὲν ιηʹ, σελήνης δὲ εʹ, ἡ μέρα δὲ προδήλως

Παρασκευή. ὡς εἶναι τὰ πὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως αὐτοῦ μέχρι τῆς νῦν ἐνισταμένης

ἰνδικτιῶνος, ἔτους λαʹ τῆς βασιλείας Ἡρακλείου τοῦ εὐσεβεστάτου ἡ μῶν βασιλέως,

ἔτη χλγʹ. Τ ὰ δὲ πὸ τοῦ σωτηρίου βαπτίσματος καὶ τοῦ πάθους, δῆλα πάλιν ἐκ τούτων

καθέστηκεν, ὡς τὰ μέν εἰσιν χδʹ, τὰ δὲ χαʹ.

Διὰ τί διαφόρῳ τῷ τῆς ἰνδικτιῶνος ἔτει τὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Κ υρίου κανονίζεται

ἔτος. καὶ πῶς ἡ ἰνδικτιώ ν, καὶ πόθεν ψηφίζεται.

ΛΓʹ. Ἐφ’ ἑ κάστου δὲ τούτων τὴν ἐπινέμησιν, ἣ ν ἰνδικτιῶνα οἱ Ῥ ωμαῖοι

προσαγορεύουσιν, διάφορον οὖ σαν εὑρίσκομεν. ὡς διαφώ νως ταύτης ψηφιζομένης

ἔκ τε τῶν πὸ Ἀδὰμ ἐτῶν καὶ τῶν φ’ οὗ γέγονεν αὗ τη. Γέγονε δὲ κατὰ τοὺ ς

ἱστοριογραφοῦντας πὸ Αὐγούστου Κ αίσαρος, τῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ.

Τ ότε δὲ ἦ ν τῆς κοσμογενείας τὸ ͵ ευξʹ. ἅ περ, εἰς τὸν ιεʹ λυόμενα, τὸ τέλος τῆς ἰνδικτιῶνος

παρίστησιν, ἤ γουν αὐτὸ ιεʹ ἔτος. ἐν ᾧ ταύτης ἐκεῖνος κατὰ τὸ δόξαν θέμενος τὴν

ρχήν, πρῶτον τὸ τελευταῖον πεποίηκεν. Ὡ ς ἐντεῦθεν ἓ ν ἔτος προτρέχειν λοιπὸν τὴν

πὸ δευτέρου ἔτους τῆς βασιλείας Αὐγούστου [col. 1252] ψηφιζομένην ἰνδικτιῶνα τῆς

πὸ κτίσεως κόσμου ψηφιζομένης, κατὰ τὴν τῶν πὸ Ἀδὰμ ἐτῶν εἰς τὸν ιεʹ γενομένην

νάλυσιν. Ὅ θεν καὶ ταύτην μὲν τὴν ψῆφον ἔτος ἰνδικτιῶνος ιαʹ ἦ ν, ἐν ᾧ γέγονεν ἡ

κατὰ σάρκα τοῦ Σ ωτῆρος γέννησις. κατ’ ἐκείνην δὲ ιβʹ, διὰ τὸ ἓ ν προλαμβάνειν ἔτος.

Οὕ τω δὲ καὶ τὸ πανίερον βάπτισμα ιʹ καὶ ιαʹ, καὶ τὸ σωτήριον πάθος ιδʹ καὶ ιεʹ. Τῷ

γὰρ μγʹ τῆς βασιλείας Αὐγούστου τὴν καθ’ ἡ μᾶ ς ὡς ἄ νθρωπος πεποίηται γέννησιν ὁ

πρὸ τῶν αἰώ νων ἐκ Πατρὸς γεννηθεὶς ὡς Θεός. Τ ὰ οὖ ν μβʹ μεριζόμενα παρὰ τὸν ιεʹ,

ιβʹ τῆς ἰνδικτιῶνος ἔτει γεγενῆσθαι, καθὼ ς ἔφην, παριστᾷ τοῦ Κ υρίου τὴν γέννησιν.

ὥ σπερ οὖ ν καὶ ἐν ιαʹ πάλιν τὰ ͵ εφαʹ μεριζόμενα εἰς τὸν αὐτὸν ριθμόν. Ἔστι δὲ διὰ

μφοτέρων τῶν ψήφων καὶ τὸ νῦν ἐνιστάμενον τῆς ἰνδικτιῶνος ἔτος κατὰ τὸν ὅμοιον

τρόπον εὑρεῖν. Οἷον τοῖς μὲν πὸ Ἀδὰμ διὰ τὴν εἰρημένην αἰτίαν κατὰ πρόσθεσιν ἑ νὸς

ἔτους γενομένους ͵ϛ ρλδʹ, καὶ εἰς τὸν ιεʹ λυομένοις. τοῖς δὲ πὸ βʹ ἔτους τῆς βασιλείας

Αὐγούστου μόνοις οὖ σι τὸν ριθμὸν χοδʹ, καὶ εἰς τὸν αὐτὸν ριθμὸν μεριζομένοις. ἐξ

ἑ κατέρων γὰρ ιδʹ γινώ σκεται τὸ νῦν ἐνιστάμενον. Τ οῦτο δὲ καὶ ἐπ’ ἄ λλου παντὸς ποιεῖν

προσήκει τοὺ ς τὸν ἑ κάστου τῆς ἰνδικτιῶνος ἔτους διασκοπεῖν ἐθέλοντας ριθμόν.

Περὶ τοῦ κατὰ τὸν Ζ αχαρίαν χρηματισμοῦ, καὶ τῶν τοῦ Ἰ ωάννου καὶ Σ ωτῆρος ἐτῶν.

ΛΔʹ. Προσήκει δὲ καὶ τὸν περὶ Ἰ ωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ γενόμενον χρηματισμὸν

τῷ Ζ αχαρίᾳ, οὗ πρόσθεν ἐμνήσθημεν, ἐν τάξει δι’ κριβείας ὑπομνηματίσαι, κατὰ

ποῖον οὗ τος ἡ λίου καὶ σελήνης γέγονεν ἔτος. Κ αὶ τοῖς μὲν ἐπιοτατοῦσι δῆλον τοῦτο

καθέστηκεν, ὡς ἑ κάτερον τὸ πρὸ τῆς τοῦ Σ ωτῆρος ὑπάρχει γέννησις. οἷον ἡ λίου μὲν

τὸ ιβʹ, σελήνης δὲ τὸ θʹ, μὴν δὲ κατὰ Ῥ ωμαίους Σ επτέμβριος ἦ ν, εἰκάδα ζʹ ἔχων, ἡ μέρα

τῆς ἑ βδομάδος εʹ. Τ ὸ γὰρ τῆς αὐτοῦ τοῦ Ἰ ωάννου γεννήσεως τὸ αὐτὸ ἦ ν ἡ λίου τε

καὶ σελήνης ἔτος, ἐν ᾧ γέγηνεν ἡ τοῦ Σ ωτῆρος γέννησις. εἰς ὃ μὴν προδήλως ἕτερος,

Ἰ ούνιος ὤ ν, καὶ εἰκάδα δʹ ἔχων, ἡ μέρα δὲ τῆς ἑ βδομάδος βʹ. Πάλιν δὲ τὸ τῆς αὐτοῦ

τελειώ σεως, ἤ γουν ποτομῆς, ἡ λίου μὲν τὸ ζιʹ, σελήνης δὲ τὸ δʹ, μὴν δὲ Αὔγουστος,

εἰκάδα θʹ ἔχων, ἡ μέρα τῆς ἑ βδομάδος γʹ. Ὡ ς εἶναι τὰ μὲν κατὰ σάρκα τοῦ Σ ωτῆρος

ἔτη λγʹ, ἡ μέρας πθʹ. τὰ δὲ Ἰ ωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ ἔτη λγʹ, ἡ μέρας ξζʹ, ἐλάττους κβʹ

τυγχάνουσαι πρὸς τὰς τοῦ Σ ωτῆρος ἡ μέρας.

Ἀλλ’ ἔχων, θεοφύλακτε δέσποτα, τούτων ἐπιτόμως ὑποδειχθεῖσαν τὴν εἴδησιν,

ντέχου τῆς τῶν ἱερῶν τοῦ Σ ωτῆρος ἡ μῶν τελετῶν ἱερᾶ ς πανηγύρεως. ἵ να ἑ ξῆς

διαδόχως σε διαδεχομένην τὴν ἐν οὐρανοῖς μετ’ γγέλων τε χοροστασίαν καὶ

πανήγυριν, εὐχαῖς καὶ πρεσβείαις τῆς πανενδόξου καὶ χράντου δεσποίνης ἡ μῶν

Θεοτόκου καὶ εὶ Παρθένου Μαρίας, καὶ πάντων τῶν ἁ γίων. Ἀμήν.

Ἐξήγησις τοῦ δευτέρου κανονίου.

Αʹ . Ἐπειδὴ προεστειλάμεθα κατὰ τάξιν εἰς τὴν ἤδη γενομένην ἐξήγησιν ἐν τίσι καὶ

πόσοις ἔτεσι τῆς [col. 1253] σελήνης πεντεκαιδεκάτην ἢ ἑξκαιδεκάτην τὴν τοῦ πρώτου

καθ’ Ἑβραίους μηνὸς τεσσρεσκαιδεκάτην ψηφίζουσι οἱ ταῦτα, λέγω δὲ τὰ τῆς σελήνης,

ἔτη πενταπλοῦντες καὶ ἑξαπλοῦντες, οὐκ ἐπεσημηνάμεθα δὲ ποῖα κατ’ αὐτοὺς καὶ

πόσα [ἐπὶ] Κυριακῆς ἔχει τὴν τοιαύτην ιεʹ καὶ ιϛʹ. ἐξ οὗ λοιπὸν εἰκάδι βʹ καὶ εἰκά

δι γʹ τοῦ φέγγους τὸ κατὰ Χριστὸν κανονίζουσι Πάσχα, μηδαμῶς ὑφ’ ἡμῶν

οὕτως τηρουμένου. οὐ γὰρ θέμις ἡμᾶς τὴν εἰκάδα αʹ ὑπεραναβῆναι, ὥσπερ οὐδὲ

τὴν ιεʹ ὑποκαταβῆναι, συνεῖδον κανονίῳ τινὶ καὶ ταύτην διασημᾶναι, περιέχοντι

πάντα δι’ κριβείας, οὐχὶ τὰ μιᾶς ἐννεακαιδεκαετηρίδος μόνον ἔτη, λλὰ τῶν κηʹ

ἐννεακαιδεκαετηρίδων, ἐξ ὧν ἡ πᾶσα τῶν φλβʹ ἐτῶν πληροῦται περίοδος. [col. 1256]

[Περὶ τοῦ τροχοῦ.]

Βʹ. Ἔστιν οὖν ἡ τοῦ κανονίου διαγραφὴ τοιαύτη. Κατὰ τὸ μέσον αὐτοῦ τροχὸν ἔχει

μέγαν. ἑκατέρωθεν δὲ δύο κανόνια. Καὶ ὁ μὲν τροχὸς κέκτηται ζώνας ἐννέα, τουτέστι

κύκλους. οἱ δὲ κύκλοὶ ταῦτα καθ’ εἱρμὸν περιέχουσιν. Οἷον ὁ μὲν πρῶτος, ἤγουν ὁ

ἐξώτερος, τὰ κηʹ τοῦ ἡλίου ἔτη, οὐκ πὸ πρώτου ἔτους ἔχοντα τὴν ρχήν, λλὰ

τρισκαιδεκάτου, καὶ τεσσαρεσκαιδεκάτου, καὶ τῶν καθεξῆς. ὁ βʹ τὰς τῶν ἐτῶν ἐπακτάς.

ὁ γʹ τὰ κατὰ τὴν τετραετηρίδα βίσεξτα. ὁ δʹ τὰ κηʹ τοῦ ἡλίου ἔτη πάλιν, πὸ πρώτου

ἔτους ἔχοντα τὴν ρχήν. Διὰ τοῦτο δὲ κατὰ μὲν τὸ πρώτον κύκλον πὸ γʹ καὶ ιʹ, κατὰ

τὸν δʹ δὲ πὸ πρώ του τὰ κηʹ τοῦ ἡ λίου κατετάγησαν ἔτη, ἵ να εὐσημείωτον γένηται τοῖς

φιλομαθέσιν, ὡς τὸ παρ’ ἐκείνοις ψηφιζόμενον αʹ τοῦ ἡ λίου ἔτος παρ’ ἡ μῖν ἐστι γʹ καὶ ιʹ,

καὶ τὸ βʹ, δʹ καὶ ιʹ, καὶ τὰ λοιπὰ κατὰ τὸν ὅμοιον τῆσδε τῆς διαστολῆς τρόπον. Ἀνωτέρω

δὲ τούτων ὡς λεθῆ τὰ κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν ψηφιζόμενα κατετάξαμεν.

Τ αῦτα μὲν ἐν τοῖς τέσσαραι τοῦ τροχοῦ κύκλοις. οἱ δὲ τούτων ἐντὸς διαγεγραμμένοι

εʹ κύκλοι τὰ τῶν εἰρημένων κηʹ ἐννεακαιδεκαετηρίδων τῆς σελήνης περιέχουσαν ἔτη.

ἐν οἷς εἰς πρώ την ἡ μέραν, ἤ γουν ἁ γίαν Κ υριακήν, εʹ καὶ ιʹ ἢ ϛ ʹ καὶ ιʹ ἐκεῖνοι τὴν δʹ καὶ

ιʹ ψηφίζουσι τοῦ καθ’ Ἑ βραίους πρώ του μηνός. Δηλοῦται δὲ κατὰ τάξιν ἡ μὲν πρώ τη

τῆς σελήνης ἐννεακαιδεκαετηρὶς διὰ τοῦ πρώ του κατὰ τὸν ἥλιον ἔτους τοῦ εἰς τὸν

τέταρτον ἐγγεγραμμένου κύκλον, μεθ’ ὅν, ὡς ἔφην, τὰ αὐτὰ τῆς σελήνης διεγράφησαν

ἔτη. ἡ δὲ βʹ διὰ τοῦ βʹ, καὶ ἁ πλῶς αἱ πᾶ σαι διὰ τῶν ὑπερκειμένων τοῦ ἡ λίου ἐτῶν.

Τ ούτοις γὰρ εἰς τὴν τῶν ἰσαρίθμων ἐννεακαιδεκαετηρίδων συνεχρησάμεθα σημασίαν,

ἵ να μὴ διὰ ταύτας ἄ λλον διαγράψωμεν κύκλον. Πέντε δὲ μόνον κύκλοις τὰ ἑ κάστης

ἐννεακαιδεκαετηρίδος [col. 1257] τετηρήκαμεν ἔτη. ἐπειδὴ οὐδὲ μιᾷ περαιτέρω τῶν

εʹ ἐτῶν εἰς Κ υριακὴν ἡ μέραν συναντῶσαν εὑρήκαμεν τὴν παρ’ ἐκείνοις ψηφιζομένην

εʹ καὶ ιʹ ἢ ϛ ʹ καὶ ιʹ, εἰς ἣ ν καθ’ ἡ μᾶ ς δʹ καὶ ιʹ ψηφίζεται, λλ’ ἢ ἐν ἑ νί, ἢ δυσίν, ἢ τρισίν,

ἢ τέσσαρσιν, ἢ εʹ. πλείω δὲ οὐδαμῶς. Κ ατὰ πᾶ σαν μὲν γὰρ ἐννεακαιδεκαετηρίδα ἔν τε

τοῖς δεκατρισὶν ἔτεσιν εʹ καὶ ιʹ, καὶ τῷ ἑ νὶ ἓ ξ καὶ ιʹ τὴν δʹ καὶ ιʹ, ὡς ἔφην, ψηφίζουσιν. Οὐκ

ἔστι δὲ εἰς Κ υριακὴν ἡ μέραν. Ἐξ οὗ κἂ ν εἰ περὶ τὴν τῆς σελήνης σφάλλονται ἡ μέραν,

λλά γε περὶ τὸ κατὰ Χριστὸν οὐ διαμαρτάνουσιν Πάσχα δ * * * * τοῦ τελεῖσθαι

μέχρι τῆς τοῦ φέγγους εἰκάδος αʹ. ἣ ν οὐχ ὑπερβαίνουσιν, πὸ δευτέρας τὴν εʹ καὶ ιʹ

ψηφίζοντες ὥ σπερ οὐδὲ πὸ γʹ τὴν ϛ ʹ καὶ ιʹ. Ἐπεὶ ταύτην, λέγω δὲ τὴν ϛ ʹ καὶ ιʹ, ἐὰν πὸ

τῆς κατὰ τὴν ἑ βδομάδα δευτέρας ψηφσωσίν, ὑπερβαίνουσι πάντως. ιϛ ʹ γὰρ καὶ ϛ ʹ κβʹ

ποιοῦσιν. Διὸ καὶ τὰ οὕ τως παρ’ αὐτοῖς ψηφιζόμενα τῆς σελήνης ἔτη ἐσημειωσάμεθα

διὰ βʹ στιγμῶν. Ὁ μοίως δὲ καὶ τὰ ἐν οἷς εἰς Κ υριακὴν τὴν εἰρημένης ϛ ʹ καὶ ιʹ τηροῦσι,

διὰ τριῶν στιγμῶν. Κ αὶ οὕ τως ὁ περὶ τῶν στιγμῶν λόγος τῶν ἐνόντων τισὶν ἔτεσι

τῆς σελήνης, ἐξ ὧ ν ἡ διαστολὴ γίνεται τῶν ἐν οἷς εἰκάδι βʹ, καὶ ἐν οἷς εἰκάδι γʹ, καὶ ἐν

οἷς πρὸ τοῦ Ἑ βραϊκοῦ Πάσχα τὸ κατὰ Χριστὸν παρὰ τὸ εἰκὸς κανονίζουσιν. Ἐν γὰρ

τοῖς τὰς δύο στιγμὰς ἔχουσι τοῦτο ποιοῦσιν, εἰς Κ υριακὴν ἡ μέραν τὴν παρ’ ἡ μῖν γʹ¹⁶⁵

καὶ ιʹ, εʹ καὶ ιʹ αὐτοὶ τοῦ φέγγους ψηφίζοντες. Ε ἰς ἣ ν ὅσον μὲν δι’ αὐτὴν τὴν εʹ καὶ ιʹ

ἑ ορτάζειν ὤ φελον, τοῦτό γε τοῦ κανόνος ἐγχωροῦντος ποιεῖν, ὅσον δὲ διὰ τὴν δʹ καὶ

ιʹ τῇ ἑ ξῆς, ἤ γουν τῇ βʹ τῆς ἑ βδομάδος ὑπάρχουσαν, πρὸ τοῦ καθ’ Ἑ βραίους Πάσχα τὸ

κατὰ Χριστὸν ἐλέγχονται κανονίζοντες, καὶ περὶ τὴν ληθῆ ψῆφον διαμαρτάνοντες. Ε ἰ

γὰρ καὶ ἡ συνέμπτωσις τοῦ κατὰ Χριστὸν πρὸς τὸ Ἑ βραϊκὸν διαβάλλεται Πάσχα, τί δ’

ἄ ν τις εἴποι περὶ τῆς προεμπτώ σεως; Σ υμβαίνει δὲ αὖ θις ἐκείνους τὸ ἴσον τελεῖν, κἂ ν

τοῖς τὸ ******* ἔτεσιν. Ἐν τούτοις γὰρ πεντεκαίδεκα ********* τὴν τῆς εἰς Κ υριακὴν

ἡ μέραν ψηφί[ ζοντες] ********** τοῦ νομικοῦ Πάσχα. Ὡ ς ἂ ν τοίνυν **** δῆλα καὶ

ταῦτα τοῖς ἐντυγχάνουσι ****** μόνῃ στιγμῇ διεσημηνάμεθα. Ε ἰσὶν οὖ ν τὰ μηδεμίαν

στιγνὴν ****************** κατὰ τὴν οἰκείαν ἐξάγουσι ψῆφον τὸ Πάσχα. πρώ την καὶ

εἰκάδα κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ὑπάρχουσαν μέθοδον. Τ ὰ δὲ μίαν ἢ δύο κεκτημένα

στιγμάς, ἐν οἷς εἰς εἰκάδα βʹ οὐ μόνον, λλὰ καὶ τὸ κατὰ Χριστὸν [ πρὸ]¹⁶⁶ τοῦ νομικοῦ

ᾗ¹⁶⁷ λέλεκται κανονίζουσιν. εἰ καὶ τοῖς μὲν οἷον τοῖς μίαν ἔχουσι τὴν στιγμὴν διὰ τὸ

βίσσεξτον. τοῖς δὲ τὰς δύο στιγμὰς διὰ τὰς ἐκ τῶν ἑ ξηκοστῶν θροιζομένας αὐτοῖς

ἡ μέρας. τὰ δὲ τρισὶν ἐνσημανθέντα στιγμαῖς, ἐν οἷς εἰς εἰκάδα γʹ, πρὸς καί τισιν

ἑ τέροις ποστημορίοις ἐκτείνουσιν, ὅπερ ἄ τοπον. Ἐν ταύταις δὲ ταῖς εἰρημέναις εʹ

ζώ ναις, ἤ γουν τοῖς κύκλοις, συνετάξαμεν τοῖς ἔτεσι τῆς σελήνης ἐξ εὐωνύμων τὰ τοῦ

ἡ λίου ἔτη μετὰ καὶ τῶν ιθʹ κύκλων αὐτῶν, ἤ γουν εἰκοσθοκταετηρίδων, πὸ συρικοῦ

γεγραμμένων [col. 1260] αὐτῶν δὴ τῶν ἐννεακαιδεκαετηρίδων. ἵ να γνωσθῇ πάσης

ἐννεακαιδεκαετηρίδος ἔτος εἰς ὃ εʹ καὶ ιʹ ἢ ἓ ξ καὶ ιʹ ἐκεῖνοι τὴν δʹ καὶ ιʹ ψηφίζουσι, πόστον

ἔτος ἡ λίου, καὶ ποίας εἰκοσιοκταετηρίδος καθέστηκε, κ κ τῶν αὐταῦ προσφόρων

ἐπακτῶν, τῶν ἐγγεγραμμένων κατὰ τὸν βʹ κύκλον τοῦ αὐτοῦ τροχοῦ, ἡ τῆς ἑ βδομάδος

ἡ μέρα διαγνωσθῇ, κατά τε τὴν συμπλοκὴν τῶν τοῦ ἡ λίου ἔτους ἐπακτῶν, καὶ τῆς

τοῦ Ῥ ωμαϊκοῦ μηνὸς ποσταίας, καὶ τῶν πὸ συρικοῦ προσθετῶν, καὶ τῆς εἰς ζʹ τῶν

θροιζόμενων ναλύσεως. Τ αύτης γὰρ ἕνεκεν τῆς αἰτίας τοῖς τῆς σελήνης ἔτεσι τὰ τοῦ

ἡ λίου συνετάξαμεν ἔτη ἐξ εὐωνύμων. Τ αῦτα περὶ τῆς ἐν τῷ μέσῳ τροχῷ διαγραφῆς.

Περὶ τοῦ ἐξ εὐωνύμων κανονίου.

Γʹ. Τ ὰ δὲ ἑ κατέρωθεν δύο κανόνια, τὸ μὲν ἐξ εὐωνύμων ἄ νωθεν ἐπὶ τὰ κάτω

φερόμενον, κέκτηται τάδε. Ἐν τῷ αʹ στίχῳ τοὺ ς ζʹ ἐμβολίμους μῆνας ἐν τοῖς προσήκουσι

τῆς σελήνης ἔτεσι κατατεταγμένους. Ἐν τῷ δʹ στίχῳ τὰ ιθʹ τῆς σελήνης ἔτη, οὐκ πὸ

πρώ του ἔτους, λλ’ πὸ δʹ τὴν ρχὴν λαβόντα¹⁶⁸. Ἐν τῷ γʹ στίχῳ τὰ ιδʹ τῆς σελήνης

ἔτη, πὸ πρώ του ἔτους καθ’ εἱρμὸν τεταγμένα. ταῦτο δὲ κ νταῦθα γέγονεν, ἵ να τὸ

παρ’ ἐκείνοις ψηφιζόμενον πρῶτον τῆς σελήνης ἔτος δηλωθῇ δʹ ὂ ν πὰρ ἡ μῖν, καὶ τὸ βʹ,

εʹ, καὶ οὕ τως ἐν τοῖς καθεξῆς ἄ χρι τοῦ ιθʹ ἔτους. προετάγησαν δὲ πάλιν τῶν ἐκείνοις

ριθμουμένων τὰ παρ’ ἡ μῖν, κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἐξαρίθμησιν ψηφιζόμενα, διὰ

τὴν ἐν τούτοις λήθειαν. Ἐν τῷ δʹ στίχῳ τὰς τῶν ἐτῶν ἐπακτάς, ἤ γουν ἡ μέρας, ἃ ς ἔχειν

πᾶ ν ἔτος σελήνης ψηφίζουσι, κατὰ τὴν πρώ την τοῦ Ἰ ανουαρίου μηνός. Ἐν τῷ εʹ στίχῳ

τὰς κατὰ τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην τοῦ πρώ του μηνὸς περιττάς, ἢ καὶ ἴσας, οἷον αὐτὰς

λέγω τὰς ιδʹ. Τ αῦτα μὲν τὸ ἐξ εὐωνύμων.

Περὶ τοῦ ἐξ δεξιῶν κανονίου.

Δʹ. Τ ὸ δὲ ἐκ δεξιῶν ἐν τῷ αʹ στίχῳ τὰ ιθʹ κέκτηται τῆς σελήνης ἔτη, πὸ δʹ ἔτους

τὴν ρχὴν λαβόντα, πρὸς τὴν αὐτὴν καὶ ἴσαν ἐγγραφὴν τῶν ἐξ εὐωνύμων τεταγμένων

ἐν τῷ βʹ στίχῳ, καὶ καθ’ ἡ μᾶ ς ψηφιζομένων ἐτῶν. Ἐν τῷ βʹ στίχῳ τὰς αὐτῶν ἐπακτάς,

ἤ γουν ἡ μέρας, ἃ ς ἔχον πᾶ ν ἔτος εὑρίσκεται κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ψῆφον εἰς τὴν

τριακάδα αʹ τοῦ Μαρτίου μηνός. Ἐν τῷ γʹ στίχῳ τοὺ ς δύο Ῥ ωμαϊκοὺ ς μῆνας, Μάρτιον

καὶ Ἀπρίλιον. Ἐν τῷ δʹ στίχῳ τὰς αὐτῶν τῶν μηνῶν ποσταίας, ἐν αἷς συναντᾷ πάντως ἡ

δʹ καὶ ιʹ τοῦ πρώ του καθ’ Ἑ βραίους μηνός, ἤ γουν τὸ κατ’ αὐτοὺ ς Πάσχα, καθ’ ἕκαστον

ἔτος. Ἐν τῷ εʹ στίχῳ τὰς πὸ συρικοῦ προσθετάς. Τ αῦτα κ ν τῷ δεξιῷ.

Διεγράφη δὲ κατὰ τόδε τὸ δεξιὸν μέρος τὸ τοῦ Πάσχα κανόνιον, περὶ οὗ τὴν

ἐξήγησιν ρτίως πεποιήκαμεν. ἵ ν’ ἐκ τούτου πᾶ ν ἔτος σελήνης, ὑπ’ ἐκείνων μὲν

ψηφιζόμενον, ἐνταγὲν δὲ νῦν ὑφ’ ἡ μῶν ἔν τε τῷ εὐωνύμῳ κανονίῳ καὶ τῷ μέσῳ

τροχῷ κατὰ τὰς ἔνδον οὔσας εʹ ζώ νας εἰς ὃ εʹ καὶ ιʹ, ἢ ϛ ʹ καὶ ιʹ τὴν εἰρημένην δʹ καὶ

ιʹ ψηφίζουσιν, εὕ ρῃ πᾶ ς ὁ βουλόμενος, καὶ δοκιμάσῃ τοῦτο δι’ κριβείας ψηφίζων, εἰ

οὕ τως ἔχοι καθὼ ς τῷ λόγῳ διεστειλάμεθα.

Ὑπόδειξις τοῦ τρόπου, καθ’ ὅν τις κεχρημένος εἴσεται τὰ ἐν τ ῷδε τ ῷ κανονί ῳ

διαγεγραμμένα.

Εʹ. Καὶ πρό γε τῶν ἄλλων ἡμεῖς τοῦτο ποιήσωμεν [col. 1261] εἰς ὑπόδειξιν τῶν

ἐντυγχανόντων, τὸ παρ’ ἐκείνοις ἓξ καὶ ιʹ τῆς σελήνης ἔτος, ἡμῖν δὲ ψηφιζόμενον θʹ καὶ ιʹ,

εἰς μέσον προθέντες. Εἰς τοῦτο γὰρ τὸ ἔτος ἑπτακαιδεκάτην τοῦ κατὰ Ῥωμαίους πριλίου

μηνὸς εὶ καὶ πάντως ἡ δʹ καὶ ιʹ πίπτει τοῦ καθ’ Ἑβραίους πρ ώτου μηνός. Διὰ τοῦτο γὰρ

καὶ ἐν τ ῷ δεξι ῷ κανονί ῳ ταύτην τὴν ιζʹ εἰς αὐτὸν κατετάξαμεν τὸν Ἀπρίλιον. Οὐκοῦν

τὰς πὸ πρ ώτης τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς ἄχρι τῆς τοῦ Ἀπριλίου ιζʹ θροίζοντες, ποιοῦμεν

ἡμέρας ρζʹ. εἶτα λοιπὸν διὰ μὲν τῆς τῶν ι ϛʹ ἐτῶν πενταπλ ώσεως πʹ, διὰ δὲ τῆς τῶν κατ’

αὐτὰς ἑξηκοστῶν ναλήψεως γʹ. διὰ δὲ πάλιν τῆς αὐτῶν τῶν ι ϛʹ ἐτῶν ἑξαπλ ώσεως 􀢯 ϛʹ.

Ὡς εἶναι τὰς πάσας σπ ϛʹ. ἃς εἰς τὸν λʹ μερίζοντες, ἓξ καὶ ιʹ τὴν τοῦ πρ ώτου μηνὸς δʹ καὶ ιʹ

εὑρίσκομεν. Ταύτην δὲ μαθεῖν εἰ βουληθῶμεν εἰς ποίαν ἐμπριπτει τῆς ἑβδομάδος ἡμέραν,

κατὰ μὲν τὴν πρ ώτην ἐννεακαιδεκαετηρίδα προσφόρως τὸ τῆς πρ ώτης εἰκοσιοκταετηρίδος

ἰσάριθμον τοῦ ἡλίου ἔτος, λέγω δὲ τὸ ἓξ καὶ ιʹ, ἐξ εὐωνύμων, ὡς ἔφην, σύνεγγυς τεταγμένων

τοῦ αὐτοῦ τῆς σελήνης ἔτους διασκοποῦμεν. καὶ τὰς αὐτοῦ λαμβάνοντες ἐπακτάς, ἐν τ ῷ

βʹ τοῦ τροχοῦ κύκλ ῳ διαγεγραμμένας, οὔσας τῶν ριθμῶν ϛʹ, προσπλέκομεν ταῖς ιζʹ τοῦ

Ἀπριλίου μηνὸς ἡμέραις, καὶ εἰς τὸν ζʹ μερίζομεν. κ κ τῶν πομενουσῶν δύο τὴν τῆς

ἑβδομάδος ἡμέραν γιν ώσκομεν, εἰς ἣν Ἑβραῖοι τὸ Πάσχα τελοῦσι. Διὸ τ ῇ πρὸ ταύτης,

ἤγουν τ ῇ ἁγί ᾳ Κυριακ ῇ, εʹ καὶ ιʹ ἐκεῖνοι τοῦ φέγγους ψηφίζοντες, πρὸ τοῦ Ἑβραϊκοῦ τὸ

κατὰ Χριστόν, ὅπερ οὐ θέμις, κανονίζουσι Πάσχα. Ταύτης ο ὖν ἕνεκεν τῆς αἰτίας, ὡς ἤδη

λέλεκται, δυσὶν ἐπεσημηνάμεθα στιγμαῖς τὸ αὐτὸ ἓξ καὶ ιʹ ἔτος. Καὶ ο ὕτως μὲν προσήκει

ψηφίζειν κατὰ τὴν πρώ την ἐννεακαιδεκαετηρίδα τὸ αὐτὸ ἓ ξ καὶ ιʹ τῆς σελήνης ἔτος. κατὰ

δὲ τῆς ϛ ʹ ἐννεακαιδεκαετηρίδα, εἰ πάλιν θελήσωμεν εἰδέναι ποίᾳ τῆς ἑ βδομάδος ἡ μέρᾳ

τὴν ἓ ξ καὶ ιʹ ἐκεῖνοι ψηφίζουσιν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ ἔτους, ἤ γουν τοῦ ἓ ξ καὶ ιʹ, τοῦ συνόντος

αὐτῷ ἐξ εὐωνύμων ἡ λιακοῦ ἔτους, λέγω δὲ τοῦ κζʹ τῆς δʹ εἰκοσιοκταετηρίδος ὑπάρχοντος,

τὰς ἐπακτὰς λαμβάνοντες, οὔσας τὸν ριθμὸν εʹ, τῇ αὐτῇ τοῦ Ἀπριλίου μηνὸς ζʹ καὶ ιʹ

συμπλέκομεν. καὶ εἰς τὸν ζʹ τὰς κβʹ μερίζοντες, ἐκ τῆς πομενούσης Κ υριακὴν τὴν τῆς

ἑ βδομάδος ἡ μέραν εὑρίσκομεν. Ἐκ ταύτης μὲν οὖ ν τῆς κατὰ τὸν ϛ ʹ ἐννεακαιδεκαετη-

ρίδα ψηφιζομένης αὐτοῖς ἓ ξ καὶ ιʹ, εἰκάδι γʹ τὸ κατὰ Χριστὸν κανονίζουσι Πάσχα. ὡς εἰς

τὴν ἑ ξῆς ἁ γίαν Κ υριακὴν αὐτοῦ τελουμένου κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν. ἐκ δὲ

τῆς κατὰ τὴν αʹ ἐννεακαιδεκαετηρίδα, διὰ τὸ συμφθάνειν εἰς βʹ ἡ μέραν τῆς ἑ βδομάδος,

εἰκάδι βʹ τοῦ φέγγους. Οὕ τως μὲν εἰ χρήσοιτό τις περὶ τὴν ἐν τῷ τροχῷ κατὰ τὰς εʹ ζώ νας

ἐνόντων τῆς σελήνης ἐτῶν, διερευνήσει ἐν ἑ κάστῳ τὴν τῆς ἑ βδομάδος αʹ ἡ μέραν, ἢ τὴν

βʹ. περὶ δὲ τῶν ἐν τῷ εὐωνύμῳ διαγεγραμμένων, ζητῶν καὶ τούτοις τὴν μετὰ τὴν πρώ την

καὶ βʹ ἑ βδομαδικὴν ἡ μέραν, οἷον τὴν γʹ, καὶ τὴν δʹ, καὶ τὰς ἑ ξῆς πρὸς τὸ τῆς ψηφιζομένης

ἐννεακαιδεκαετηρίδος ἔτος διακριβώ σει τὸ πρόσφορον τῆς εἰκοσιοκταετηρίδος, καὶ τούτου

τὰς ἐπακτὰς προσπλέξει τῇ ποσταίᾳ τοῦ Ῥ ωμαϊκοῦ μηνός, εἰς ὃ ν πίπτει τοῦ ζητουμένου

αὐτῷ τῆς σελήνης ἔτους ἡ κατὰ τὸν πρῶτον μῆνα ιʹ καὶ δʹ, καὶ εἰς τὸν ζʹ μερίσει, κ ντεῦθεν

εἴσεται τὴν τῆς ἑ βδομάδος ἡ μέραν. [col. 1264]

Ταῦτα κατ’ ἐπιδρομὴν σαφηνίσαντες εἰς ὑπόδειξιν, τὰ λοιπὰ τοῖς φιλοπόνοις

ἐντυγχάνουσι παραπέμπομεν, κατὰ τὸν ἴσον τρόπον διερευνῶσι, καὶ τὸ κριβὲς διὰ

πάντων μετὰ τοῦ ληθινοῦ ὑποδεχομένοις τε καὶ εὑρίσκουσιν.

Ἐξήγησις τοῦ ὑποκειμένου τροχοῦ.

Αʹ. Τὴν ἑβδομαδικὴν ἡμέραν ὅπως εὑρίσκεται, καὶ γινώσκεται πρὸς τῶν

φιλοπόνων ἔν τε τοῖς διαγραφεῖσι κανονίοις καὶ ταῖς ὑποδειχθείσαις μεθόδοις, ὡς οἷόν

τε σαφηνίσας, εὔλογον ἥγημαι καὶ περὶ ταύτης ἴδιόν τινα καὶ καθ’ ἑαυτὸν διαγράψαι

τροχόν. ἐφ’ ᾧ τε δι’ αὐτοῦ πᾶσαν ἐν οἵῳ δήποτε τῶν δυοκαίδεκα Ῥωμαϊκῶν μηνῶν

ἐπιζητουμένην ἡμέραν εὐλόγως τε καὶ εὐκόλως διαγνωσθῆναι κατὰ πᾶν ἔτος ἡλίου.

καὶ τοῦτο διαφόρως, καὶ ἐναλλάξ. Οἷον καθ’ εἱρμὸν τὴν ψῆφον μεταχειριζομένων,

καὶ ἰδόντων πὸ Ἀπριλίου, καὶ Μαΐου, καὶ Ἰουνίου μηνὸς ἐπὶ τὰ ἑξῆς. καὶ αὖθις κατὰ

ναποδισμόν, ἐκ Μαρτίου, καὶ Φεβρουαρίου, καὶ Ἰανουαρίου μηνὸς ἐπὶ τοὺς ἑξῆς πρὸ

αὐτῶν φερομένους. [col. 1265]

Περὶ τῆς διαγραφῆς τοῦ τροχοῦ.

Βʹ. Ἔστιν οὖν ἡ διαγραφὴ τοῦ τροχοῦ τοιαύτη. Τρεῖς οὗτος κέκτηται ζώνας, καὶ

ἔνδον αὐτῶν κανόνιον ἰσοτετράγωνον. Ἡ μὲν οὖν πρώτη ζώνη περιέχει τὰς τῶν κηʹ

τοῦ ἡλίου ἐτῶν ἐπακτάς. ἡ δὲ δευτέρα αὐτὰ τὰ κηʹ τοῦ ἡλίου ἔτη πὸ πρώτου μέχρι τοῦ

τελευταίου κατὰ τάξιν διαγεγραμμένα. ἡ δὲ τρίτη τὰ κατὰ τὴν τετραετηρίδα βίσσεξτα.

Καὶ ταῦτα μὲν αἱ τρεῖς ζῶναι.

Περὶ τῆς διαγραφῆς τοῦ κανονίου.

Γʹ. Τ ὸ δὲ κανόνιον ἑ πτὰ στίχους ἔχει, ἐν οἷς αἱ τῆς ἑ βδομάδος ἡ μέραι τεταγμέναι

τυγχάνουσιν. Ἀλλ’ ἐν μὲν τῷ πρώ τῳ στίχῳ κατὰ τάξιν, οἷον ἐκ αʹ, καὶ βʹ, καὶ τρίτης μέχρι

τῶν ζʹ. ἐν δὲ ταῖς μετὰ τὸν πρῶτον στίχον ὡς ἡ ψῆφος πῄ τησεν. Ἑ κατέρωθεν δὲ τοῦ

αὐτοῦ διὰ συρικοῦ γεγραμμέναι πάλιν εἰσὶν ὀρθῶς καθιέμεναι αἱ αὐταὶ τῆς ἑ βδομάδος

ἡ μέραι. μεθ’ ἃ ς καὶ οἱ δυοκαίδεκα Ῥ ωμαϊκοὶ μῆνες διαγεγραμμένοι τυγχάνουσιν. Ἐν

διττῷ δὲ διαγεγραμμένος ὑπάρχει μόνος ὁ Μάρτιος διὰ τὸ βίσσεξτον. Τ αῦτα καὶ περὶ

τῆς τοῦ κανονίου διασκευῆς.

Ὑπόδειξις τῆς καθ’ εἱρμὸν ψῆφου.

Δʹ. Ἡνίκα τοίνυν ἐκ τοῦδε τοῦ τροχοῦ τὴν ἑβδοματικὴν¹⁶⁹ ἡμέραν, ἐν ο ἵᾳ

δήποτε Ῥωμαϊκοῦ μηνὸς ποσταί ᾳ βουληθῶμεν μαθεῖν, σκοποῦμεν πρῶτον διὰ τῆς

ὑποδειχείσης μεθόδου τὸ ἐνιστάμενον τοῦ ἡλίου ἔτος. ὡς ἐπὶ υοῦ ἐνεστῶτος φέρε

εἰπεῖν, ἤγουν τοῦ κηʹ. εἶτα τὰς αὐτοῦ λαμβάνοντες ἐπακτὰς, οὔσας ριθμὸν ϛʹ, εἰ μὲν ἐν

τοῖς εἰς τὸν πρῶτον στίχον τεταγμένοις Ῥωμαϊκοῖς δυσὶ μησί, τ ῷ τε Ἀπριλί ῳ, φημί, καὶ

τ ῷ Ἰουλί ῳ. ο ὗτοι γάρ εἰσιν εἰς αὐτὸν τὸν στίχον διαγεγραμμένοι. ταύτας ἐμβάλλομεν

τ ῇ ζητουμένῃ ἡμῖν εἰς αὐτο ὺς ποσταί ᾳ, καὶ εἰς τὴν ζʹ μερίζομεν. Κ κ τῶν πομενουσῶν

τὴν ἑβδοματικὴν εὑρίσκομεν ἰσάριθμον ο ὖσαν αὐταῖς ταῖς ὑπολιμπανομέναις, Ο ὕτω

μὲν ο ὖν ἐν τοῖς εἰς τὸν αʹ στίχον τεταγμένοις ποιοῦμεν μησίν. εἰ δὲ ἐν τοῖς εἰς τὸν βʹ

στίχον δυσὶν ἑτέροις μησί, τ ῷ Μα ΐῳ λέγω καὶ τ ῷ Ἰανουαρί ῳ, κατ’ αὐτὸ τὸ εἰκοστὸν

ὄγδοον ἔτος τὴν ἑβδοματικὴν ἐρευνῶμεν. τὰς εἰς τὴν αὐτὴν σελίδα γεγραμμένας ἐν τ ῷ

βʹ στίχ ῳ, καὶ ὑποκειμένας ταῖς εἰρημέναις ἓξ ἐπακταῖς λαμβάνομεν ἡμέρας, τουτέστι

τὴν μίαν. καὶ ταύτην ὁμοίως ἐμβάλλομεν τ ῇ ζητουμένῃ ἡμῖν εἰς αὐτο ὺς ποσταί ᾳ,

καὶ εἰς τὸν ζʹ τὰς ὅλας μερίζομεν. Τὴν αὐτὴν ο ὖν σελίδα, λέγω δὲ τὰς κατ’ αὐτὴν

ἐγγεγραμμένας, καὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν στίχων τηροῦμεν, εἰς τὸ τὴν ἑβδοματικὴν ἡμέραν

νευρεῖν ἐν τοῖς ἑκατέρωθεν διαγεγραμμένοις αὐτοῖς Ῥωμαϊκοῖς μησί, κατὰ τόδε τὸ

κηʹ ἔτος. ὁμοίως δὲ καὶ εἰς π ᾶν ἄλλο ἡλίου ἔτος. αὐτάς τε προηγουμένως τὰς αὐτοῦ

κανονίζομεν ἐπακτάς. εἶτα καὶ τὰς ὑποκειμένας αὐτὰς καὶ ἐγγεγραμμένας εἰς τὴν αὐτὴν

σελίδα, μηδαμῶς πρὸς ἑ τέραν τῶν εὐωνύμων ἢ δεξιῶν πλαγιάζοντες, τῇ αὐτῇ δὲ κατὰ

τὸ αὐτὸ ἔτος σελίδι προσμένοντες. λλὰ τὰς μὲν ἐπακτὰς διὰ τῆς ἐν τῷ πρώ τῳ στίχῳ

κατατεταγμένους βʹ μῆνας, τὰς δὲ εἰς τὴν αὐτὴν σελίδα γεγραμμένας ἡ μέρας διὰ τοὺ ς

ἐν τοῖς ἄ λλοις ϛ ʹ στίχοις ὑπάρχοντας μῆνας.

Περὶ τῆς τοῦ βισσέξτου παρατηρήσεως.

Εʹ. Χρὴ δὲ σημειοῦσθαι τὸν Μάρτιον, ἵ ν’ ὅτε βίσσεξτον οὐκ ἔστι, διὰ τῶν τοῦ

Φεβρουαρίου ψηφίζεται [col. 1268] ἡ μερῶν. ὅτε βίσσεξτόν ἐστι, διὰ τῶν τοῦ

Δεκεμβρίου. ἔνθα καὶ τὸ βίσσεξτον διεγράφη. Τ αύτης γὰρ ἕνεκεν τῆς αἰτίας ἐν τοῖς

δυσὶ τούτοις μησὶ τὸν Μάρτιον κατετάξαμεν. Οὕ τως μὲν οὖ ν ἐκ τοῦδε τοῦ τροχοῦ τὴν

ἑ βδοματικὴν εὑρίσκομεν. ὅτε τὴν ψῆφον καθ’ εἱρμὸν ἐξανύομεν, διά τε τοῦ πριλίου,

καθὼ ς ἔφην, καὶ Μαΐ ου, καὶ Ἰ ουνίου, καὶ τῶν καθ’ ἑ ξῆς.

Περὶ τῆς ναποδιζούσης ψήφου.

ζ ʹ. Ὁ πηνίκα δὲ κατὰ ναποδισμόν, οἷον διὰ Μαρτίου, καὶ Φεβρουαρίουμ καὶ

Ἰ ανουαρίου, καὶ τῶν πρὸ τούτων μηνῶν, ἐκ τῶν ἐπακτῶν τοῦ ἐνεστῶτος ἔτους, ἤ γουν τοῦ

κηʹ, τὴν ἑ βδοματικὴν βουληθῶμεν μαθεῖν, οὐ προσχρώ μενοι ταῖς τοῦ διελθόντος κζʹ ἔτους

ἐπακταῖς εἰς τὴν ταύτης κατάληψιν. εἰ μὲν ἐν τοῖς εἰς τὸν πρῶτον στίχον τεταγμένοις μησὶ

ταύτην ζητοῦμεν, τὰς δηλωθείσας ἓ ξ ἐπακτὰς τῇ τοῦ Ἀπριλίου καὶ Ἰ ουνίου μηνὸς ποσταίᾳ

μετὰ τῶν πὸ συρικοῦ παρακειμένων τῷ Ἀπριλίῳ, τουτέστι τῶν ϛ ʹ ἡ μερῶν, ὅτε βίσσεξτον

οὐκ ἔστι, συμβάλλομεν, καὶ εἰς τὸν ζʹ τὰς ὅλας μερίζομεν. Ὅ τε δὲ βίσσεξτόν ἐστι, τὰς πὸ

συρικοῦ παρακειμένας τῷ Ἰ ουλίῳ, ἤ γουν τὰς εʹ ἡ μέρας, μετ’ αὐτῶν τῶν ἓ ξ ἐπακτῶν, καὶ

εἰς τὸν δηλωθέντα μερίζομεν ριθμόν. Τ αῖς γὰρ ἐξ εὐωνύμων πὸ συρικοῦ τεταγμέναις

ἡ μέραις κεχρῆσθαι προσήκει, βισσέξτου χωρίς, κατὰ τήνδε τὴν ναποδίζουσαν ψῆφον.

ὅτε δὲ βίσσεξτόν ἐστι, ταῖς ἐκ δεξιῶν ὁ μοῦ πὸ συρικοῦ γεγραμμέναις. Τ αῦτα μὲν εἰς

τοὺ ς ἐν τῷ πρώ τῳ στίχῳ δύο μῆνας. ἐν δὲ τοῖς εἰς τὸν βʹ στίχον, τῷ τε Μαΐῳ λέγω καὶ τῷ

Ἰ ανουαρίῳ, κατὰ τόδε τὸ κηʹ ἔτος, αὐτὰς τὰς ἓ ξ ἐπακτὰς ἐμβάλλομεν αὐτῶν τῇ ζητουμένῃ

ἡ μῖν ποσταίᾳ μετὰ τῶν πὸ συρικοῦ παρακειμένων τῷ Ἰ ανουαρίῳ, τουτέστι τῶν ζʹ

ἡ μερῶν. καὶ εἰς τὸν αὐτὸν ριθμὸν ταῦτα μερίζομεν. Διὰ τοῦτο δὲ εἶπον τὰς παρακειμένας

τῷ Ἰ ανουαρίῳ, ἐπειδὴ τὸ διελθὸν ἔτος, ἤ γουν τὸ κζʹ, βίσσεξτον εἶχε. καὶ ἔστιν, ὡς ἔφην, ἡ

ἐκ δεξιῶν τῶν πὸ συρικοῦ καταγραφή, διὰ τὸ βίσσεξτον.

Περὶ τῆς τοῦ βισσέξτου παρατηρήσεως.

Ζʹ. Κ ατὰ ταύτην δὲ πάλιν τὴν ναποδίζουσιν μέθοδον, τὸν Μάρτιον ἐπισημήνασθαι

χρή, πρὸς τὸ πάντως αὐτὸν καὶ μετὰ βίσσεξτον, καὶ δίχα βισσέξτου, διὰ τῶν τοῦ

Δεκεμβρίου ψηφίζεσθαι ἡ μερῶν. λέγω δὲ τῶν πὸ συρικοῦ τεσσάρων. Κ αὶ μήτε διὰ

τῶν τοῦ Σ επτεμβρίου, μήτε διὰ τῶν τοῦ Φεβρουαρίου, καθάπερ εἴπομεν, ποιεῖν ἐν τῇ

καθ’ εἱρμὸν ψήφῳ τε καὶ μεθόδῳ, λλὰ μόνον δι’ αὐτῶν τῶν πὸ συρικοῦ τεσσάρων

ἡ μερῶν, τῶν παρακειμένων τῷ Δεκεμβρίῳ μηνί.

Κ αὶ ἁ πλῶς εἰπεῖν, ἵ ν’ ἐπιτόμως περὶ μφωτέρων διαλάβωμεν τῶν ψήφων. ἐν μὲν τοῖς

ζʹ τοῦ κανονίου στίχοις εἰς τοὺ ς ἑ κατέρωθεν τεταγμένους δυοδεκαίδεκα Ῥ ωμαϊκοὺ ς

μῆνας τῇ καθ’ εἱρμὸν ψήφῳ κεχρήμεθα κατὰ πᾶ ν ἔτος. ἐν δὲ τοῖς ὀρθῶς καθιεμένοις

δυσὶν πὸ συρικοῦ στίχοις τῇ καθ’ ναποδισμὸν μεθόδῳ προσχρώ μεθα, κατὰ

συμπλοκήν, ὡς ἔφην, τῶν ἐπακτῶν αὐτοῦ τοῦ ἐνισταμένου ἡ λιακοῦ ἔτους, δι’ ὧ ν καὶ

οἱ λεχθέντες ζʹ κανονίζονται στίχοι. Τ αῦτα καὶ περὶ τοῦδε τοῦ τροχοῦ σαφηνίσαντες,

εὐχερῆ τοῖς ἐντυγχάνουσι τὴν πάσης δι’ αὐτοῦ κατάληψιν ἑ βδοματικῆς ἡ μέρας κατὰ τὸ

δυνατὸν πεποιήκαμεν.

Πῶς δεῖ τῆς ἡ μέρας τῆς σελήνης ψηφίζειν.

Ηʹ. αʹ. Κ ρατοῦμεν τὰς ἐπακτὰς τῆς σελήνης καὶ τὴν [col. 1269] τοῦ ἐνεστῶτος

Αἰγυπτιακοῦ μηνὸς ποσταίαν, καὶ τὸ ἥμισυ τῶν μηνῶν τῶν πὸ Θώ θ, καὶ μίαν

καθολικήν. Κ αὶ εἰ μὲν λʹ ταύτας εὑρήσομεν, ἢ παρὰ τὰς λʹ, τοσαύτας ἔχουσαν τὴν

σελήνην γινώ σκομεν. εἰ δὲ ὑπὲρ τὰς λʹ, ἐκείνας πάλιν μετὰ τὴν ὑφαίρεσιν αὐτῶν τῶν

τριάκοντα.

βʹ. Ἄ λλως. Τ ὰ πὸ Διοκλητιανοῦ ἔτη παρὰ ἓ ν ἔτος ποιοῦντες, μερίζομεν εἰς

τὸν ιθʹ καὶ τὰ λοιπὰ κρατοῦμεν, καὶ τούτοις ἐπιβάλλομεν ὑπὲρ ἑ νὸς μὲν ἔτους, ἐὰν

τοῦτο μόνον τυχὸν καταλειφθῇ μετὰ τὸν μερισμὸν, ἡ μέρας ιʹ. ὑπὲρ βʹ δὲ ἐτῶν κʹ.

ὑπὲρ δὲ γʹ οὐδὲ μίαν, ὥ σπερ καὶ ἐπὶ τοῖς ϛ ʹ οὐδὲ μίαν, ἢ τῶν θʹ, ἢ τῶν ιβʹ, ἢ ἁ πλῶς τῆς

ὁ ποιασοῦν τριετηρίδος. ὑπὲρ δὲ τῶν δʹ πάλιν ἐτῶν ιʹ, καὶ ὑπὲρ τῶν εʹ κʹ. Κ αὶ οὕ τως

καθεξῆς ὑπὲρ τῶν ζʹ, καὶ τῶν ιʹ, καὶ τῶν ιγʹ, καὶ τῶν μετὰ τὰς τριετηρίδας ψηφιζομένων.

Κ ρατοῦμεν τοίνυν, ὡς ἔφην, τὰ πομένοντα ἔτη καὶ τὰς ὑπὲρ τούτων ἡ μέρας κατὰ

τὸν ὑποδειχθέντα τρόπον καὶ τὴν ποσταίαν τοῦ ἐνεστῶτος Αἰγυπτιακοῦ μηνός, καὶ τὸ

ἥμισυ τῶν μηνῶν τῶν πὸ Θώ θ, καὶ μίαν καθολικήν. καὶ εἰς τὸν λʹ τὰς ὅλας μερίζομεν.

γʹ. Ἄ λλως. Κ ρατοῦμεν τὰς ἐπακτὰς τῆς σελήνης, καὶ ὑπὲρ ἑ κάστου Ῥ ωμαϊκοῦ

μηνός, πὸ Σ επτεμβρίου ρχόμενοι μέχρι τοῦ ψηφιζομένου μίαν ἡ μέραν. καὶ τὴν

ποσταίαν αὐτοῦ τοῦ ἐνεστῶτος Ῥ ωμαϊκοῦ μηνός, καὶ δύο καθολικάς, καὶ εἰς τὸν λʹ τὰς

ὅλας μερίζομεν.

δʹ. Ἄλλως. Κρατοῦμεν τὰς ἐπακτὰς τῆς σελήνης παραμίαν, καὶ τὰς πὸ Ἰανουαρίου

ἡμέρας μέχρι τῆς ζητουμένης ἡμῖν. καὶ τὰ τούτων ξξʹ¹⁷⁰. καὶ εἰς τὸν λʹ τὰς ὅλας μερίζομεν.

εʹ. Ἄλλως. Κρατοῦμεν τὰς ἐπακτὰς τῆς σελήνης, καὶ τὸ ἥμισυ τῶν μηνῶν τῶν πὸ

τοῦ Ἀπριλίου μέχρι τοῦ ψηφιζομένου, καὶ τὰς τριακάδας πρώτας, καὶ τὴν ποσταίαν τοῦ

ἐνεστῶτος μηνός. καὶ εἰς τὸν λʹ τὰς ὅλας μερίζομεν.

ϛʹ. Ἄλλως. Ἑνδεκαπλασιάζομεν τὸ τῆς σελήνης ἔτος, καὶ κρατοῦμεν τὰς πὸ

πρώτης Ἰανουαρίου μέχρι τῆς ζητουμένης ἡμέρας, καὶ τὰ τούτων ξξʹ. τρεῖς τε

καθολικῶς φαιροῦντες, οὕτω τὰς ὅλας μερίζομεν εἰς τὸν λʹ.

ζʹ. Ἄλλως. Κρατοῦμεν τὰς ἐπακτὰς τῆς σελήνης, καὶ ταύτας ἔν τε τῷ Ἰανουαρίῳ καὶ

Φεβρουαρίῳ πλήρεσι κεχρήμεθα. παρὰ μίαν δὲ μόνην ἐν τῷ Μαρτίῳ. ἐν δὲ τῷ Ἀπριλίῳ

καὶ τοῖς μετ’ αὐτὸν πλήρεις συλλαμβάνοντες, καὶ μίαν ἄλλην ὑπὲρ ἐκάστου μηνὸς ἄχρι

τοῦ ψηφιζομένου. δύο δὲ μόνον ὑπὲρ τοῦ Αὐγούστου. καὶ τὴν ποσταίαν τοῦ μηνός. καὶ

εἰς τὸν λʹ τὰς ὅλας μερίζομεν.

ηʹ. Ἄλλως. Κρατοῦμεν τὰς ἐπακτὰς τῆς σελήνης, καὶ τὰς πὸ πρώτης Ἀπριλίου μέχρι

τῆς ζητουμένης, καὶ τὴν ποσταίαν τοῦ μηνός. καὶ εἰς τὸν κθʹ ἥμισυ τὰς ὅλας μερίζομεν.

Περὶ τῶν πὸ Διοκλητιανοῦ ἐτῶν. πῶς τε ψηφίζονται, καὶ πῶς δι’ αὐτῶν τὸ τῆς

σελήνης εὑρίσκεται ἕτος.

Θʹ. Τ ὰ πὸ Διοκλητιανοῦ ἔτη μέχρι τῆς παρούσης [col. 1272] τεσσαρεσκαιδεκάτης

ἰνδικτιῶνος, ἔτους λαʹ τοῦ εὐσεβεστάτου ἡ μῶν Ἡρακλείου βασιλέως, εἰσι τνζʹ.

Ψηφίζονται δὲ τοῦτον τὸν τρόπον. εἰς κβʹ τὰ ιεʹ τῆς ἰνδικτιῶνος πολυπλασιάζομεν ἔτη.

καὶ τούτοις ἐμβάλλομεν καθολικὰ ιγʹ. καὶ τὰ ἔτη τῆς ἐνισταμένης ἰνδικτιῶνος. Ε ἰ δὲ

ἡ ἐνεστῶσα πληρωθῇ πεντεκαιδεκαετηρίς, ἐν εἴκοσι καὶ τρισὶ τὸν πολυπλασιασμὸν

δεῖ ποιεῖν. Οὕ τω δὲ ἐν εἰκοσιτέσσαρσι τῆς μετ’ ἐκείνην συντελούμενης. καὶ ἁ πλῶς

καθ’ ἑ κάστην πεντεκαιδεκαετηρίδος περάτωσιν, τοῦ περὶ αὐτῆς ὡς τετελεσμένης ἤ δη

συμπεριβάλλοντας ἔτος, χρὴ ποιεῖσθαι τὸν πολυπλασιασμόν, ἐν τέλει δηλαδὴ τιθέντας

καὶ τὰ ιγʹ καθολικά. Δι’ ὧ ν ἡ μέχρι καὶ νῦν πὸ Διοκλητιανοῦ τῶν ἐτῶν ἐξαρίθμησις

εὐδιάγνωστως ἔσται τοῖς ἐντυγχάνουσιν. Αὐτὰ γοῦν τὰ τνζʹ ἔτη μερίζοντες εἰς τὸν ιθʹ,

τὸ ἐνιστάμενον τῆς σελήνης ἐκ τῶν ὑπολιμπανομένων γιγνώ σκομεν.

Περὶ τῶν ἐπακτῶν τῆς σελήνης, καὶ τοῦ πῶς δεῖ ταύτας μεταχειρίζεσθαι.

Ιʹ. Αἱ ἐπακταὶ τῆς σελήνης διττῶς κανονίζονται. τουτέστιν ἕως τῆς τριακάδος

πρώ της τοῦ Μαρτίου μηνός, καὶ ἕως τῆς τοῦ Αὐγούστου εἰκοστῆς ὀγδόης. Ἑ ὰν οὖ ν

τὰ ἕως εἰκάδος ὀγδόης ἐπιζητοῦμεν, παρὰ ἓ ν ἔτος τὰ πὸ Διοκλητιανοῦ ἔτη ποιοῦμεν,

καὶ οὕ τως εἰς τὸν ιθʹ ταῦτα μερίζομεν. καὶ τὰ πομένοντα ἑ νδεκαπλασιάζοντες,

ναλύομεν εἰς τὸν λʹ. κ κ τῶν ὑπολοιπῶν ἐκείνας γινώ σκομεν. Ε ἰ δὲ τὰς ἕως τριακάδος

πρώ της τοῦ Μαρτίου διερευνῶμεν ἐπακτὰς τῆς σελήνης, τὸ ἐνιστάμενον αὐτῆς ἔτος

ἑ νδεκαπλασιάζομεν καὶ, τούτων φαιροῦντες δύο ἡ μέρας, τὰς ὑπολοίπους μερίζομεν

εἰς τὸν λʹ. Διττῆς οὔσης τῆς περὶ τῶν ἐπακτῶν μεθόδου, προσήκει παρατηρεῖσθαι

ταύτας ἐν ταῖς νωτέρω δειχθείσαις ψήφοις περὶ τῆς κατὰ τὴν σελήνην ἡ μέρας. καὶ

ἔνθα μὲν τὴν τοῦ Μαρτίου κατετάξαμεν τριακάδα πρώ την, τὰς ἕως αὐτῆς ἐπακτὰς

μεταχειρίζεσθαι. ἔνθα δὲ τὴν κηʹ, αὐτὰς τὰς ἕως ταύτης. Οὕ τως γὰρ οὐδεμία τοῖς

ψηφίζουσι πλάνη προσέσται.

Περὶ τοῦ πρώ του κατ’ Αἰγυπτίους μηνός, ποῖος κατὰ Ῥ ωμαίους ἐστί, καὶ πόθεν

ἄ ρχεται.

ΙΑʹ. Σ ημειωτέον δέ, ὡς ὁ κατ’ Αἰγυπτίους Θὼ θ Σ επτέμβριος κατὰ Ῥ ωμαίους ἐστι,

τὴν οἰκείαν εὶ τὴν ποιούμενος ρχήν, ἤ γουν νεομηνίαν, κατὰ τὴν κθʹ τοῦ Αὐγούστου

μηνός.

Χρόνων ρίθμησις καὶ ὁμάς

Ἐν ἔτει παʹ Μοϋσέως ἥ τ’ πὸ Αἰγύπτου γέγονεν ἔξοδος καὶ τὸ πρῶτον Πάσχα

τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ κατὰ τὸν παρ’ αὐτοῖς πρῶτον μῆνα, λέγω δὴ τὸν Νισάν. Ἦν δὲ

τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵γωκβʹ¹⁷².

Ἐν ἔτει βʹ¹⁷³ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ εἰσῆλθεν ἐν τῇ γῇ τῆς ἐπαγγελίας, εἰς τὰ Ἅγια τῶν

ἁγίων ὁ ρχιερεὺς κατὰ τὴν ιʹ τοῦ ζʹ μηνός, ἤγουν τοῦ Θερσί. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ

τὸ ͵γωξγʹ.

Ἐν ἔτει καʹ¹⁷⁴ τοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ ὁ Ἰεβουλαῖος ἤρξατο καθ’ Ἑβραίους ψηφίζεσθαι,

τοῦτ’ ἔστιν ἡ πεντεκονταετηρίς. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵γωπβʹ¹⁷⁵.

Ἐν ἔτει δʹ τῆς βασιλείας Σολομῶντος ὁ ἐν Ἱεροσολύμοις ἤρξατο οἰκοδομεῖσθαι

ναός. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵δυοδʹ.

Ἐν ἔτει γʹ τῆς βασιλείας Ἰωακεὶμ τὸ πρῶτον ἔτος ψηφίζεται τῆς εἰς Βαβυλῶνα

τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ποικίας. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵δ􀢱ʹ.

Ἐν ἔτει ιαʹ Κύρου τοῦ Πέρσου τὸ τῆς αἰχμαλωσίας τελευταῖον ἔτος

συνεπληρώθη, ἤγουν τὸ οʹ. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵δ􀢱οʹ. [col. 1280]

Ἐν ἔτει γʹ τῆς βασιλείας Δαρείου τοῦ Μήδου ὑπὸ Ἰησοῦ τοῦ Ἰωσεδὲκ καὶ

Ζοροβάβελ τοῦ Σαλαθιὴλ ὁ ἐν Ἱεροσολύμοις αὖθις ᾠκοδομήθη ναός. Ἦν δὲ τῶν

πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵ειαʹ.

Ἐν ἔτει βʹ τῆς βασιλείας Αὐγούστου Καίσαρος αἱ Ἴνδικτοι ἤρξαντο ψηφίζεσθαι,

καὶ οἱ τῶν Ῥωμαίων μῆνες οὐ πρότερον ἢ κατ’ ἐκεῖνο καιρὸν πρὸς αὐτῶν

ἐπινοηθέντες. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵ευξʹ.

Ἐν ἔτει μγʹ αὐτοῦ γεννᾶται καθ’ ἡμᾶς ὁ ὑπὲρ ἡμᾶς μονογενὴς τοῦ Πατρὸς Υἱὸς

Ἰησοῦς Χριστός, καὶ φύσει γίνεται δι’ ἡμᾶς τέλειος ἄνθρωπος, φύσει τέλειος δι’

ἑαυτὸν ὑπάρχων Θεός. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵εφαʹ.

Ἐν ἔτει ιεʹ τῆς βασιλείας Τιβερίου ἐν τῷ Ἰορδάνῃ βαπτίζεται, καὶ τὴν ἐν

Πνεύματι ἁγίῳ τοῖς πιστεύουσιν υἱοθεσίαν χαρίζεται. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ

͵εφλʹ.

Ἐν ἔτει ιθʹ τοῦ αὐτοῦ ἐπὶ τὸ σωτήριον ἴεται πάθος, πάθειαν ἐντεῦθεν τῇ

ἡμετέρᾳ φύσει δωρούμενος. Ἦν δὲ τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵εφλδʹ.

Ἐν ἔτει κʹ τῆς βασιλείας Κωνσταντίνου ἡ ἐν Νικαίᾳ γέγονε σύνοδος. Ἦν δὲ

τῶν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵εωι􀢫ʹ, τῶν πὸ Χριστοῦ δὲ τὸ τι􀢫ʹ.

Ἐν ἔτει βʹ τῆς βασιλείας Θεοδοσίου ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει γέγονε σύνοδος.

Ἦν δὲ τῶν μὲν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵εωοβʹ, τῶν δὲ πὸ Χριστοῦ τὸ τοβʹ.

Ἐν ἔτει ιγʹ τῆς βασιλείας Θεοδοσίου τοῦ νέου ἡ ἐν Ἐφέσῳ τὸ πρότερον γέγονε

σύνοδος. Ἦν δὲ τῶν μὲν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵ε􀢱ιγʹ, τῶν δὲ πὸ Χριστοῦ τὸ υιγʹ.

Ἐν ἔτει αʹ τῆς βασιλείας Μαρκιανοῦ ἡ ἐν Καλχηδόνι γέγονε σύνοδος. Ἦν δὲ

τῶν μὲν πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵ε􀢱μγʹ, τῶν δὲ πὸ Χριστοῦ υμγʹ.

Ἐν ἔτει κ􀢫ʹ τῆς βασιλείας Ἰουστινιανοῦ ἡ εʹ γέγονε σύνοδος. Ἦν δὲ τῶν μὲν

πὸ Ἀδὰμ τὸ ͵􀢫μεʹ, τῶν δὲ πὸ Χριστοῦ φμεʹ.